Öz
Zaman ve mekân, kurguya dayalı metinlerin yapısı incelenirken dikkate alınan temel unsurlardan olagelmiştir. Kurguda anlatılanların ne zaman ve nerede geçtiğinin tespiti metnin anlamlandırılması veya bir bağlama oturtulması açısından önem arz etmiştir. Mihail Bahtin kurguya dayalı metinlerin varoluş biçimini tartışırken zaman ve mekân unsurlarına farklı ve derinlikli bir rol yükler. Zira onun kronotop düşüncesinde zaman ve mekânın birlikteliğiyle oluşan odaklar etrafında kurgu değerlendirilmektedir. Bahtin kurguyu temelden etkileyen kronotoplardan ve kurguyu yönlendiren kronotoplardan söz etmektedir. Karşılaşma kronotopu da kurguyu yönlendiren, bir dönemeç etkisine sahip olan kronotoplardandır. Bu çalışma, Bahtin’in kronotop kavramından hareketle modern Türk edebiyatında vapurlarda geçen öyküleri karşılaşma kronotopu açısından ele almaktadır. Modern Türk öyküsünde sıkça görülen vapurlar, insanları bir zaman dilimi içinde beraber tutan sınırlı mekânlar olma özelliği açısından Mihail Bahtin’in kronotop kavramı etrafında incelemeyi mümkün kılmaktadır. Çalışmada karşılaşmadan kastedilen, vapurun limandan ayrılırken veya limana yanaşırken mekânla karşılaştığı anıdır. Burada odaklanılan mesele ise Bahtin’in metin içinde dönemeçleri oluşturduğunu iddia ettiği karşılaşma kronotopu bağlamında vapurun dışındaki mekânla vapurda karşı karşıya gelme anının kurguyu nasıl etkilediğidir. Makalede bu karşılaşma anının öyküde kurucu veya değiştirici bir etkiye sahip olma eğilimi 20. yüzyılda kaleme alınmış olan Türk öykülerinden hareketle tartışılmaktadır. Bu amaçla çalışma Bahtin’in kurguda kronotopun gerçeğe yakın veya gerçeklikten uzak olabileceği görüşünü kabul etmekle beraber karşılaşma kronotopunu gerçeğe yakın biçimde işleyen öykülere yer vermekte, öykülerde karşılaşma anında beliren duygu veya düşüncelerle bunlara bağlı nitelemelerin öykülerin genel yapısıyla ne kadar ilişkili olduğunu tespit etmeyi hedeflemektedir. Böylece bu çalışmada vapurda karşılaşma anı kronotopunun modern Türk öyküsünde nasıl bir role sahip olduğu sorusuna cevap aranacaktır.
Anahtar Kelimeler
Modern Türk Öyküsü Vapur Mihail Bahtin Kronotop Karşılaşma Kronotopu
Kaynakça
- AKBAL, Oktay, “Hey Vapurlar, Trenler”, Hey Vapurlar, Trenler, Yazko, İstanbul 1983, 55-73.
- AKBAL SÜALP, Zeynep Tül, “Kent, “İmge Özne” ve “Dışarlıklı” Zaman Mekânlar”, Zaman-Mekân, haz. Ayşe Şentürer, Şafak Ural, Özlem Berber, Funda Uz Sönmez, YEM Yayın, İstanbul 2008, 204-215.
- ALİ, Sabahattin, “Portakal”, Edebiyat Seferleri İçin Vapur Tarifeleri: Hikâyeler, haz. Murathan Mungan, Metis Yayınları, İstanbul 2016, 76-87.
- ALPTEKİN, Mahmut, “Vapur-I”, Bir Denizin Kıyısı: Öyküler, Yazko, İstanbul 1983, 121-9.
- ALPTEKİN, Mahmut, “Vapur-II”, Bir Denizin Kıyısı: Öyküler, Yazko, İstanbul 1983, 130-8.
- BACHELARD, Gaston, Mekânın Poetikası, çev. Aykut Derman, Kesit Yayıncılık, İstanbul 2015.
- BAHTIN, Mihail, Karnavaldan Romana: Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2001.
