Öz
35. Osmanlı padişahı olan Sultan V. Mehmet Reşad 1909-1918 , Kanun-ı Esasi’nin verdiği yetkiyle tahta çıkmasına karşın, selefi Sultan II. Abdülhamid’e göre daha geri planda kalan bir hükümdar görüntüsü vermiştir. Bu pasif yönetim tarzında, dönemin baskın gücü olan İttihat ve Terakki Cemiyeti elitinin otokratik yönetim tarzının etkili olduğu şüphesizdir. Bununla birlikte, V. Mehmet Reşad’ın mizaç ve karakteri de, gelişen siyasî ve toplumsal olaylara karşı ilgisiz kalarak Dolmabahçe Sarayı’nda kendi halinde bir hayat sürmesini desteklemiş ve dokuz sene süren iktidarında sembolik bir padişah profili ortaya çıkarmıştır.Bunun yanında Sultan Reşad; Bursa, İzmit ve Hereke Fabrikası gibi yerlere yaptığı yurt içi gezilerle birlikte bilhassa Rumeli’ye yaptığı seyahatlerinde kendi tebaasıyla yakın olmaya özen göstermişti. Kırılan kalpleri onarmaya çalışarak Osmanlı birliğini sağlamaya matuf bu gezilerde ayrıca fakirlere yapılan yardımlar ve cami ve okul inşası gibi sosyal amaçlı binaların yapımı Osmanlı milletlerinin ittihadını sağlamaya yönelik Padişahın üzerinde hassasiyetle durduğu uygulamalardı. Ülke topraklarının birer birer merkezî yönetimden kopmaya başladığı bu dönemde Sultan Reşad bu gezileriyle Osmanlı milletlerini bir arada tutmaya katkı sağlayan bir hükümdarlık görevini de başarıyla icra etti.
Anahtar Kelimeler
Sultan V. Mehmed Reşad Sultan II. Abdülhamid Dolmabahçe Sarayı İttihat ve Terakki Cemiyeti Osmanlı Anayasal Rejimi
Kaynakça
- AKSU, Cemal, “Halit Ziya Uşaklıgil”, Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar An- siklopedisi, C. 2, İstanbul: YKY, 1999, s.640-643.
- AZAMAT, Nihat, “Kemahlı İbrahim Hakkı” DİA, C. 25, s.220-222.
- BARDAKÇI, Murat, Şahbaba, İstanbul: Pan Yayınları, 1998.
- “V. Mehmed Reşad 1909-1918 ”, Osmanlı 12, ed: Güler Eren , Ankara 1999, s.239-244.
- BİREN, Mehmet Tevfik, II. Abdülhamid, Meşrutiyet ve Mütareke Devri, yay. haz: F. Rezan Hürmen , C.2, İstanbul: Arma Yayınları, 1993.
- Şeyhülislam Mustafa Hayri Efendi’nin Meşrutiyet, Büyük Harp ve Mütareke Günlükleri
- 1909-1922 , yay. haz: Ali Suat Ürgüplü , İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2015, s.165.
- ÇELEBİ, Mevlüt, Sultan Reşad’ın Rumeli Seyahati, İzmir 1999.
- ______, “Osmanlıcılığın İhya Girişimi: Sultan Reşad’ın Rumeli Seyahati”, Osmanlı 2, Ankara 1999, s.527-531.
- DANİŞMEND, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, C.IV, İstanbul 1972.
- GEORGEON, François, Sultan Abdülhamid, çev: Ali Berktay , İstanbul: Homer Kitabevi, 2006.
- GÜRAN, Tevfik, “Osmanlı Kamu Maliyesi, 1839-1918”, Osmanlı Maliyesi, Kurumlar ve Bütçeler 1 içinde haz: Mehmet Genç-Erol Özvar , İstanbul 2006, s.65- 79.
- KEMAHİ, İbrahim Hakkı, Şemsül İrşad li Sultan Reşad, Dersaadet 1329.
