Öz
Kanunî Sultan Süleyman’ın 1520 yılında tahta geçmesiyle başlayan uzun saltanatında yaşanan hadiseler, başta icra edilen seferler olmak üzere, hem döneminde hem de sonrasında büyük bir merak halesi oluşturmuştur. Öyle ki bu dönemde üretilen ve müstakil bir isme sahip olan eserler dahi Süleymân-nâme olarak anılmaya başlanmıştır. Osmanlı ve İslam dünyasında, Firdevsî’nin Şah-nâme’sinin derin etkisiyle, padişahların hayatları onlar etrafında bir anlatı örülerek anlatılmış ve telif edilmiştir. Kanunî Sultan Süleyman devri, klasik edebiyatımızda gazavât-nâme, fetih-nâme, zafer-nâme gibi telif türlerinin de besleyip zenginleştirdiği bu türün en zengin ve çeşitli örneklerinin verildiği bir dönemdir. İstanbul Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi Nuruosmaniye 3170/4’te bulunan bir mecmua içindeki anonim ve muhtasar bir Süleymân-nâme de bunlardan bir tanesidir. Bu çalışmada evvela bir metin türü olarak muhtasarın ne olduğu ve ihtisara neden ihtiyaç duyulduğu ele alındıktan sonra ilgili mecmuadaki Süleymân-nâme’nin kendisi ve içinde bulunduğu mecmua tanıtılacak, muhtemel müstensih ve istinsah tarihleriyle hangi eserin muhtasarı olabileceği ele alınacak ve son olarak da eserin Latin harfleriyle transkipsiyonu verilecektir.
Anahtar Kelimeler
Kanunî Sultan Süleyman Osmanlı Türkçesi Süleyman-nâme metin türleri muhtasar
Kaynakça
- AKKUŞ, Mehmet, Eyyûbi, Menâḳıb-ı Sultan Süleyman: Risâle-i pâdişâh-nâme, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1991.
- ALMAZ, Hasan, Şükrullah bi Şihâbeddîn Ahmed b. Zeyneddîn Zekî, Behcetü’tTevârîh (İnceleme-Metin Tercüme), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2004.
- ALPARSLAN, Ali, “Gubârî Abdurrahman”, DİA, İstanbul 1996, XIV, 167-69.
- ALPER, Kadir, “Türk Edebiyatında Süleymân-nâmeler”. Turkish Studies, 9/7, Ankara 2022, XXXI, 147-63.
- Anonim, Süleymân-nâme, Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi, Nuruosmaniye, 3710.
- AVCI, Casim, “Muhtasar” DİA, Ankara 2020, XXXI, 63-64.
- AYNUR, Hatice, “Mahremî”. DİA, Ankara 2003, XXVII, 390-91
- Celalzade Salih Çelebi, Târîh-i Sefer-i Zafer-Rehber-i Alaman. haz. Fatma Kaytaz. Çamlıca Basım Yayın, İstanbul 2016.
- DEMİRTAŞ, Funda, Celâl-zâde Mustafa Çelebi, Tabakâtü’l-Memâlik ve Derecâtü’l-Mesâlik, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri 2009.
- DURMUŞ, İsmail, “Muhtasar”, DİA, Ankara 2020, XXXI, 57-59
- DÜZENLİ, Mesut Bayram, ve Ahmet Akgül, Senâyî’nin Manzum Süleymaniyye’si, Çizgi Kitapevi, Konya 2018.
- ERBİL, Esma, “Diliçi Çeviri Kavramı ve Teorik ve Uygulamalı Olarak Diliçi Çeviri Üzerine Yapılan Araştırmaların Tanıtımı” Teoriden Pratiğe Türk Edebiyatında Diliçi Çeviri, (editör Sadık Yazar ve Mücahit Kaçar), Ketebe Yayınları, İstanbul 2022, s.199-224.
- Gelibolulu Mustafa Âlî, Mirḳātüˈl-Cihād [Cihadın Basamakları]: Dil İncelemesiMetin-Dizin. haz. Ali Akar, Türk Dil Kurumu, Ankara, 2016.
