Öz
Bu makale, Amasya Beyazıt İl Halk Kütüphanesi’nde bulunan bir sözlük mecmuasında yer alan Ahterî-yi Sagîr’den hareketle, Mustafa Karahisârî’nin Ahterî-yi Kebîr isimli meşhur Arapça-Türkçe sözlüğü dışında Ahterî-yi Sagîr isimli başka bir Arapça-Türkçe sözlüğünün olup olmadığı sorusuna cevap aramak üzere yaptığımız çalışmanın sonucunu paylaşmak için hazırlanmıştır. Söz konusu mecmuada Ahterî-yi Sagîr ismiyle kayıtlı olan bu sözlüğün, bir yanlışlık sonucu mu bu isimle kaydedildiği şüphesiyle TDK tarafından yayımlanan Ahterî-yi Kebîr’le karşılaştırdığımızda ikisinin farklı sözlükler olduğunun tespit edilmesi sonucunda biyografik kaynaklara müracaat edilmiştir. Hadâiku’l-Hakâyık Fî Tekmîleti’ş-Şakâyık, Keşfü’z- Zunûn ve Kâmûsu’l-A’lâm gibi klasik kaynaklarda varlığı haber verilen bu sözlüğün var olma ihtimalinin Ahterî-yi Kebîr hakkındaki DİA maddesinde ve sözlüğün TDK yayımında reddedildiği görülmektedir. Ancak yazma eser kütüphanelerinde yaptığımız araştırmalarda Ahterî-i Sagîr’in şimdilik 8 nüshası tespit edilmiştir. Bu 8 nüsha da birbirleriyle aynı olup Ahterî-yi Kebîr’den farklıdır. Yaptığımız araştırmalar sonucunda bu iki eserin Mustafa Karahisârî tarafından iki farklı Arapça-Türkçe sözlük olarak hazırlandığı neticesine ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- KIRKKILIÇ, Ahmet - Yusuf SANCAK, Ahterî-yi Kebîr, Ankara, TDK Yayınları, 2017.
- KILIÇ, Hulusi, “Ahterî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.2, İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1989.
- İsmail b. Muhammed, Lügat, Amasya Beyazıd İl Halk Kütüphanesi, 05 GÜ 28, s.5b-308a.
- Katip Çelebi, Keşfü’z-Zünûn Çev: Rüştü Balcı , C.1, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2015.
- MURAD, Sibel -Irmak KAÇAR, “Merzifonlu İsmail bin Muhammed’e ait Arapça-Farsça-Türkçe Sözlükler Mecmuası”, Uluslararası Amasya Sempozyumu, 4-7 Ekim 2017 Basılmamış bildiri .
- DONUK, Suat, Hadaiku’l-hakaik fi Tekmileti’ş-Şakaik Nev’izade Atayi’nin Şakaik Zeyli, İstanbul, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları 2017, II.
- Şemseddîn Samî, “Ahterî”, Kamusu’l-A’lâm, İstanbul 1889, II
Öz
This study was taken by going to a book on a dictionary located in the Amasya Beyazıt Provincial Public Library. This article was prepared to share the results of our work in response to the question whether Mustafa Karahisârî would have another Arabic-Turkish dictionary which named Ahterî-yi Sagîr besides his famous Arabic-Turkish dictionary, Ahterî-yi Kebîr. We have found that there are two different dictionaries when we compare this dictionary, which is registered with the name Ahterî-yi Sagîr in the mecmua, with Ahterî-yi Kebîr published by TDK. Biopraphical sources have been applied to solve this problem and it is seen that the possibility of existence of this verbal existence which is known in the classical sources such as Hadâik al-Hakâyik Fî Tekmîleti'ş-Şakâyık, Keşfü'z-Zunûn and Kamusu'l-A'lâm is rejected in the article of DIA about the Ahterî-yi Kebîr and in the publication of the TDK. However, in the researches we have made in the manuscript libraries, 8 copies of Ahterî-i Sagîr have been identified. These 8 copies are identical to each other and are different from Ahterî-yi Kebîr. As a result of examinations we have made on Ahterî-yi Sagîr and Ahterî-yi Kebîr, we have come to the conclusion that these two works were preparedby Mustafa Karahisârî as two different Arabic-Turkish dictionaries.
Anahtar Kelimeler
Mustafa Karahisârî Ahterî-yi Kebîr Ahterî-yi Sagîr Dictionary
Kaynakça
- KIRKKILIÇ, Ahmet - Yusuf SANCAK, Ahterî-yi Kebîr, Ankara, TDK Yayınları, 2017.
- KILIÇ, Hulusi, “Ahterî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.2, İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1989.
- İsmail b. Muhammed, Lügat, Amasya Beyazıd İl Halk Kütüphanesi, 05 GÜ 28, s.5b-308a.
- Katip Çelebi, Keşfü’z-Zünûn Çev: Rüştü Balcı , C.1, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2015.
- MURAD, Sibel -Irmak KAÇAR, “Merzifonlu İsmail bin Muhammed’e ait Arapça-Farsça-Türkçe Sözlükler Mecmuası”, Uluslararası Amasya Sempozyumu, 4-7 Ekim 2017 Basılmamış bildiri .