- KORKMAZ, Mehmet, “Sultan Reşad’ın Oğlu Şehzade Ziyaeddin Efendi”, Sultan V. Mehmed Reşad ve Dönemi Uluslararası Sempozyumu’na 2-4 Kasım 2017, İstanbul Sunulan Yayınlanmamış Bildiri.
- KÜÇÜK, Cevdet, “Mehmed V”, DİA, C.28, s.422.
- MAYAKON, İsmail Müştak, Yıldız’da Neler Gördüm, haz: Ali Yılmaz , İstanbul: Dün Bugün Yarın Yayınları, 2010.
- Osmanlı Malî İstatistikleri Bütçeler 1841-1918, haz: Tevfik Güran , Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü, 2003.
- OSMANOĞLU, Osman Selaheddin-Adra, Jamil-Eldem, Edhem, Genealogy of the Imperial Ottoman Family, ISIS Press, İstanbul 2011.
- ÖNDER, Mehmet, “Sultan Reşad ve Heyet-i Mevleviye”, Türk Yurdu, S. 265, Şubat 1957, s.610-612.
- ÖRİK, Nahid Sırrı, “Sultan Reşad’a Dair”, Resimli Tarih Mecmuası, C.3, S.30, Haziran 1952, s.1523-1527.
- ______, Bilinmeyen Yaşamlarıyla Saraylılar, haz: Alpay Kabacalı , İstanbul 2006.
- ÖZCAN, Abdülkadir, “Kılıç Alayı”, DİA, C. 25, s.408-410.
- Refik, Ahmed, Sultan Mehmed-i Han-ı Hâmis Hazretleri, Hayat-ı Mâziye ve Husu- siyesi, Sultan Mehmed Han-ı Hamis Hazretlerinin Şehzadelik Zamanlarıyla Ahval-i Hususiye-i Hayatiyesinden Bahistir, İstanbul 1324.
- SAKAOĞLU, Necdet, “Mehmed V”, Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, C.2, İstanbul: YKY, 1999.
- SİMAVÎ, Lütfi, Sultan Mehmed Reşad Hanın ve Halefinin Sarayında Gördüklerim, Matbaa-i Osmaniye, 1924.
- Şeyhülislam Mustafa Hayri Efendi’nin Meşrutiyet, Büyük Harp ve Mütareke Günlükleri 1909-1922 , yay. haz: Ali Suat Ürgüplü , İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2015.
- Tahsin Paşa, Sultan Abdülhamid, İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1990.
- TANÖR, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri 1789-1908 , İstanbul: YKY, 2004.
- TETİK, Fatih, Meşrutiyet Sarayının Çelebi Padişahı: Sultan V. Mehmed Reşad ve Dönemi, Ankara: TBMM Yayınları, 2017.
- ______“Meşrutiyet Sarayında Bir Başmabeyinci: Lütfi Simâvî”, Teşrîfât ve Âdâb- ı Muâşeret içinde, Ankara: TBMM Yayınları, 2010, s. XI-XVIII.
- TOPUZLU, Cemil, İstibdat-Meşrutiyet-Cumhuriyet Devirlerinde 80 Yıllık Hatıralarım, yay. haz: Hüsrev Hatemi-Aykut Kazancıgil , İstanbul 1994.
- TÜRKGELDİ, Ali Fuad, Görüp İşittiklerim, Ankara 1987.
- UŞAKLIGİL, Halid Ziya, Saray ve Ötesi, İstanbul 1965.
- ÜNÜVAR, Safiye, Saray Hatıralarım, İstanbul 2009.
- VARTHOFT, Uğural, “Çekmedi Hiçbir Şeyden Taştan Çektiği Kadar”, Çanakkale 1915, S.8, Mart 2011, s. 48-51.
- ZÜRCHER, Erik Jan, “Şehzade Reşad’ın Haziran 1911’deki Makedonya Seyahati”, Savaş, Devrim ve Uluslaşma 1908-1928 , çev: Ergun Aydınoğlu , İstanbul 2005, s.121-137.
