Öz
Bu makalede Osmanlı hâkimiyetinin başlangıcından XVI. yüzyılın ilk yıllarınakadar bürokratik yapının gelişiminde dinî ilimler alanında eğitim alarak yetişmiş ulemanınoynadığı merkezi rol incelenmektedir. Bu minvalde, İslam’ın ilk asırlarındanberi ulemanın Müslüman toplumlardaki statüleri, hakları, konumları veotonomilerine dikkat çekilerek Max Weber ve takipçilerinin Osmanlı bürokrasisinipatrimonyal bürokrasi olarak tanımlamalarına itiraz edilmekte ve ulemanın Osmanlıyönetimi ile kurduğu ilişkideki değişimlere odaklanılmaktadır. XIV. yüzyılda ve XV.yüzyılın ilk yarısında âlimlerin Osmanlı sultanı veya onun temsilcileri ile ilişkilerikurumsal bir temelden yoksun iken, XV. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kurallarve kanunlarla belirlenmiş bürokratik kurumsal bir zemine sahip olduğu iddiaedilmektedir. Bu çerçevede bazı âlimlerin Osmanlı bürokrasisine dahil olarak âlimbürokratkimliği kazandıkları ve genel âlimler grubundan farklılaştıklarısavunulmaktadır. Ayrıca, hangi âlimlerin bürokrasiye dahil olacakları konusunda”mevâli“ diye bilinen en yüksek dereceli âlim-bürokratlar grubunun giderek daha çoksöz sahibi olmasına ve ulema bürokrasisinin otonomi kazanmasına dikkatçekilmektedir. Bu bağlamda, icâzet ile mülâzemet karşılaştırılmakta ve farklarınaişaret edilmektedir. İcâzet, özellikle hoca-öğrenci ilişkisini gösterip kamusal haklardoğurmaz iken, mülâzemet bürokrasiye kabulü belgeleyerek resmi pozisyonlarda görevyapma hakkını vermekteydi.
Kaynakça
- TSMA, D. 5605.1.
- Ahmed Taşköprülüzade, eş-Şeḳāʾiḳu’n-Nuʿmāniye fī ʿulemāi’d-Devleti’l-Os̲mānīye, ed. Ahmed Subhi Furat, İstanbul 1985.
- AFYONCU, Erhan, “Nişancı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi TDVİA , XXXIII, s.156-158.
- _______ , Osmanlı Devlet Teşkilâtında Defterhâne-i Âmire XVI.-XVIII. Yüzyıllar , Ankara 2014.
- _______ , “Tanzimat Öncesi Osmanlı İmparatorluğu’nda Bürokrasi”, Türkiye Günlüğü, 58 1999 , s.182-190.
- AKPINAR, Cemil, “İcâzet”, TDVİA, XXI, s.393-400.
- ALAN, Ercan, “Yeni Bir Belgeye Göre XVI. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Mülâzamet Sistemi”, Osmanlı Araştırmaları, 49 2017 , s.89-124.
- ARSLAN, Ali, “Osmanlılar’da Coğrafî Terim Olarak ‘Acem’ Kelimesinin Mânâsı ve Osmanlı-Türkistan Bağlantısındaki Önemi XV.–XVII. Yüzyıllar ”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 8 1999 83-87.
- ATÇIL, Abdurrahman, “Mobility of Scholars and the Formation of a SelfSustaining Scholarly System in the Lands of Rum During the Fifteenth Century”, Literature and Intellectual Life in Medieval Anatolia, ed.
- Andrew Peacock ve Sara Nur Yıldız, Würzburg 2016.
- _______ , Scholars and Sultans in the Early Modern Ottoman Empire, Cambridge 2017.
- AKGÜNDÜZ, Ahmet, Osmanlı Kanunnâmeleri, İstanbul 1990–1996.
- ATEŞ, Ahmet, “İstanbul’un Fethine Dâir Fatih Sultan Mehmed Tarafından Gönderilen Mektuplar ve Bunlara Gelen Cevablar”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, IV/7 1953 , s.11-50
- AYDIN, Bilgin, “XV-XVI. Yüzyıl Osmanlı Bürokrasisinde Divan-ı Hümayun Kâtipleri”, Journal of Turkish Studies, XXXI 2007 , s.41-49.
