Osmanlı’da İlk Elektrikli Tramvay ve Şehir Elektriği İşletme: ŞAM’DA ELEKTRİKLİ TRAMVAY VE ŞEHİR AYDINLATMASI
Öz
XIX. yüzyılın ortalarından itibaren yapılan önemli yatırımlarla yeni bir çehreyekavuşmaya başlayan Şam, XX. yüzyıl başlarında yaklaşık 150 bin olannüfusuyla Osmanlı Devleti’nin en büyük şehirlerinden biri ve canlı bir ticaretmerkezi hâline gelmişti. Şam için tasarlanıp hayata geçirilebilen başta gelenprojelerden olan şehir elektriği ve elektrikli tramvay hatlarının tesis edilmesi, budönemde bölgenin en nüfuzlu siması olarak gösterilen Arap İzzet Paşa’nındesteğiyle tamamlanabilmiştir. Şam tramvayıyla aydınlatma işinin imtiyazı,önce Dürzü Emir Muhammed Arslan Bey’e verilmiş, sonrasında da merkeziBrüksel’de bulunan bir şirket tarafından kurulan Şam-ı Şerif Elektrik Tramvayve Tenviratı Anonim Şirket-i Osmaniyesi’ne devredilmişti. Şirket, santral vehatları devrin ileri şartlarına uygun bir şekilde oldukça kısa bir zamanda vücudagetirmiş, 1907 yılında resmî açılış yapılmıştı. Böylelikle de Osmanlı topraklarındailk kez elektrikli tramvay kullanan ve elektrikli aydınlatmaya sahip şehirŞam olmuştur. Bu çalışmada, Osmanlı arşiv vesikaları ve yabancı literatürdekiveriler rehberliğinde, II. Abdülhamid dönemi Suriye’sindeki en mühim modernleşmeprojelerinden olan, Şam elektrikli tramvay hatlarının ve şehir elektriğisisteminin tesisi ve işletilmesi anlatılmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
“First Electric Trolley and Establishment of City Electricity in the Ottoman Empire: ELECTRIC TROLLEY AND URBAN LIGHTING IN DAMASCUS”
Öz
Damascus that began to have a new silhouette with important investments frommid-nineteenth century onwards became one of the greatest cities of Ottoman Stateand a living trade center with its nearly a hundred and fifty thousand population atthe beginning of twentieth century. One of the pioneering projects that planned forDamascus and can be realized, city electricity and making electrical tramwayrailroads is able to be accomplished with the support of Arap İzzet Paşa who ispresented as the most powerful face of the region in this period. Beforehand theimtiyaz concession of tramway and lighting the city of Damascus is given to DruzeEmir Muhammed Arslan Bey after this concession is assigned to the company”Şam-ı Şerif Elektrik Tramvay ve Tenviratı Anonim Şirket-i Osmaniyesi“ whichis established by a company centered on Brussels. Company accomplished santraland railways proper to high technology of the date in a very short time, inauguralceremony occurred in the year of 1907. So the first city that has electrical lighting andelectrical tramway was Damascus. In this study, through Ottoman ArchivalDocuments and foreign literature, the construction and operating of Damascuselectrical tramway and city lighting lines which is one of the most importantmodernization projects of Hamidian Syria is tried to be explained.
Anahtar Kelimeler
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Kasım 2013 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2013 Sayı: 29 |