- BAKHTIN, Mihail, “Forms of Time and of the Chronotope in the Novel”, The Dialogic Imagination: Four Essays, haz. Michael Holquist, University of Texas Press, Austin 1981, 84-258.
- BERKAN, Güloya, “Cumhuriyet Dönemi Hikâyesinde Deniz”, Aydın Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2019.
- Edebiyat Seferleri İçin Vapur Tarifeleri: Hikâyeler, haz. Murathan Mungan, Metis Yayınları, İstanbul 2016.
- ERKMAN AKERSON, Fatma, Edebiyattaki Tren, Şu Bildiğimiz Tren mi?, Bilge Kültür Sanat, İstanbul 2021.
- GÜLSOY, Murat, “Kuşku”, Edebiyat Seferleri İçin Vapur Tarifeleri: Hikâyeler, haz. Murathan Mungan, Metis Yayınları, İstanbul 2016, 252-64.
- HOLQUIST, Michael, “The Fugue of Chronotope”, Bakhtin’s Theory of The Literary Chronotope: Reflections, Applications, Perspectives, Academia Press, Belgium 2010, 19-33.
- KARASU, Bilge, “Ada”, Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı, Metis Yayınları, İstanbul 2010, 9-57.
- KARASU, Bilge, “Tepe”, Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı, Metis Yayınları, İstanbul 2010, 58-121.
- KAVUKÇU, Cemil, “Gemiler de Ağlarmış”, Gemiler de Ağlarmış, Can Yayınları, İstanbul 2001, 9-45.
- KOCAGÖZ, Samim, “Vapurdaki Kız”, Edebiyat Seferleri İçin Vapur Tarifeleri: Hikâyeler, haz. Murathan Mungan, Metis Yayınları, İstanbul 2016, 211-215.
- LEFEBVRE, Henri, Mekânın Üretimi, çev. Işık Ergüden, Sel Yayıncılık, İstanbul 2014.
- KORAY, Yaman, “Balon”, Varlık Yıllığı 1961, Varlık Yayınları, İstanbul 1961, 422-427.
- RICOEUR, Paul, Zaman ve Anlatı - 1. Zaman-Olayörgüsü-Üçlü Mimesis, çev. Mehmet Rifat, Sema Rifat, YKY, İstanbul 2007.
- Sait Faik, “Projektörcü”, Şahmerdan, Havada Bulut, Varlık Yayınları, İstanbul 1965, 58-64.
- Sait Faik, “Yandan Çarklı”, Son Kuşlar, Mahkeme Kapısı, Varlık Yayınları, İstanbul 1965, 109-12.
- ŞARLI, Türkân, “Gelmiyecek”, Varlık Yıllığı, Varlık Yayınları, İstanbul 1960, 318-320.
- SEVGİ, Gülben, “Türk Romanında Kronotop Kavramı (1870-1928)”, Hacettepe Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2023.
- TANER, Haldun, “Bir Motörda Dört Kişi”, Tuş, Varlık Yayınları, İstanbul 1963, 46-49.
- TİRALİ, Naim, “Motor”, Aşka Kitakse, Yenilik Yayınevi, İstanbul 1953, 35-43.
- TİRALİ, Naim, “Vapur”, Aşka Kitakse, Yenilik Yayınevi, İstanbul 1953, 9-15.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türkiye Sahası Yeni Türk Edebiyatı |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Gönderilme Tarihi | 13 Haziran 2024 |
| Kabul Tarihi | 29 Kasım 2024 |
| Yayımlanma Tarihi | 24 Aralık 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Sayı: 52 |
Türk Kültürü İncelemeleri – Haziran 2026 Sözlü Çeviri Özel Sayısı
Çağrı Metni
Sözlü çeviri, gündelik karşılaşmalardan kurumsal etkileşimlere kadar uzanan çeşitli bağlamlarda, iki dilli ve kültürlerarası iletişimin merkezinde yer alır. Türkiye’deki sözlü çeviri ortamlarında, dillerden biri büyük ölçüde Türkçedir ve bu uygulamalar, Türkçenin diğer dillerle etkileşiminde ortaya çıkan iletişimsel, kültürel ve toplumsal dinamikleri yansıtır.