- AYDIN, Bilgin - Rıfat Günalan, “XVI. Yüzyılda Osmanlı Eyalet Defterdarlıklarının Ortaya Çıkışı ve Gelişimi”, Osmanlı Araştırmaları Dergisi, XXX 2007 , 145-228.
- BARKAN, Ömer Lutfi, “Osmanlı Kanunnâmeleri”, XV ve XVI inci Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Ziraî Ekonominin Hukukî ve Malî Esasları, İstanbul 1945.
- BARKEY, Karen, “The Ottoman Empire 1299-1923 : The Bureaucratization of Patrimonial Authority”, Empires and Bureaucracy in World History: From Late Antiquity to the Twentieth Century, ed. Peter Crooks ve Timothy H. Parsons, Cambridge 2016.
- BERKEY, Jonathan P., The Transmission of Knowledge in Medieval Cairo, Princeton 1992.
- BEYAZIT, Yasemin, Osmanlı İlmiyye Mesleğinde İstihdam XVI. Yüzyıl , Ankara 2014.
- BİNBAŞ, İlker Evrim, “A Damascene Eyewitness to the Battle of Nicopolis: Shams al-Dīn Ibn al-Jazarī d. 833/1429 ”, Contact and Conflict in Frankish Greece and the Aegean, 1204-1453, ed. Nikolaos G. Chrissis ve Mike Carr, Farnham 2014.
- CHAMBERLAİN, Michael, Knowledge and Social Practice in Medieval Damascus, 1190–1350, Cambridge 1994.
- CRONE, Patricia - Martin Hinds, God’s Caliph: Religious Authority in the First Centuries of Islam, Cambridge 2003.
- CROOKS, Peter - Timothy Parsons, “Empires, Bureaucracy and the Paradox of Power”, Empires and Bureaucracy in World History: From Late Antiquity to the Twentieth Century, ed. Peter Crooks ve Timothy H. Parsons, Cambridge 2016.
- DİLGER, Konrad, Untersuchungen zur Geschichte des osmanischen Hofzeremoniells im 15. und 16. Jahrhundert, München 1967.
- EİSENSTADT, S. N., The Political Systems of Empires, London 1963.
- ERÜNSAL, İsmail E., “Tâcîzâde Câfer Çelebi”, TDVİA, XXXIX, s.353-356.
- FİNDLEY, Carter, Bureaucratic Reform in the Ottoman Empire: the Sublime Porte, 1789-1922, Princeton 1980.
- FLEİSCHER, Cornell H., Bureaucrat and Intellectual in the Ottoman Empire: The Historian Mustafa Âlî, 1541-1600, Princeton 1986.
- FODOR, Pál, “Ottoman Warfare, 1300-1453”, The Cambridge History of Turkey, vol. 1: Byzantium to Turkey, ed. Kate Fleet, New York 2009.
- GÜNALAN, Rıfat, Osmanlı İmparatorluğu’nda Defterdarlık Teşkilatı ve Bürokrasi, İstanbul 2010.
- _______ , “XVI. Yüzyıl Osmanlı Bürokrasisinde Mâliye Kâtipleri”, Osmanlı Araştırmaları Dergisi, 49 2017 , s.125-154.
- HECK, Paul L., “The Hierarchy of Knowledge in Islamic Civilization”, Arabica, 49 2002 , s.27-54.
- HODGSON, Marshall G.S., The Venture of Islam, Conscience and History in a World Civilization, vol.1: The Classical Age of Islam, Chicago 1974.
- İNALCIK, Halil, “Comments on ‘Sultanism’: Max Weber’s Typification of the Ottoman Polity”, Princeton Papers in Near Eastern Studies I 1992 , s.49-72.
- _______ , Hicrî 835 Tarihli Sûret-i Defter-i Sancak-i Arvanid, Ankara 1954.
