A POET OF THE GEOGRAPHY OF VIOLENCE (KERBELA): THE REFLECTION OF VIOLENCE IN FUZÛLÎ

Yıl 2024, Sayı: 111, 381 - 398, 16.09.2024

Salih Özyurt

https://doi.org/10.60163/tkhcbva.1525441

Öz

Violence is a phenomenon that we constantly encounter throughout history at both individual and social levels. Ancient texts, which express the lives of societies in a realistic or close to realistic way, often include incidents of violence. Classical Turkish literature has a wide thematic range and includes themes such as love, nature, philosophy, religion and mysticism. Among these themes, violence also occupies an important place. However, violence in literary texts does not appear in a direct physical sense, but rather as a phenomenon with metaphorical and symbolic meanings. In the texts of classical Turkish literature, acts of violence are generally seen as individual-centered, and the acts of violence in the texts are considered as the poet's emotional actions by centering on himself. In this study, the view of the concept of violence in classical Turkish literature texts is evaluated through sample poems in Fuzûlî's Turkish divan. Violence in Fuzûlî's poems is usually associated with the pains of love and longing, and is treated with a masochistic sense of pleasure and devotional psychology. By depicting physical and psychological violence in depth, these poems reveal the effects of love on the human soul.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Literature, Fuzûlî, Violence, Karbal

ŞİDDET COĞRAFYASININ (KERBELA) BİR ŞAİRİ: FUZÛLÎ’DE ŞİDDETİN YANSIMASI

Öz

Şiddet, tarih boyunca hem bireysel hem de toplumsal düzeyde sürekli karşımıza çıkan bir olgudur. Toplumların yaşamlarını gerçekçi veya gerçeğe yakın şekilde ifade eden eski metinler, sıklıkla şiddet olaylarına da yer verir. Klasik Türk edebiyatı, geniş bir tematik yelpazeye sahip olup, aşk, tabiat, felsefe, dini ve tasavvufi gibi konuları içermektedir. Bu temalar arasında, şiddet de önemli bir yer tutar. Ancak, edebi metinlerde şiddet doğrudan fiziksel bir anlamda değil, daha çok mecazi ve sembolik anlamlar taşıyan bir olgu olarak karşımıza çıkar. Klasik Türk edebiyatı metinlerinde, şiddet eylemleri genellikle birey merkezli olarak görülmektedir, metinlerdeki şiddet eylemleri şairin kendini merkeze alarak duygusal eylemleri olarak kabul edilir. Bu çalışmada, klasik Türk edebiyatı metinlerinde şiddet kavramına bakışı; Fuzûlî’nin Türkçe divanındaki örneklem şiirleri üzerinden değerlendirmeye alınmıştır. Fuzûlî'nin şiirlerinde şiddet, genellikle aşkın ve özlemin verdiği acılarla ilişkilendirilmiş, mazoşist bir haz alma duygusu ve adanmışlık psikolojisiyle işlenmiştir. Bu şiirler, bedensel ve psikolojik şiddeti derinlemesine tasvir ederek, aşkın insan ruhu üzerindeki etkilerini gözler önüne sermektedir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, Fuzûlî, Şiddet

Kaynakça

• Aksoyak, H. İbrahim (2018). Gelibolulu Ali Divanı. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Akkuş, Metin (2018). Nef’î Ömer Efendi Divanı. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Aktaş, Mutlu Muhammet (2024). “Kerbela Mersiyelerinin Türk Toplumuna Yansıyan Bir Örneği: Şeyh Gâlib’in Bir Kıtasına İlave Olarak Yazılmış Bir Kerbela Mersiyesi”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 109, 187-200. https://doi.org/10.60163/ tkhcbva.1368446.
• APA Dictionary of Psychology, (2015). Ed. Gary R. Vandenbos, American Psychological Association, Volume II, Washington, s. 1139
• Arendt, Hannah, (1996). “Şiddet Üzerine”, çev. Bülent Peker, Cogito Şiddet Özel Sayısı, İstanbul. Yapı Kredi Yayınları, S. 6-7, ss. 7-21.
• Aydemir, Yaşar (2018). “Behiştî Divanı”. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları. Ayverdi, İlhan (2010). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. Kebbealtı (Milliyet) Yayınları.
• Balkaya, Adem, (2023). Dede Korkut Hikayelerinde Şiddet – İşlevsel Bir Okuma-, Erzurum. Fenomen Yayınları.
• Büyük Türkçe Sözlük. “Şiddet”. https://sozluk.gov.tr/. E.T. 22.06.2024.
• Karabey, Turgut (2018). “Fuzûlî’nin Kerbela Olayına Bakışı”. Fuzûlî’nin Kerbela Olayına Bakışı, IV. Uluslararası Alevilik ve Bektaşilik Sempozyumu (18-20 Ekim 2018 Ankara.
• Kavruk, Hasan. (2001). Şeyhülislam Yahya Divanı (Tenkitli Metin), Ankara: MEB Yayınları. Öz Mustafa. (2022). “Kerbela” maddesi. TDV Ansiklopedisi, Ankara: TDV Yayınları C 22 s. 271-272 E.T. 23.06.
• Kılınç, Abdurrahim (2021). Fuzûlî Divanı. Ankara. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı. Yayınları.
• Küçük, Sabahattin (2011). Bâkî Dîvânı (Tenkitli Metin). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Macit, Muhsin. (2012). Nedîm Divanı. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Okçu, Naci. (2011). Şeyh Galib Divanı. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Sevimli, Erdem (2021). “Klasik Şiirde Sinesini Dağlayan Âşık Zümresi ‘Abdallar’”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 100, 97-122.
• Sevimli, Erdem (2020). “Klasik Şiirde Izdırabın Aşırı Boyutu: Seng-i Melâmet”. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches], 3(1), 2020, 295-348.
• Tarlan, Ali Nihad (1945). Hayâlî Bey Dȋvânı, İstanbul: İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları. Vâhîdî (2015). Hâce-i Cihân ve Netîce-i Cân. Neşr. Turgut Karabey, Bülent Şığva, Yusuf Babür. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yıldırım, Rıza (2011). “Abdallar, Akıncılar, Bektaşilik ve Ehl-i Beyt Sevgisi: Yemini’nin Muhiti ve Meşrebi Üzerine Notlar”. Belleten 75(21), 51-86.
• Yorulmaz, Hüseyin (1989). Koca Râgıb Paşa Divânı Araştırma-Metin, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Yurtcan, Erdener, (2002) “Ulusal ve Uluslar arası Boyutta Şiddet”, Sporda Şiddet ve Fanatizm, Galatasaray Üniversitesi Yayınları, İstanbul, s. 304
• Michaud, Y. (1994). Şiddet, çev. Cem Muhtaroğlu, İletişim Yayınları, İstanbul, , s. 9. Dursun, Yücel, (2011). Şiddetin İzini Sürmek: Şiddet Nedir?, Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi. (12), s.5
• Ünsal, Artun, (1996) “Genişletilmiş Bir Şiddet Tipolojisi”, Cogito Şiddet Özel Sayısı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, S. 6-7, 1996, Kış-Bahar, s.29-36.