ZİYARET YERİNİN İNCELENMESİ INVESTIGATION OF ADIYAMAN / ZERBAN VISIT PLACE IN THE CONTEXT OF FAITH TOURISM - CONSERVATION RELATIONSHIP

Yıl 2024, Sayı: 112, 295 - 308, 15.12.2024

Tuba Nur Olğun , Nihal Arda Akyıldız

https://doi.org/10.60163/tkhcbva.1471403

Öz

Today, the tourism sector, which has diversified with increasing demand, has diversified in parallel with the increase in economic income level and transportation opportunities in many countries. It has also increased the tendency towards tourism alternatives in rural/traditional settlement areas of individuals of different ages and cultures, who prefer to escape from the stress of daily life, especially to spend time in urban life. From this point of view, faith tourism, which has the capacity to reach the history of local religious beliefs/sects, visit important religious center symbols, and meet the expectations of individuals seeking spiritual satisfaction/pleasure as well as inner peace, has gained importance. In this context, the Alevi culture and belief, which stands out with its unique values in Anatolian culture, and the unique sacred places of this belief have also had an important place in historical, political and cultural terms. The aim of the study is to draw attention to the importance of conserving the places reflecting the Alevi tradition in all aspects as architectural heritage and cultural value. The main objectives of the study are to reveal the unique functions of the Zerban visiting place in Pınarbaşı village of Çelikhan district of Adıyaman, which draws attention with its potential to support the socio-cultural solidarity and cooperation system in Alevism, and to present its capacity in terms of faith tourism. Despite the tangible and intangible cultural heritage of the Zerban visitation site, no comprehensive study has been carried out to preserve the area with all its values. In this context, the relevant literature was examined and evaluations and inferences were made through on-site observations. As a result, suggestions are presented to protect the Zerban visit place through religious tourism and to maintain its tangible and intangible values by transferring it to future generations.

Anahtar Kelimeler

Conservation, Zerban, Adıyaman, Place of faith, Faith tourism.

İNANÇ TURİZMİ - KORUMA İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA ADIYAMAN / ZERBAN ZİYARET YERİNİN İNCELENMESİ

Öz

Günümüzde giderek artan taleple çeşitlenen turizm sektörü, pek çok ülkede ekonomik gelir düzeyinin ve ulaşım imkânlarının artışına paralel olarak çeşitlenmiştir. Özellikle kent yaşamı içinde zamanı değerlendirmek için günlük yaşamın stresinden kaçmak üzere tercihte bulunan farklı yaş ve kültüre sahip bireylerin kırsal/geleneksel yerleşim alanlarındaki turizm alternatiflerine doğru yönelimi de artırmıştır. Buradan hareketle yöreye ait dini inanışların/mezheplerin geçmişine uzanmak, önemli dini merkez sembollerini ziyaret etmek, manevi tatmin/haz yanında iç huzuru arayan bireylerin beklentilerini karşılama kapasitesine sahip olan inanç turizmi önem kazanmıştır. Bu bağlamda Anadolu kültüründe özgün değerleriyle göze çarpan Alevi kültür ve inancı ile birlikte bu inancın kendine has kutsal mekânları da tarihsel, politik ve kültürel açılardan önemli bir yere sahip olmuştur. Çalışmanın amacı, Alevi geleneğini yansıtan mekânların mimari miras ve kültürel değer olarak tüm yönleriyle korunmasının önemine dikkati çekmektedir. Alevilikte sosyo-kültürel dayanışma ve yardımlaşma sistemine destek sunma potansiyeli ile dikkat çeken Adıyaman’a bağlı Çelikhan ilçesi Pınarbaşı köyündeki Zerban ziyaret yerinin özgün işlevlerini ortaya koymak ve inanç turizmi açısından taşıdığı kapasiteyi sunmak, çalışmanın ana hedeflerindendir. Zerban ziyaret yeri, sahip olduğu somut ve somut olmayan kültürel mirasa rağmen alanın tüm değerleriyle korunmasına dair detaylı bir çalışma yapılmamıştır. Bu kapsamda ilgili literatür incelenmiş ve yerinde gözlemlerle değerlendirmeler ve çıkarımlar yapılmıştır. Sonuç olarak Zerban ziyaret yerinin inanç turizmi aracılığıyla korunmasına ve gelecek nesillere aktarılarak somut ve somut olmayan değerlerinin sürdürülmesine yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Koruma, Zerban, Adıyaman, İnanç mekânı, İnanç turizmi.