- _______ , Kuruluş Dönemi Osmanlı Sultanları, İstanbul 2010.
- _______ , “The Rūznāmce Registers of the Kadıasker of Rumeli as Preserved in the Istanbul Müftülük Archives”, Turcica, XX 1988 , s.251-275.
- _______ , “Vezir”, TDVİA, ILIII, s.90-92.
- İPŞİRLİ, Mehmet, “Mülâzemet”, TDVİA, XXXI, s.537-539.
- _______ , “Osmanlı İlmiye Teşkilâtında Mülâzemet Sisteminin Önemi ve Rumeli Kazaskeri Mehmed Efendi Zamanına Ait Mülâzemet Kayıtları”, Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, X-XI 1981-1982 , s.221-231.
- KAFADAR, Cemal, Between Two Worlds, Berkeley 1995.
- KASTRITSIS, Dimitris J., The Sons of Bayezid: Empire Building and Representation in the Ottoman Civil War of 1402–1413, Leiden 2007.
- LINDNER, Rudi Paul, Nomads and Ottomans in Medieval Anatolia, Bloomington 1983.
- MAKDISI, George, The Rise of Colleges: Institutions of Learning in Islam and the West, Edinburgh 1981.
- MARÍN, Manuela, “The ʿUlamāʾ”, New Cambridge History of Islam, vol. II: The Western Islamic World Eleventh to Eighteenth Centuries, ed. Maribel Fierro, New York 2010.
- MATUZ, Josef, Das Kanzleiwesen Sultan Süleymans des Prächtigen, Wiesbaden 1974.
- MUMCU, Ahmet, Divan-ı Hümayun, Ankara 2007.
- MUSLU, Cihan Yüksel, The Ottomans and the Mamluks: Imperial Diplomacy and Warfare in the Islamic World, London 2014.
- NECİPOĞLU, Gülru, Architecture, Ceremonial and Power: The Topkapı Palace in the Fifteenth and Sixteenth Centuries, New York 1991.
- ÖZCAN, Abdülkadir, Kānûnnâme-i Âl-i Osman, İstanbul 2003.
- _______ , “Pencik”, TDVİA, XXXIV, s.226-228.
- ÖZDEMİR, Hüseyin, Osmanlı Devletinde Bürokrasi, İstanbul 2001.
- REPP, Richard C., The Müfti of Istanbul: A Study in the Development of the Ottoman Learned Hierarchy, London 1986.
- RICE, Eugene F. Jr.-GRAFTON, Anthony, The Foundations of Early Modern Europe, 1460–1559, New York 1994.
- ROBINSON, Francis, “Education”, The New Cambridge History of Islam, vol. IV: Islamic Cultures and Societies to the End of the Eighteenth Century, ed. Robert Irwin, New York 2010.
- RÖHRBORN, Klaus, “Die Emanzipation der Finanzbürokratie im Osmanischen Reich Ende 16. Jahrhundert ”, Zeitschrift der deutschen Morgenländischen Gesellschaft 1972. s. 118-139.
- SHINDER, Joel, “Early Ottoman Administration in the Wilderness: Some Limits on Comparison”, International Journal of Middle East Studies, IX, 4 1978 . S.497-517.
- SÖNMEZ, Erdem, “Klasik Dönem Osmanlı Tarihi Çalışmalarında Max Weber Etkisi”, Praksis, XXIII 2010 , s.39-62.
- STREUSAND, Douglas E., Islamic Gunpowder Empires: Ottomans, Safavids, and Mughals, Boulder 2011.
- SUBTELNY, Maria E., “Tamerlane and His Descendants: From Paladins to Patrons”, The New Cambridge History of Islam, vol.III: The Eastern Islamic World, Eleventh to Eighteenth Centuries, ed. David O. Morgan ve Anthony Reid, New York 2010.
- ŞAHİN, İlhan-Feridun Emecen, II. Bâyezid Dönemine Ait 906/1501 Tarihli Ahkâm Defteri, İstanbul 1994.
- ŞAHİN, Kaya, Empire and Power in the Reign of Süleyman, Narrating the Sixteenth-Century Ottoman World, New York 2013.
- UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, “Gazi Orhan Bey Vakfiyesi, 724 Rebiülevvel1324 Mart”, Belleten, V/19 1941 , s.277-288.
- _______ , “Orhan Gazi’nin, Vefat Eden Oğlu Süleyman Paşa İçin Tertip Ettirdiği Vakfiyenin Aslı”, Belleten, XXVII/107 1963 , s.437-451.
- _______ , “Osmanlı Tarihine Ait Yeni Bir Vesikanın Ehemmiyeti ve İzahı ve Bu Münasebetle Osmanlılarda İlk Vezirlere Dair Mutalea”, Belleten, III/9 1939 , s.99-106.
- TURAN, Şerafettin, “Kemalpaşazâde”, TDVİA, XXV, s.238.
- WEBER, Max, Economy and Society, ed. Guenther Roth ve Claus Wittich, Berkeley 1978.
- WOODHEAD, Christine, “After Celalzade: The Ottoman Nişancı c. 1560– 1700”, Journal of Semitic Studies, supplement 23: Studies in Islamic Law: A Festschrift for Colin Imber, ed. Andreas Christmann-Robert Gleave, New York 2007.
- VAN BERKEL, Maaike, “The Bureaucracy”, Crisis and Continuity at the Abbasid Court: Formal and Informal Politics in the Caliphate of alMuqtadir 295–320/908–32 , ed. Maaike van Berkel, Nadia Maria El Cheikh, Hugh Kennedy ve Letizia Osti, Leiden 2013.
- YILMAZ, Harun, “Medrese Nedir? XII. Ve XIII. Yüzyıllarda Dımaşk Medreseleri Üzerine Bir İnceleme”, Dîvân: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 40 2016 , s.33-70.
Öz
In this essay, I investigate the central role that scholars with an educationalbackground in religious disciplines played in the formation of the bureaucraticadministration from the beginning of Ottoman political rule until the first decade ofthe sixteenth century. Attracting attention to the scholars’ rights, positions, andautonomy in Muslim societies from the first centuries of Islam, I question Max Weberand his followers’ characterization of the Ottoman bureaucracy as a patrimonialbureaucracy and focus on the changes in the scholars’ relationship with the Ottomangovernment. I contend that during the fourteenth and early fifteenth centuries, therelationship of scholars with the Ottoman sultan and his representatives did not havean institutional framework. From the second half of the fifteenth century, however, abureaucratic institutional basis delimited by rules and regulations gradually developed.As a result, some scholars entered the Ottoman bureaucracy, acquired the identity ofscholar-bureaucrats, and became differentiated from other scholars. In addition, Idiscuss the increasing importance of dignitary scholar-bureaucrats mevâli , whooccupied the top positions in the scholarly hierarchy, in determining who was admittedto the bureaucracy. In this context, I compare mülâzemet novitiate status with icâzet license to teach and indicate the differences between them. While icâzet primarilyindicated the relationship between student and teacher and did not necessarily bringpublic rights, mülâzemet primarily designated one’s acceptance into the bureaucracyand was accompanied by the exclusive right to seek employment in official positions.
Anahtar Kelimeler
Ottoman Empire bureaucracy scholars novitiate status (mülâzemet) scholarly bureaucracy
Kaynakça
- TSMA, D. 5605.1.
- Ahmed Taşköprülüzade, eş-Şeḳāʾiḳu’n-Nuʿmāniye fī ʿulemāi’d-Devleti’l-Os̲mānīye, ed. Ahmed Subhi Furat, İstanbul 1985.
- AFYONCU, Erhan, “Nişancı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi TDVİA , XXXIII, s.156-158.
- _______ , Osmanlı Devlet Teşkilâtında Defterhâne-i Âmire XVI.-XVIII. Yüzyıllar , Ankara 2014.
- _______ , “Tanzimat Öncesi Osmanlı İmparatorluğu’nda Bürokrasi”, Türkiye Günlüğü, 58 1999 , s.182-190.