Öz
Sultan Mehmed Reşad V, the thirty-fifth Ottoman sultan, ascended the throne in 1909 with the authorization of the Ottoman Constitution Kanun-ı Esasi . In comparison to his predecessor Sultan Abdülhamid II, he displayed a passive ruler image. No doubt, this was because of the oppressive and autocratic political practice conducted by the ruling elite of the Committee of Union and Progress, the dominant political power of the time. In addition to this, Sultan’s own personality, also supported his staying at Dolmabahçe Palace quietly and being not involved in contemporary political events. As a result, he remained as a symbolic figure in Ottoman politics during his nine years of rule. In addition to this, Sultan Reşad was attentive to be close to his own people via the domestic journeys to Bursa, İzmit and Hereke Factory and especially to Rumelia. The aids for poor people, and constructing social objective buildings such as schools and mosques during these journeys which were aimed to secure uniformity of Ottoman by mending the broken hearts were the implementations about which Sultan was quite sensitive for securing the uniformity of Ottoman nations. Sultan Reşad performed his duty as a Sultan successfully to keep the Ottoman nations together during a period when country’s lands started to separate from the central administration one by one.
Anahtar Kelimeler
Sultan Mehmed Reşad V Sultan Abdulhamid II Dolmabahce Palace The Committee of Union and Progress Ottoman Constitution Regime
Kaynakça
- AKSU, Cemal, “Halit Ziya Uşaklıgil”, Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar An- siklopedisi, C. 2, İstanbul: YKY, 1999, s.640-643.
- AZAMAT, Nihat, “Kemahlı İbrahim Hakkı” DİA, C. 25, s.220-222.
- BARDAKÇI, Murat, Şahbaba, İstanbul: Pan Yayınları, 1998.
- “V. Mehmed Reşad 1909-1918 ”, Osmanlı 12, ed: Güler Eren , Ankara 1999, s.239-244.
- BİREN, Mehmet Tevfik, II. Abdülhamid, Meşrutiyet ve Mütareke Devri, yay. haz: F. Rezan Hürmen , C.2, İstanbul: Arma Yayınları, 1993.
- Şeyhülislam Mustafa Hayri Efendi’nin Meşrutiyet, Büyük Harp ve Mütareke Günlükleri
- 1909-1922 , yay. haz: Ali Suat Ürgüplü , İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2015, s.165.
- ÇELEBİ, Mevlüt, Sultan Reşad’ın Rumeli Seyahati, İzmir 1999.
- ______, “Osmanlıcılığın İhya Girişimi: Sultan Reşad’ın Rumeli Seyahati”, Osmanlı 2, Ankara 1999, s.527-531.
- DANİŞMEND, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, C.IV, İstanbul 1972.
- GEORGEON, François, Sultan Abdülhamid, çev: Ali Berktay , İstanbul: Homer Kitabevi, 2006.
- GÜRAN, Tevfik, “Osmanlı Kamu Maliyesi, 1839-1918”, Osmanlı Maliyesi, Kurumlar ve Bütçeler 1 içinde haz: Mehmet Genç-Erol Özvar , İstanbul 2006, s.65- 79.
- KEMAHİ, İbrahim Hakkı, Şemsül İrşad li Sultan Reşad, Dersaadet 1329.
- KORKMAZ, Mehmet, “Sultan Reşad’ın Oğlu Şehzade Ziyaeddin Efendi”, Sultan V. Mehmed Reşad ve Dönemi Uluslararası Sempozyumu’na 2-4 Kasım 2017, İstanbul Sunulan Yayınlanmamış Bildiri.
- KÜÇÜK, Cevdet, “Mehmed V”, DİA, C.28, s.422.
- MAYAKON, İsmail Müştak, Yıldız’da Neler Gördüm, haz: Ali Yılmaz , İstanbul: Dün Bugün Yarın Yayınları, 2010.
- Osmanlı Malî İstatistikleri Bütçeler 1841-1918, haz: Tevfik Güran , Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü, 2003.
- OSMANOĞLU, Osman Selaheddin-Adra, Jamil-Eldem, Edhem, Genealogy of the Imperial Ottoman Family, ISIS Press, İstanbul 2011.