Kaynakça

• Akyıldız, Nihal Arda ve Olğun, Tuba Nur (2020). Geleneksel Yapılarda Yaşlı ve Engelli Erişilebilirliğinin İrdelenmesi: Malatya-Balaban Geleneksel Evleri Örneği. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, Cilt 1, 31-48.
• Akyıldız, Nihal Arda (2020). The Importance of Vernacular Architecture with Tangible Cultural Heritage Value in Sustaınable Development: Analysis of Traditional Safranbolu Town. International Journal of Engineering Research and Development, 16(11), 49-57.
• Arpacıoğlu, Ümit (2016). Kırsal Sürdürülebilirlikte Yeni Bir Model: Köyünü Yaşat Projesi. Yapı Dergisi, 421, 132-138.
• Arslan, Mustafa. (2011). Paranormalizm ve Din. İstanbul: Bilsam Yayınları.
• Avcı, Muharrem. (2023). Kutsal Alanlar, Coğrafi İşaretler, Kültür Ve İnanç Rotalarının İnanç
• Turizmi Açısından Değerlendirilmesi. Türkiye Mesleki ve Sosyal Bilimler Dergisi, 5(13), 26-43.
• Aydın, Oğuz. (2012). AB’de Kırsal Turizmde İlk 5 Ülke ve Türkiye’de Kırsal Turizm. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14 (23): 39-46.
• Bektaş, Cengiz (2001). Halk Yapı Sanatı. Literatür Yayınları, İstanbul.
• Binan, Can (1999). Mimari koruma alanında Venedik Tüzüğü’nden günümüze düşünsel gelişmenin uluslararası evrim süreci. (1. Baskı). İstanbul: YTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları.
• Binan Ulusoy, Demet (2007). Tarihi ve Mimari Kültürel Miras Alanlarının Sürdürebilir Korunması. Şehir ve Toplum, Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları, 9, 23-32.
• Bulut, H. (2022). Zerban ziyaret yerinde yapılan sözlü görüşme, 12.05.2022.
• Çam, Oğuz ve Çelik, Cengiz. (2023). Turizm ve Batıl İnançlar. Kafdağı, 8(1), 113-151.
• Çifçi, Tekin (2020). İnanç Sembolizminde Kutsal Bir Varlık Olarak Su: Adıyaman Örneği Üzerinden Bir İnceleme. Kavramlar ve Kuramlar Düşünce Bilimleri, 1, 619-639.
• Eres, Zeynep. (2013). Türkiye’de Geleneksel Kırsal Mimarinin Korunması: Tarihsel Süreç, Yasal Boyut. Nur Akın’a armağan (4. Baskı) içinde (457-469). İstanbul: YEM Yayınları.
• Eres, Zeynep (2016). Mimari Ve Arkeolojik Koruma Kültürü Üzerine Yazılar. (5. Baskı). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Emekli, Gözde (2006). Coğrafya, Kültür ve Turizm: Kültürel Turizm. Ege Coğrafya Dergisi, 15(1-2): 51-59.
• Karacoşkun, M. Doğan (2004) Dini İnanç-Dini Davranış İlişkisine Sosyo-Psikolojik Yaklaşımlar. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 4(2), 23-35.
• Karakul, Özlem (2011). An Integrated Approach to Conservation Based on The Interrelations of Tangible and Intangible Cultural Properties. METU Journal of The Faculty of Architecture, 28(2), 105-125.
• Karakul, Özlem (2019). Kerpiç Mimaride Bezeme. Yapı Dergisi, 447, 64-71.
• Krech, David ve Crutchfield, Richard (1980). Sosyal Psikoloji: Teori ve Problemler. (Çev: E. Güngör) İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Madran, Emre ve Özgönül, Nimet (2005). Kültürel ve doğal değerlerin korunması. (1. Baskı). Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayınları.
• Olğun, Tuba Nur (2021). Malatya Yöresi Kırsal Kerpiç Mimari Mirasın Nitelikleri, Koruma Sorunları Ve Öneriler. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Olğun, Tuba Nur ve Akyıldız, Nihal Arda (2021). İnanç-Mekân İlişkisi Bağlamında Cemevi Yapılarının Korunması: Malatya Arapgir Onar Köyü Cemevleri. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 100, 515-535.
• Olğun, Tuba Nur (2022). Malatya/Battalgazi Yerleşiminde Koruma-Turizm İlişkisinin İncelenmesi. Karesi Mimarlık Dergisi, 1 (1), 44-63.
• Özgünler, Mustafa (2017). Kırsal Sürdürülebilirlik Bağlamında Geleneksel Köy Evlerinde Kullanılan Toprak Esaslı Yapı Malzemelerinin İncelenmesi. Journal of Architectural Sciences and Applications, 2(2), 33-41.
• Rençber, Fevzi (2014). Adıyaman Alevîlerinde Türbe veya Yatır Ziyareti. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 71, 209-220.
• Rudofsky, Bernard (1965). Architecture without Architects: A Short Introduction to Non- Pedigreed Architecture. Doubleday & Company Inc, New York.
• Sarı, C., Çakır, G., Başkurt, M., 2022, Yerel Halkın İnanç Turizmine Karşı Tutumları:
• Akçaeniş ve Tekke Köyleri (Elmalı) Örneklemi, Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Araştırma ve Değerlendirmeler – I, Gece Kitaplığı yayınları, s.161-185 Ankara.
• Sarı, C., Ulusoy Derin A., 2022, Geleneksel Abdal Musa Sultan Anma Törenlerinin İnanç Turizmi Kapsamında Değerlendirilmesi, Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies S.:24, s.: 1-19, Ankara. https://socratesjournal.org/index.php/pub
• Şahin, D. (2022). Zerban ziyaret yerinde yapılan sözlü görüşme, 12.05.2022.
• Yılmaz, D. (2022). Zerban ziyaret yerinde yapılan sözlü görüşme, 12.05.2022.
• URL-1. Heritage@Risk raporu. Web: https://www.icomos.org/en/what-we-do/riskpreparedness/ heritage-at-risk-reports (Erişim Tarihi: 18.04.2024)
• URL-2. Zerban Ziyaret Alanı. Web: https://www.duybunu.com.tr/tr/adiyaman/celikhan/gezirehberi/ zerban-mesire-alani/ (Erişim Tarihi: 15.04.2024)
• URL-3. Bulam’ın 158 Yıllık Zerban Lokması. Web: https://www.gozdetv.com.tr/bulamin-158- yillik-zerban-lokmasi-1864-haberi (Erişim Tarihi: 15.04.2024)
• URL-4. Çelikhan Haritası. https://www.harita.gen.tr/ilce/24-adiyaman-celikhan/ (Erişim Tarihi: 16.04.2024)