- AKPINAR, Cemil, “İcâzet”, TDVİA, XXI, s.393-400.
- ALAN, Ercan, “Yeni Bir Belgeye Göre XVI. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Mülâzamet Sistemi”, Osmanlı Araştırmaları, 49 2017 , s.89-124.
- ARSLAN, Ali, “Osmanlılar’da Coğrafî Terim Olarak ‘Acem’ Kelimesinin Mânâsı ve Osmanlı-Türkistan Bağlantısındaki Önemi XV.–XVII. Yüzyıllar ”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 8 1999 83-87.
- ATÇIL, Abdurrahman, “Mobility of Scholars and the Formation of a SelfSustaining Scholarly System in the Lands of Rum During the Fifteenth Century”, Literature and Intellectual Life in Medieval Anatolia, ed.
- Andrew Peacock ve Sara Nur Yıldız, Würzburg 2016.
- _______ , Scholars and Sultans in the Early Modern Ottoman Empire, Cambridge 2017.
- AKGÜNDÜZ, Ahmet, Osmanlı Kanunnâmeleri, İstanbul 1990–1996.
- ATEŞ, Ahmet, “İstanbul’un Fethine Dâir Fatih Sultan Mehmed Tarafından Gönderilen Mektuplar ve Bunlara Gelen Cevablar”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, IV/7 1953 , s.11-50
- AYDIN, Bilgin, “XV-XVI. Yüzyıl Osmanlı Bürokrasisinde Divan-ı Hümayun Kâtipleri”, Journal of Turkish Studies, XXXI 2007 , s.41-49.
- AYDIN, Bilgin - Rıfat Günalan, “XVI. Yüzyılda Osmanlı Eyalet Defterdarlıklarının Ortaya Çıkışı ve Gelişimi”, Osmanlı Araştırmaları Dergisi, XXX 2007 , 145-228.
- BARKAN, Ömer Lutfi, “Osmanlı Kanunnâmeleri”, XV ve XVI inci Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Ziraî Ekonominin Hukukî ve Malî Esasları, İstanbul 1945.
- BARKEY, Karen, “The Ottoman Empire 1299-1923 : The Bureaucratization of Patrimonial Authority”, Empires and Bureaucracy in World History: From Late Antiquity to the Twentieth Century, ed. Peter Crooks ve Timothy H. Parsons, Cambridge 2016.
- BERKEY, Jonathan P., The Transmission of Knowledge in Medieval Cairo, Princeton 1992.
- BEYAZIT, Yasemin, Osmanlı İlmiyye Mesleğinde İstihdam XVI. Yüzyıl , Ankara 2014.
- BİNBAŞ, İlker Evrim, “A Damascene Eyewitness to the Battle of Nicopolis: Shams al-Dīn Ibn al-Jazarī d. 833/1429 ”, Contact and Conflict in Frankish Greece and the Aegean, 1204-1453, ed. Nikolaos G. Chrissis ve Mike Carr, Farnham 2014.
- CHAMBERLAİN, Michael, Knowledge and Social Practice in Medieval Damascus, 1190–1350, Cambridge 1994.
- CRONE, Patricia - Martin Hinds, God’s Caliph: Religious Authority in the First Centuries of Islam, Cambridge 2003.
- CROOKS, Peter - Timothy Parsons, “Empires, Bureaucracy and the Paradox of Power”, Empires and Bureaucracy in World History: From Late Antiquity to the Twentieth Century, ed. Peter Crooks ve Timothy H. Parsons, Cambridge 2016.
- DİLGER, Konrad, Untersuchungen zur Geschichte des osmanischen Hofzeremoniells im 15. und 16. Jahrhundert, München 1967.
- EİSENSTADT, S. N., The Political Systems of Empires, London 1963.
- ERÜNSAL, İsmail E., “Tâcîzâde Câfer Çelebi”, TDVİA, XXXIX, s.353-356.
- FİNDLEY, Carter, Bureaucratic Reform in the Ottoman Empire: the Sublime Porte, 1789-1922, Princeton 1980.