- KILPATRICK, H., “Abridgements”, Encyclopedia of Arabic Literature, editör J.S Meisami ve P. Starkey, Routledge, Londra1988, 23-24.
- KOŞİK, Halil Sercan, “Baki’nin Arapçadan Tercüme Mensur Bir Eseri: Fezâ’il-i Mekke Yahut el-İ’lâm bi-A’lâmi Beledillâhi’l-Harâm Tercümesi”, Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 10, Ankara 2014, 131-48.
- KURU, Selim S., “Anlamı Aydınlatan Kara Yazı: Metin ve hâlleri", Metnin hâlleri: Osmanlı’da telif, tercüme ve şerh, Klasik Yayınları, İstanbul 2014, 19-33.
- Küçük Nişancı Ramazanzâde Mehmed Çelebi, Târîh-i Nişancı Paşa, Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi, Fatih, 4234.
- NAS, Ahmet, Hezârfen Hüseyin Efendi'nin ‘Tenkîhü't-Tevârih-i Mülûk’ İsimli Eserinin Tahlili ve Metin Tenkidi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan, 2019.
- ÖZCAN, Abdülkadir. “Kanuni Sultan Süleyman Devri Tarih Yazıcılığı ve Literatürü” Prof. Dr. Mübahat S. Kütükoğlu’na Armağan, (editör Zeynep Tarım Ertuğ), İstanbul Üniversitesi Yayınevi, İstanbul 2006, 112-154.
- ———, Osmanlı’da Tarih Yazımı ve Kaynak Türleri, Kronik Kitap, İstanbul, 2020.
- ÖZDEMİR, Rukiye, “Osmanlı Tarih Yazıcılığında Muhtasar Umumi Tarihler”, Anasay, 7, Ankara 2019, 105-138.
- ———, Ramazân-zâde’nin Târîh-i Nişâncı Paşa İsimli Eserinin Tahlil ve Metin Tenkidi, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Erzurum 2018.
- SAĞIRLI, Abdurrahman, “Süleymannâme”, DİA, İstanbul 2010, XXXVIII, 124-27.
- WOODHEAD, Christine, “Şehnâmeci”, DİA, İstanbul 2010, XXXVIII, 456-58.
- YAZAR, Sadık, “İslam Düşünce Geleneğinde Metin Üretim Türleri”, İslam Düşünce Atlası, https://islamdusunceatlasi.org/booksmap.
- YILDIZ, Murat, Celalzâde’nin Rodos Fetihnamesi (İnceleme-Metin), Libra Kitap, İstanbul, 2013.
- YILMAZ, Kadri Hüsnü. Türk edebiyatında Süleyman-nâmeler ve Hâkî Efendi’nin Süleyman-nâmesi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2017.
- YURDAYDIN, Hüseyin Gazi. “Bostan’ın Süleymânnâmesi (Ferdî’ye atfedilen eser)”. Belleten, XIX/74, Ankara 1955, 137-202.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Yeniçağ Osmanlı Tarihi |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 24 Aralık 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 15 Eylül 2024 |
| Kabul Tarihi | 3 Aralık 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Sayı: 52 |
- Makale Dosyaları
Türk Kültürü İncelemeleri – Haziran 2026 Sözlü Çeviri Özel Sayısı
Çağrı Metni
Sözlü çeviri, gündelik karşılaşmalardan kurumsal etkileşimlere kadar uzanan çeşitli bağlamlarda, iki dilli ve kültürlerarası iletişimin merkezinde yer alır. Türkiye’deki sözlü çeviri ortamlarında, dillerden biri büyük ölçüde Türkçedir ve bu uygulamalar, Türkçenin diğer dillerle etkileşiminde ortaya çıkan iletişimsel, kültürel ve toplumsal dinamikleri yansıtır.