- ÖNDER, Mehmet, “Sultan Reşad ve Heyet-i Mevleviye”, Türk Yurdu, S. 265, Şubat 1957, s.610-612.
- ÖRİK, Nahid Sırrı, “Sultan Reşad’a Dair”, Resimli Tarih Mecmuası, C.3, S.30, Haziran 1952, s.1523-1527.
- ______, Bilinmeyen Yaşamlarıyla Saraylılar, haz: Alpay Kabacalı , İstanbul 2006.
- ÖZCAN, Abdülkadir, “Kılıç Alayı”, DİA, C. 25, s.408-410.
- Refik, Ahmed, Sultan Mehmed-i Han-ı Hâmis Hazretleri, Hayat-ı Mâziye ve Husu- siyesi, Sultan Mehmed Han-ı Hamis Hazretlerinin Şehzadelik Zamanlarıyla Ahval-i Hususiye-i Hayatiyesinden Bahistir, İstanbul 1324.
- SAKAOĞLU, Necdet, “Mehmed V”, Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, C.2, İstanbul: YKY, 1999.
- SİMAVÎ, Lütfi, Sultan Mehmed Reşad Hanın ve Halefinin Sarayında Gördüklerim, Matbaa-i Osmaniye, 1924.
- Şeyhülislam Mustafa Hayri Efendi’nin Meşrutiyet, Büyük Harp ve Mütareke Günlükleri 1909-1922 , yay. haz: Ali Suat Ürgüplü , İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2015.
- Tahsin Paşa, Sultan Abdülhamid, İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1990.
- TANÖR, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri 1789-1908 , İstanbul: YKY, 2004.
- TETİK, Fatih, Meşrutiyet Sarayının Çelebi Padişahı: Sultan V. Mehmed Reşad ve Dönemi, Ankara: TBMM Yayınları, 2017.
- ______“Meşrutiyet Sarayında Bir Başmabeyinci: Lütfi Simâvî”, Teşrîfât ve Âdâb- ı Muâşeret içinde, Ankara: TBMM Yayınları, 2010, s. XI-XVIII.
- TOPUZLU, Cemil, İstibdat-Meşrutiyet-Cumhuriyet Devirlerinde 80 Yıllık Hatıralarım, yay. haz: Hüsrev Hatemi-Aykut Kazancıgil , İstanbul 1994.
- TÜRKGELDİ, Ali Fuad, Görüp İşittiklerim, Ankara 1987.
- UŞAKLIGİL, Halid Ziya, Saray ve Ötesi, İstanbul 1965.
- ÜNÜVAR, Safiye, Saray Hatıralarım, İstanbul 2009.
- VARTHOFT, Uğural, “Çekmedi Hiçbir Şeyden Taştan Çektiği Kadar”, Çanakkale 1915, S.8, Mart 2011, s. 48-51.
- ZÜRCHER, Erik Jan, “Şehzade Reşad’ın Haziran 1911’deki Makedonya Seyahati”, Savaş, Devrim ve Uluslaşma 1908-1928 , çev: Ergun Aydınoğlu , İstanbul 2005, s.121-137.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Kasım 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Sayı: 37 |
Türk Kültürü İncelemeleri – Haziran 2026 Sözlü Çeviri Özel Sayısı
Çağrı Metni
Sözlü çeviri, gündelik karşılaşmalardan kurumsal etkileşimlere kadar uzanan çeşitli bağlamlarda, iki dilli ve kültürlerarası iletişimin merkezinde yer alır. Türkiye’deki sözlü çeviri ortamlarında, dillerden biri büyük ölçüde Türkçedir ve bu uygulamalar, Türkçenin diğer dillerle etkileşiminde ortaya çıkan iletişimsel, kültürel ve toplumsal dinamikleri yansıtır.
