FİHRİST-İ MAKÂMÂT AHMED AVNİ KONUK’A MI AİTTİR?

Yıl 2014, Sayı: 31, 205 - 238, 25.11.2014

Hakan Yekbaş

Öz

Bir kültür hazinesi olan divan şiirinin faydalandığı zengin kaynakların başındamusiki ilmi gelmektedir. Bazı divan şairleri, şiirlerinde musiki terimlerini kullandığıgibi kâr-ı nâtıklar da kaleme almışlardır. Öncelikle makamları öğretmek amacıylayazılan kâr-ı nâtıklar, bugün kullanılmayan veya unutulmuş makamları da muhtevasındabulundurduğu için musiki tarihi açısından büyük önem taşımaktadır. AbdülkadirMerâgî ile başlayan bu geleneğin en meşhur örneklerinden biri de mesnevişârihi ve musiki üstadı Ahmed Avni Konuk’a aittir.Ahmed Avni Bey ve kâr-ı nâtıklarla ilgili yapılan çalışmalarda onun musiki sahasındakien önemli eserinin 119 beyitlik ”Fihrist-i Makâmât“ olduğu bilgisi tekrarlanagelmiştir.Bu eser, söz konusu çalışmalarda aynı zamanda bilinen kâr-ı nâtıklarınen uzunu ve en çok makam ihtiva eden örneği olarak kabul edilmektedir. Ancak 19.asırda yaşamış Enderunlu İbrâhîm Râsih adında bir şairin Dîvân³ında yer alan kâr-ınâtık, bu konudaki mevcut bilgilerin doğru olmadığını ve ”Fihrist-i Makâmât“ıngüftesinde yer alan 60 beyitlik bölümün aslında Râsih’e ait olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Divan şiiri , musiki , kâr-ı nâtık , Ahmed Avni Konuk , Fihrist-i Makâmât , Enderunlu İbrâhîm Râsih , Ebyât Der-Ta‘dâd-ı Makâmât.

DOES FIHRIST-I MAKÂMÂT BELONG TO AHMED AVNI KONUK?

Öz

One of the leading rich sources of the Ottoman divan poetry which is a treasure of culture, is musical theory. Some Ottoman divan poets used musical terms and committed kar-ı natıks to paper as well. The kar-ı natıks, which were initially written to teach modes, are of great importance for musical history as they involved the modes not used or forgotten today. One of the most renowned examples of this tradition started by Abd al-Qadir Maraghi, belongs to Ahmed Avni Konuk, a masnavi commentator and a musical master. In studies on Ahmed Avni Bey and kar-ı natıks, it has been repeatedly stated that his most significant masterpiece in the field of music is “Fihrist-i Makamat Index of Modes ”, which is composed of 119 couplets. In these studies, this work is also regarded to be the longest kar-ı natık involving the highest number of modes. However, the kar-ı natık in the Divan of a 19th-century poet Enderunlu İbrahîm Rasih indicated that current information about this issue is not correct and the part of the lyrics which corresponds to 60 couplets in “Fihrist-i Makamat” actually belonged to Rasih.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Divan poetry , music , kar-ı natık , Ahmed Avni Konuk , Fihrist-i Makamat , Enderunlu İbrahîm Rasih , Ebyat Der-Ta‘dad-ı Makamat.