Haziran 2026 sayımız için hazırlamakta olduğumuz bu özel sayıyla, Türkiye’deki sözlü çeviri uygulamalarını farklı tür ve bağlamlarda inceleyen özgün araştırmaları bir araya getirmeyi amaçlıyoruz. Bu çalışmalar, sözlü çevirinin dilsel, kültürel, toplumsal ve göstergebilimsel boyutlarına disiplinlerarası bir bakış sunarak, yalnızca çeviribilim alanına değil; Türk dili, kültürü ve toplumu üzerine yapılan araştırmalara da değerli katkılar sağlayacaktır.
Bu doğrultuda, sözlü çeviri üzerine çalışan ulusal ve uluslararası akademisyenleri, araştırmacıları ve alanda aktif profesyonelleri, Haziran 2026 sayımıza katkıda bulunmaya davet ediyoruz. Özel sayıya, Türkiye’deki sözlü çeviri ortamlarında iletişim süreçlerinin, rollerin ve çeviri uygulamalarının nasıl şekillendiğini tartışan kuramsal veya uygulamalı çalışmalarla katkı sunabilirsiniz.
Araştırma konularının, aşağıdaki temalar çerçevesinde tasarlanması önerilmektedir; ancak farklı yaklaşımlar ve konular da değerlendirmeye alınacaktır.
-Sözlü çeviri ortamlarında Türkçenin söylem yapıları ve etkileşimsel stratejileri,
-Mahkeme, hastane, okul gibi kamusal hizmet alanlarında yürütülen sözlü çeviri pratikleri,
-Andaş ve ardıl çeviride, Türkçeye özgü zorluklar ve stratejiler,
-Göç, azınlıklar ve çokdillilik bağlamında sözlü çeviri uygulamaları,
-Sözlü çeviri eğitimi ve öğretiminde dilsel ve kültürel boyutlar,
- Çeviri etiği ve profesyonel normların Türkiye’deki sözlü çeviri uygulamalarına etkisi,
-Teknoloji destekli sözlü çeviri araçlarının kullanımı,
-Toplumsal kriz, afet ve acil durumlarda sözlü çevirmenin rolü.
Önemli Notlar:
Özel sayıya gönderilecek makaleler için son teslim tarihi 15 Mart 2026 olarak belirlenmiştir.
Yazıların künye bilgileri, dipnot sistemi ve kaynakça gösterim şekli internet sayfamızda bulunan makale yazım şablonuna göre hazırlanacaktır.
Call for Papers
Turkish Cultural Studies – June 2026 Special Issue on Interpreting Studies
Interpreting occupies a central position in bilingual and intercultural communication across a wide range of contexts, from everyday encounters to institutional interactions. In interpreting settings in Turkey, one of the working languages is predominantly Turkish, and these practices reflect the communicative, cultural, and social dynamics that emerge through the interaction of Turkish with other languages.
With this special issue, scheduled for publication in June 2026, we aim to bring together original studies that explore interpreting practices in Turkey across diverse genres and contexts. Adopting an interdisciplinary perspective on the linguistic, cultural, social, and semiotic dimensions of interpreting, these contributions will provide valuable insights not only for the field of Translation and Interpreting Studies but also for research on Turkish language, culture, and society.
In this regard, we invite national and international scholars, researchers, and professionals working in the field of interpreting to contribute to our June 2026 issue. Submissions may include theoretical or applied studies that examine how communicative processes, roles, and interpreting practices are shaped within interpreting settings in Turkey.
Suggested, though not exclusive, areas of research include the following themes; alternative approaches and topics will also be considered.
-Discourse structures and interactional strategies of Turkish in interpreting settings,
-Interpreting practices in public service domains such as courts, hospitals, and schools,
-Turkish-specific challenges and strategies in simultaneous and consecutive interpreting,
-Interpreting practices in the context of migration, minority communities, and multilingualism,
-Linguistic and cultural dimensions in interpreter training and education,
-Translation ethics and the impact of professional norms on interpreting practices in Turkey,
-Use of technology-assisted interpreting tools,
-The role of interpreters in social crises, disasters, and emergency situations.
Important Notes:
The deadline for submitting articles to the special issue is March 15, 2026.
The article's citation information, footnote system, and bibliography format will be prepared according to the article writing template available on our website.