Haziran 2026 sayımız için hazırlamakta olduğumuz bu özel sayıyla, Türkiye’deki sözlü çeviri uygulamalarını farklı tür ve bağlamlarda inceleyen özgün araştırmaları bir araya getirmeyi amaçlıyoruz. Bu çalışmalar, sözlü çevirinin dilsel, kültürel, toplumsal ve göstergebilimsel boyutlarına disiplinlerarası bir bakış sunarak, yalnızca çeviribilim alanına değil; Türk dili, kültürü ve toplumu üzerine yapılan araştırmalara da değerli katkılar sağlayacaktır.
Bu doğrultuda, sözlü çeviri üzerine çalışan ulusal ve uluslararası akademisyenleri, araştırmacıları ve alanda aktif profesyonelleri, Haziran 2026 sayımıza katkıda bulunmaya davet ediyoruz. Özel sayıya, Türkiye’deki sözlü çeviri ortamlarında iletişim süreçlerinin, rollerin ve çeviri uygulamalarının nasıl şekillendiğini tartışan kuramsal veya uygulamalı çalışmalarla katkı sunabilirsiniz.
Araştırma konularının, aşağıdaki temalar çerçevesinde tasarlanması önerilmektedir; ancak farklı yaklaşımlar ve konular da değerlendirmeye alınacaktır.
-Sözlü çeviri ortamlarında Türkçenin söylem yapıları ve etkileşimsel stratejileri,
-Mahkeme, hastane, okul gibi kamusal hizmet alanlarında yürütülen sözlü çeviri pratikleri,
-Andaş ve ardıl çeviride, Türkçeye özgü zorluklar ve stratejiler,
-Göç, azınlıklar ve çokdillilik bağlamında sözlü çeviri uygulamaları,
-Sözlü çeviri eğitimi ve öğretiminde dilsel ve kültürel boyutlar,
- Çeviri etiği ve profesyonel normların Türkiye’deki sözlü çeviri uygulamalarına etkisi,
-Teknoloji destekli sözlü çeviri araçlarının kullanımı,
-Toplumsal kriz, afet ve acil durumlarda sözlü çevirmenin rolü.
Önemli Notlar:
Özel sayıya gönderilecek makaleler için son teslim tarihi 15 Mart 2026 olarak belirlenmiştir.
Yazıların künye bilgileri, dipnot sistemi ve kaynakça gösterim şekli internet sayfamızda bulunan makale yazım şablonuna göre hazırlanacaktır.
Call for Papers
Turkish Cultural Studies – June 2026 Special Issue on Interpreting Studies
Interpreting occupies a central position in bilingual and intercultural communication across a wide range of contexts, from everyday encounters to institutional interactions. In interpreting settings in Turkey, one of the working languages is predominantly Turkish, and these practices reflect the communicative, cultural, and social dynamics that emerge through the interaction of Turkish with other languages.
With this special issue, scheduled for publication in June 2026, we aim to bring together original studies that explore interpreting practices in Turkey across diverse genres and contexts. Adopting an interdisciplinary perspective on the linguistic, cultural, social, and semiotic dimensions of interpreting, these contributions will provide valuable insights not only for the field of Translation and Interpreting Studies but also for research on Turkish language, culture, and society.
In this regard, we invite national and international scholars, researchers, and professionals working in the field of interpreting to contribute to our June 2026 issue. Submissions may include theoretical or applied studies that examine how communicative processes, roles, and interpreting practices are shaped within interpreting settings in Turkey.
Suggested, though not exclusive, areas of research include the following themes; alternative approaches and topics will also be considered.
-Discourse structures and interactional strategies of Turkish in interpreting settings,
-Interpreting practices in public service domains such as courts, hospitals, and schools,
-Turkish-specific challenges and strategies in simultaneous and consecutive interpreting,
-Interpreting practices in the context of migration, minority communities, and multilingualism,
-Linguistic and cultural dimensions in interpreter training and education,
-Translation ethics and the impact of professional norms on interpreting practices in Turkey,
-Use of technology-assisted interpreting tools,
-The role of interpreters in social crises, disasters, and emergency situations.
Important Notes:
The deadline for submitting articles to the special issue is March 15, 2026.
The article's citation information, footnote system, and bibliography format will be prepared according to the article writing template available on our website.