- DONUK, Suat, Hadaiku’l-hakaik fi Tekmileti’ş-Şakaik Nev’izade Atayi’nin Şakaik Zeyli, İstanbul, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları 2017, II.
- Şemseddîn Samî, “Ahterî”, Kamusu’l-A’lâm, İstanbul 1889, II
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Kasım 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Sayı: 37 |
Türk Kültürü İncelemeleri – Haziran 2026 Sözlü Çeviri Özel Sayısı
Çağrı Metni
Sözlü çeviri, gündelik karşılaşmalardan kurumsal etkileşimlere kadar uzanan çeşitli bağlamlarda, iki dilli ve kültürlerarası iletişimin merkezinde yer alır. Türkiye’deki sözlü çeviri ortamlarında, dillerden biri büyük ölçüde Türkçedir ve bu uygulamalar, Türkçenin diğer dillerle etkileşiminde ortaya çıkan iletişimsel, kültürel ve toplumsal dinamikleri yansıtır.
Haziran 2026 sayımız için hazırlamakta olduğumuz bu özel sayıyla, Türkiye’deki sözlü çeviri uygulamalarını farklı tür ve bağlamlarda inceleyen özgün araştırmaları bir araya getirmeyi amaçlıyoruz. Bu çalışmalar, sözlü çevirinin dilsel, kültürel, toplumsal ve göstergebilimsel boyutlarına disiplinlerarası bir bakış sunarak, yalnızca çeviribilim alanına değil; Türk dili, kültürü ve toplumu üzerine yapılan araştırmalara da değerli katkılar sağlayacaktır.
Bu doğrultuda, sözlü çeviri üzerine çalışan ulusal ve uluslararası akademisyenleri, araştırmacıları ve alanda aktif profesyonelleri, Haziran 2026 sayımıza katkıda bulunmaya davet ediyoruz. Özel sayıya, Türkiye’deki sözlü çeviri ortamlarında iletişim süreçlerinin, rollerin ve çeviri uygulamalarının nasıl şekillendiğini tartışan kuramsal veya uygulamalı çalışmalarla katkı sunabilirsiniz.
Araştırma konularının, aşağıdaki temalar çerçevesinde tasarlanması önerilmektedir; ancak farklı yaklaşımlar ve konular da değerlendirmeye alınacaktır.
-Sözlü çeviri ortamlarında Türkçenin söylem yapıları ve etkileşimsel stratejileri,
-Mahkeme, hastane, okul gibi kamusal hizmet alanlarında yürütülen sözlü çeviri pratikleri,
-Andaş ve ardıl çeviride, Türkçeye özgü zorluklar ve stratejiler,
-Göç, azınlıklar ve çokdillilik bağlamında sözlü çeviri uygulamaları,
-Sözlü çeviri eğitimi ve öğretiminde dilsel ve kültürel boyutlar,
- Çeviri etiği ve profesyonel normların Türkiye’deki sözlü çeviri uygulamalarına etkisi,
-Teknoloji destekli sözlü çeviri araçlarının kullanımı,
-Toplumsal kriz, afet ve acil durumlarda sözlü çevirmenin rolü.
Önemli Notlar:
Özel sayıya gönderilecek makaleler için son teslim tarihi 15 Mart 2026 olarak belirlenmiştir.
Yazıların künye bilgileri, dipnot sistemi ve kaynakça gösterim şekli internet sayfamızda bulunan makale yazım şablonuna göre hazırlanacaktır.
Call for Papers
Turkish Cultural Studies – June 2026 Special Issue on Interpreting Studies
Interpreting occupies a central position in bilingual and intercultural communication across a wide range of contexts, from everyday encounters to institutional interactions. In interpreting settings in Turkey, one of the working languages is predominantly Turkish, and these practices reflect the communicative, cultural, and social dynamics that emerge through the interaction of Turkish with other languages.
With this special issue, scheduled for publication in June 2026, we aim to bring together original studies that explore interpreting practices in Turkey across diverse genres and contexts. Adopting an interdisciplinary perspective on the linguistic, cultural, social, and semiotic dimensions of interpreting, these contributions will provide valuable insights not only for the field of Translation and Interpreting Studies but also for research on Turkish language, culture, and society.
In this regard, we invite national and international scholars, researchers, and professionals working in the field of interpreting to contribute to our June 2026 issue. Submissions may include theoretical or applied studies that examine how communicative processes, roles, and interpreting practices are shaped within interpreting settings in Turkey.
Suggested, though not exclusive, areas of research include the following themes; alternative approaches and topics will also be considered.
-Discourse structures and interactional strategies of Turkish in interpreting settings,
-Interpreting practices in public service domains such as courts, hospitals, and schools,
-Turkish-specific challenges and strategies in simultaneous and consecutive interpreting,
-Interpreting practices in the context of migration, minority communities, and multilingualism,
-Linguistic and cultural dimensions in interpreter training and education,
-Translation ethics and the impact of professional norms on interpreting practices in Turkey,
-Use of technology-assisted interpreting tools,
-The role of interpreters in social crises, disasters, and emergency situations.
Important Notes:
The deadline for submitting articles to the special issue is March 15, 2026.
The article's citation information, footnote system, and bibliography format will be prepared according to the article writing template available on our website.