Haziran 2026 sayımız için hazırlamakta olduğumuz bu özel sayıyla, Türkiye’deki sözlü çeviri uygulamalarını farklı tür ve bağlamlarda inceleyen özgün araştırmaları bir araya getirmeyi amaçlıyoruz. Bu çalışmalar, sözlü çevirinin dilsel, kültürel, toplumsal ve göstergebilimsel boyutlarına disiplinlerarası bir bakış sunarak, yalnızca çeviribilim alanına değil; Türk dili, kültürü ve toplumu üzerine yapılan araştırmalara da değerli katkılar sağlayacaktır.
Bu doğrultuda, sözlü çeviri üzerine çalışan ulusal ve uluslararası akademisyenleri, araştırmacıları ve alanda aktif profesyonelleri, Haziran 2026 sayımıza katkıda bulunmaya davet ediyoruz. Özel sayıya, Türkiye’deki sözlü çeviri ortamlarında iletişim süreçlerinin, rollerin ve çeviri uygulamalarının nasıl şekillendiğini tartışan kuramsal veya uygulamalı çalışmalarla katkı sunabilirsiniz.
Araştırma konularının, aşağıdaki temalar çerçevesinde tasarlanması önerilmektedir; ancak farklı yaklaşımlar ve konular da değerlendirmeye alınacaktır.
-Sözlü çeviri ortamlarında Türkçenin söylem yapıları ve etkileşimsel stratejileri,
-Mahkeme, hastane, okul gibi kamusal hizmet alanlarında yürütülen sözlü çeviri pratikleri,
-Andaş ve ardıl çeviride, Türkçeye özgü zorluklar ve stratejiler,
-Göç, azınlıklar ve çokdillilik bağlamında sözlü çeviri uygulamaları,
-Sözlü çeviri eğitimi ve öğretiminde dilsel ve kültürel boyutlar,
- Çeviri etiği ve profesyonel normların Türkiye’deki sözlü çeviri uygulamalarına etkisi,
-Teknoloji destekli sözlü çeviri araçlarının kullanımı,
-Toplumsal kriz, afet ve acil durumlarda sözlü çevirmenin rolü.
Önemli Notlar:
Özel sayıya gönderilecek makaleler için son teslim tarihi 15 Mart 2026 olarak belirlenmiştir.
Yazıların künye bilgileri, dipnot sistemi ve kaynakça gösterim şekli internet sayfamızda bulunan makale yazım şablonuna göre hazırlanacaktır.
Call for Papers
Turkish Cultural Studies – June 2026 Special Issue on Interpreting Studies
Interpreting occupies a central position in bilingual and intercultural communication across a wide range of contexts, from everyday encounters to institutional interactions. In interpreting settings in Turkey, one of the working languages is predominantly Turkish, and these practices reflect the communicative, cultural, and social dynamics that emerge through the interaction of Turkish with other languages.
With this special issue, scheduled for publication in June 2026, we aim to bring together original studies that explore interpreting practices in Turkey across diverse genres and contexts. Adopting an interdisciplinary perspective on the linguistic, cultural, social, and semiotic dimensions of interpreting, these contributions will provide valuable insights not only for the field of Translation and Interpreting Studies but also for research on Turkish language, culture, and society.
In this regard, we invite national and international scholars, researchers, and professionals working in the field of interpreting to contribute to our June 2026 issue. Submissions may include theoretical or applied studies that examine how communicative processes, roles, and interpreting practices are shaped within interpreting settings in Turkey.
Suggested, though not exclusive, areas of research include the following themes; alternative approaches and topics will also be considered.
-Discourse structures and interactional strategies of Turkish in interpreting settings,
-Interpreting practices in public service domains such as courts, hospitals, and schools,
-Turkish-specific challenges and strategies in simultaneous and consecutive interpreting,
-Interpreting practices in the context of migration, minority communities, and multilingualism,
-Linguistic and cultural dimensions in interpreter training and education,
-Translation ethics and the impact of professional norms on interpreting practices in Turkey,
-Use of technology-assisted interpreting tools,
-The role of interpreters in social crises, disasters, and emergency situations.
Important Notes:
The deadline for submitting articles to the special issue is March 15, 2026.
The article's citation information, footnote system, and bibliography format will be prepared according to the article writing template available on our website.