- FLEİSCHER, Cornell H., Bureaucrat and Intellectual in the Ottoman Empire: The Historian Mustafa Âlî, 1541-1600, Princeton 1986.
- FODOR, Pál, “Ottoman Warfare, 1300-1453”, The Cambridge History of Turkey, vol. 1: Byzantium to Turkey, ed. Kate Fleet, New York 2009.
- GÜNALAN, Rıfat, Osmanlı İmparatorluğu’nda Defterdarlık Teşkilatı ve Bürokrasi, İstanbul 2010.
- _______ , “XVI. Yüzyıl Osmanlı Bürokrasisinde Mâliye Kâtipleri”, Osmanlı Araştırmaları Dergisi, 49 2017 , s.125-154.
- HECK, Paul L., “The Hierarchy of Knowledge in Islamic Civilization”, Arabica, 49 2002 , s.27-54.
- HODGSON, Marshall G.S., The Venture of Islam, Conscience and History in a World Civilization, vol.1: The Classical Age of Islam, Chicago 1974.
- İNALCIK, Halil, “Comments on ‘Sultanism’: Max Weber’s Typification of the Ottoman Polity”, Princeton Papers in Near Eastern Studies I 1992 , s.49-72.
- _______ , Hicrî 835 Tarihli Sûret-i Defter-i Sancak-i Arvanid, Ankara 1954.
- _______ , Kuruluş Dönemi Osmanlı Sultanları, İstanbul 2010.
- _______ , “The Rūznāmce Registers of the Kadıasker of Rumeli as Preserved in the Istanbul Müftülük Archives”, Turcica, XX 1988 , s.251-275.
- _______ , “Vezir”, TDVİA, ILIII, s.90-92.
- İPŞİRLİ, Mehmet, “Mülâzemet”, TDVİA, XXXI, s.537-539.
- _______ , “Osmanlı İlmiye Teşkilâtında Mülâzemet Sisteminin Önemi ve Rumeli Kazaskeri Mehmed Efendi Zamanına Ait Mülâzemet Kayıtları”, Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, X-XI 1981-1982 , s.221-231.
- KAFADAR, Cemal, Between Two Worlds, Berkeley 1995.
- KASTRITSIS, Dimitris J., The Sons of Bayezid: Empire Building and Representation in the Ottoman Civil War of 1402–1413, Leiden 2007.
- LINDNER, Rudi Paul, Nomads and Ottomans in Medieval Anatolia, Bloomington 1983.
- MAKDISI, George, The Rise of Colleges: Institutions of Learning in Islam and the West, Edinburgh 1981.
- MARÍN, Manuela, “The ʿUlamāʾ”, New Cambridge History of Islam, vol. II: The Western Islamic World Eleventh to Eighteenth Centuries, ed. Maribel Fierro, New York 2010.
- MATUZ, Josef, Das Kanzleiwesen Sultan Süleymans des Prächtigen, Wiesbaden 1974.
- MUMCU, Ahmet, Divan-ı Hümayun, Ankara 2007.
- MUSLU, Cihan Yüksel, The Ottomans and the Mamluks: Imperial Diplomacy and Warfare in the Islamic World, London 2014.
- NECİPOĞLU, Gülru, Architecture, Ceremonial and Power: The Topkapı Palace in the Fifteenth and Sixteenth Centuries, New York 1991.
- ÖZCAN, Abdülkadir, Kānûnnâme-i Âl-i Osman, İstanbul 2003.
- _______ , “Pencik”, TDVİA, XXXIV, s.226-228.
- ÖZDEMİR, Hüseyin, Osmanlı Devletinde Bürokrasi, İstanbul 2001.
- REPP, Richard C., The Müfti of Istanbul: A Study in the Development of the Ottoman Learned Hierarchy, London 1986.
- RICE, Eugene F. Jr.-GRAFTON, Anthony, The Foundations of Early Modern Europe, 1460–1559, New York 1994.
- ROBINSON, Francis, “Education”, The New Cambridge History of Islam, vol. IV: Islamic Cultures and Societies to the End of the Eighteenth Century, ed. Robert Irwin, New York 2010.
