RODOSÇUKLU FENNÎ DİVANI’NIN VATİKAN KÜTÜPHANESİNDEKİ BİR NÜSHASI ÜZERİNE

Yıl 2023, Sayı: 49, 343 - 362, 17.07.2023

Seyit Yavuz

Öz

Osmanlı Devleti sınırları içinde yer alan topraklarda Akdeniz’den Karadeniz’e, Kafkasya’dan Balkanlar’a kadar tarih boyunca yüzlerce şair, nasir, âlim ve ilim adamı yetişmiştir. Osmanlı coğrafyasında yetişen bu şairlerden biri de 18. yüzyılın ikinci yarısında yaşayan Rodosçuklu Kömürkayazâde Fennî Efendi’dir. Biyografik kaynaklarda ve arşiv kayıtlarında kendisiyle ilgili herhangi bir bilgi bulunmayan şair Divan’ında yer alan tarih manzumelerinden anlaşıldığı kadarıyla Rodosçuk’ta doğmuş veya hayatının bir bölümünü orada geçirmiştir. Günümüze kadar ulaşan tek eseri olan Divan’ın Topkapı Sarayı Müzesi Türkçe Yazmaları bölümünde yer alan nüshasının sonundaki kayda göre ağalar zümresine mensup, marifet sahibi ve nükte yapmakta mâhir bir kimsedir.
Fennî Divanı’nın günümüze kadar bilinen iki nüshası vardı. Bu nüshalardan biri Topkapı Sarayı Müzesi Türkçe Yazmaları Bölümünde, diğeri ise Ankara Milli Kütüphane Tokat Müzesi Yazmaları Bölümünde bulunmaktadır. Bu yazının konusu olan nüsha ise Vatikan Kütüphanesi Türkçe Yazmaları Bölümünde yer almaktadır. Vatikan’da yer alan nüsha hem şiir sayısı bakımından fazla olmasıyla hem de diğer iki nüshaya göre daha sıhhatli bir metin sunması göz önünde bulundurularak oldukça değerli görülmektedir.
Bu çalışmada öncelikle Fennî Divanı’nın Vatikan nüshası tanıtılacaktır. Ardından 2014’te yüksek lisans tezi olarak çalışılan ve 2016’da kitap olarak yayınlanan Divan’ın neşrinde yer almayan şiirlerin transkripsiyonlu metinlerine yer verilecektir. Son olarak Divan’ın neşrinde yer alan bazı problemli hususlar Vatikan nüshasından hareketle giderilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Divan edebiyatı, 18. yüzyıl, Rodosçuklu Fennî, Vatikan Kütüphanesi Türkçe Yazmalar, Metin Neşri.

Kaynakça

• ABDÜLKADİROĞLU, Abdülkerim, “Edebiyatta Metodoloji Açısından El Yazmaları ve Nâdir Eserler Üzerine Notlar-I”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Ankara 1987, C. 3, S. 1, s. 1-48.
• ALAGÖZ, Kadriye Hocaoğlu, Rodosçuklu Kömürkayazâde Fennî Müşâare Divançesi, Grafiker Yayınları, Ankara 2016.
• ALAGÖZ, Kadriye Hocaoğlu, Klasik Türk Edebiyatında Müşâ’are Geleneği: Rodosçuklu Kömürkayazâde Fennî Divanı ve Hayrabolulu Hasîb Divanı Örneği, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa 2021.
• ARSLAN, Mustafa Uğurlu, “Klâsik Türk Edebiyatında Metin Neşrinin Neşri Üzerine Nedensel Bir Yaklaşım”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Düsbed), Diyarbakır 2018, S. 21, s. 112-123.
• ATEŞ, Ahmed, “Metin Tenkidi Hakkında (Dâsitân-ı tevârîh-i mülûk-i âl-i Osman münasebeti ile)”, Türkiyat Mecmuası, İstanbul, C. 7, s. 253-267.
• AYNUR, Hatice, Müjgân Çakır, Hanife Koncu, Ali Emre Özyıldırım, Metin Neşri: Problemler, Tespitler, Öneriler, Klasik Yay., İstanbul 2017.
• DAĞLAR, Abdülkadir, “Metin mi Nüsha mı? Metin-Nüsha Ontolojisi Bağlamında Terminoloji Sorununa Eleştirel Bakışlar”, Edebî Eleştiri Dergisi (Journal of Literary Criticism), C. 1, S. 1, Iğdır 2017, s. 16-32.
• DEMİRKAZIK, Hacı İbrahim, “18. Yüzyıl Şairlerinden Kömürkayazâde Fennî ve Divançe’si”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Resarch, C. 9, S. 43, s. 147-165.
• Fennî, Divan, Vatikan Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar Bölümü, 210, 60 vr.
• GÖZİTOK, Mehmet Akif, “Yazımdan Yayıma Hüsn ü Aşk’ın Serencamı-I”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C. 60, S. 1, s. 263-288.
• HORATA, Osman, Has Bahçede Hazan Vakti XVIII. Yüzyıl: Son Klasik Dönem Türk Edebiyatı, Akçağ Yay., Ankara 2015.
• KILIÇ, Atabey, “Günümüzde Metin Neşri ve Problemleri Üzerine Düşünceler”, Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Yayınları-1, Kırşehir: 2004, s. 331-345.
• KORTANTAMER, Tunca, Eski Türk Edebiyatı Makaleler, Akçağ Yay., İstanbul 1993.
• KÖKSAL, M. Fatih, “Metin Neşrinin Ana Esasları”, Türklük Bilimi Araştırmaları, S. 31, İstanbul 2012, s. 179-209.
• ÖZTÜRK, Furkan, “Osmanlı Edebiyatı Metin Neşri Çalışmalarında İmla ve Çeviriyazı Tercihleri”, Turkish Studies, Volume: 3/6, Ankara 2008, s. 511-520.
• ROSSI, Ettero, Elenco Dei Manoscritti Turchi Della Bıblioteca Vaticana Vaticanı-Barberiniani-Borgıanı-Rossianı-Chigiani, Citta Del Vaticano Biblioteca Apostolica Vaticana, Vatikan 1953.
• SIR JAMES REDHOUSE, Turkish and English Lexicon New Edition, Çağrı Yay.: İstanbul 2011.
• TULUM, Mertol, “Filolojik Çalışma ve Eski Metinlerin Neşri Üzerine Görüş ve Tenkitler”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 27, İstanbul 1983, s. 1-8. ÜNVER, İsmail, “Arap Harfli Türkçe Metinlerin Çevirisinde Karşılaşılan Yanlışlar”, Türk Dili, S. 483, Ankara 1992, s. 789-798.
• https://digi.vatlib.it/view/MSS_Vat.turc.210
• https://www.academia.edu/76723484/Osman_Re%C5%9Ferin_Vatikana_Satt%C4%B1%C4%9F%C4%B1_Yazma_Eserler