- RÖHRBORN, Klaus, “Die Emanzipation der Finanzbürokratie im Osmanischen Reich Ende 16. Jahrhundert ”, Zeitschrift der deutschen Morgenländischen Gesellschaft 1972. s. 118-139.
- SHINDER, Joel, “Early Ottoman Administration in the Wilderness: Some Limits on Comparison”, International Journal of Middle East Studies, IX, 4 1978 . S.497-517.
- SÖNMEZ, Erdem, “Klasik Dönem Osmanlı Tarihi Çalışmalarında Max Weber Etkisi”, Praksis, XXIII 2010 , s.39-62.
- STREUSAND, Douglas E., Islamic Gunpowder Empires: Ottomans, Safavids, and Mughals, Boulder 2011.
- SUBTELNY, Maria E., “Tamerlane and His Descendants: From Paladins to Patrons”, The New Cambridge History of Islam, vol.III: The Eastern Islamic World, Eleventh to Eighteenth Centuries, ed. David O. Morgan ve Anthony Reid, New York 2010.
- ŞAHİN, İlhan-Feridun Emecen, II. Bâyezid Dönemine Ait 906/1501 Tarihli Ahkâm Defteri, İstanbul 1994.
- ŞAHİN, Kaya, Empire and Power in the Reign of Süleyman, Narrating the Sixteenth-Century Ottoman World, New York 2013.
- UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, “Gazi Orhan Bey Vakfiyesi, 724 Rebiülevvel1324 Mart”, Belleten, V/19 1941 , s.277-288.
- _______ , “Orhan Gazi’nin, Vefat Eden Oğlu Süleyman Paşa İçin Tertip Ettirdiği Vakfiyenin Aslı”, Belleten, XXVII/107 1963 , s.437-451.
- _______ , “Osmanlı Tarihine Ait Yeni Bir Vesikanın Ehemmiyeti ve İzahı ve Bu Münasebetle Osmanlılarda İlk Vezirlere Dair Mutalea”, Belleten, III/9 1939 , s.99-106.
- TURAN, Şerafettin, “Kemalpaşazâde”, TDVİA, XXV, s.238.
- WEBER, Max, Economy and Society, ed. Guenther Roth ve Claus Wittich, Berkeley 1978.
- WOODHEAD, Christine, “After Celalzade: The Ottoman Nişancı c. 1560– 1700”, Journal of Semitic Studies, supplement 23: Studies in Islamic Law: A Festschrift for Colin Imber, ed. Andreas Christmann-Robert Gleave, New York 2007.
- VAN BERKEL, Maaike, “The Bureaucracy”, Crisis and Continuity at the Abbasid Court: Formal and Informal Politics in the Caliphate of alMuqtadir 295–320/908–32 , ed. Maaike van Berkel, Nadia Maria El Cheikh, Hugh Kennedy ve Letizia Osti, Leiden 2013.
- YILMAZ, Harun, “Medrese Nedir? XII. Ve XIII. Yüzyıllarda Dımaşk Medreseleri Üzerine Bir İnceleme”, Dîvân: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 40 2016 , s.33-70.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 26 Mayıs 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Sayı: 36 |
Türk Kültürü İncelemeleri – Haziran 2026 Sözlü Çeviri Özel Sayısı
Çağrı Metni
Sözlü çeviri, gündelik karşılaşmalardan kurumsal etkileşimlere kadar uzanan çeşitli bağlamlarda, iki dilli ve kültürlerarası iletişimin merkezinde yer alır. Türkiye’deki sözlü çeviri ortamlarında, dillerden biri büyük ölçüde Türkçedir ve bu uygulamalar, Türkçenin diğer dillerle etkileşiminde ortaya çıkan iletişimsel, kültürel ve toplumsal dinamikleri yansıtır.
Haziran 2026 sayımız için hazırlamakta olduğumuz bu özel sayıyla, Türkiye’deki sözlü çeviri uygulamalarını farklı tür ve bağlamlarda inceleyen özgün araştırmaları bir araya getirmeyi amaçlıyoruz. Bu çalışmalar, sözlü çevirinin dilsel, kültürel, toplumsal ve göstergebilimsel boyutlarına disiplinlerarası bir bakış sunarak, yalnızca çeviribilim alanına değil; Türk dili, kültürü ve toplumu üzerine yapılan araştırmalara da değerli katkılar sağlayacaktır.
Bu doğrultuda, sözlü çeviri üzerine çalışan ulusal ve uluslararası akademisyenleri, araştırmacıları ve alanda aktif profesyonelleri, Haziran 2026 sayımıza katkıda bulunmaya davet ediyoruz. Özel sayıya, Türkiye’deki sözlü çeviri ortamlarında iletişim süreçlerinin, rollerin ve çeviri uygulamalarının nasıl şekillendiğini tartışan kuramsal veya uygulamalı çalışmalarla katkı sunabilirsiniz.
Araştırma konularının, aşağıdaki temalar çerçevesinde tasarlanması önerilmektedir; ancak farklı yaklaşımlar ve konular da değerlendirmeye alınacaktır.
-Sözlü çeviri ortamlarında Türkçenin söylem yapıları ve etkileşimsel stratejileri,
-Mahkeme, hastane, okul gibi kamusal hizmet alanlarında yürütülen sözlü çeviri pratikleri,
-Andaş ve ardıl çeviride, Türkçeye özgü zorluklar ve stratejiler,
-Göç, azınlıklar ve çokdillilik bağlamında sözlü çeviri uygulamaları,
-Sözlü çeviri eğitimi ve öğretiminde dilsel ve kültürel boyutlar,
- Çeviri etiği ve profesyonel normların Türkiye’deki sözlü çeviri uygulamalarına etkisi,
-Teknoloji destekli sözlü çeviri araçlarının kullanımı,
-Toplumsal kriz, afet ve acil durumlarda sözlü çevirmenin rolü.
Önemli Notlar:
Özel sayıya gönderilecek makaleler için son teslim tarihi 15 Mart 2026 olarak belirlenmiştir.
Yazıların künye bilgileri, dipnot sistemi ve kaynakça gösterim şekli internet sayfamızda bulunan makale yazım şablonuna göre hazırlanacaktır.
Call for Papers
Turkish Cultural Studies – June 2026 Special Issue on Interpreting Studies
Interpreting occupies a central position in bilingual and intercultural communication across a wide range of contexts, from everyday encounters to institutional interactions. In interpreting settings in Turkey, one of the working languages is predominantly Turkish, and these practices reflect the communicative, cultural, and social dynamics that emerge through the interaction of Turkish with other languages.
With this special issue, scheduled for publication in June 2026, we aim to bring together original studies that explore interpreting practices in Turkey across diverse genres and contexts. Adopting an interdisciplinary perspective on the linguistic, cultural, social, and semiotic dimensions of interpreting, these contributions will provide valuable insights not only for the field of Translation and Interpreting Studies but also for research on Turkish language, culture, and society.
In this regard, we invite national and international scholars, researchers, and professionals working in the field of interpreting to contribute to our June 2026 issue. Submissions may include theoretical or applied studies that examine how communicative processes, roles, and interpreting practices are shaped within interpreting settings in Turkey.
Suggested, though not exclusive, areas of research include the following themes; alternative approaches and topics will also be considered.
-Discourse structures and interactional strategies of Turkish in interpreting settings,
-Interpreting practices in public service domains such as courts, hospitals, and schools,
-Turkish-specific challenges and strategies in simultaneous and consecutive interpreting,
-Interpreting practices in the context of migration, minority communities, and multilingualism,
-Linguistic and cultural dimensions in interpreter training and education,
-Translation ethics and the impact of professional norms on interpreting practices in Turkey,
-Use of technology-assisted interpreting tools,
-The role of interpreters in social crises, disasters, and emergency situations.
Important Notes:
The deadline for submitting articles to the special issue is March 15, 2026.
The article's citation information, footnote system, and bibliography format will be prepared according to the article writing template available on our website.