Çevre Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 3, 52 - 58, 01.11.2019

Jahan İbadullayeva Klara Jumaniyazova Sina Azimzadeh Selim Canıgür Ferhan Esen

Öz

Çevre; insanların ve diğer canlıların yaşamları boyunca ilişkilerini sürdürdükleri ve karşılıklı olarak etkileşim içinde bulundukları fiziksel, kimyasal, biyolojik, sosyal, ekonomik ve kültürel bir ortamdır. Çevre kirliliği temel olarak hava, toprak ve su kirliliği şeklinde doğada oluşmakta ve sonuçta insanın da içinde olduğu tüm ekosistemi etkilemektedir. İnsan sağlığını veya çevresel dengeleri bozacak şekilde havanın birleşiminin değişmesi, insan sağlığı için zararlı olan maddelerin havaya karışması hava kirliliğine neden olur. Toprağın verim gücünün düşmesi, toprak özelliklerinin bozulması sonucu toprak kirliliği ortaya çıkar. Toprak kirliliği ise doğada giderilemeyen ve dönüşümü olmayan, insan sağlığını tehdit eden kirliliktir. Sanayi tesislerinden ve yerleşim yerlerinden kaynaklanan atık suların arıtılmadan ortama aktarılması, tarımda kullanılan ilaç ve gübrelerin bilinçsiz şekilde kullanılması yüzeysel ve yer altı sularımızın kirlenmesine neden olmaktadır. Sağlıklı bir yaşamın sürdürülmesi ancak sağlıklı bir çevre ile mümkündür. Bu derlemede hava, toprak ve su kirliliklerinin insan sağlığı üzerindeki etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İnsan sağlığı, sağlıklı çevre

The Effects of Environmental Pollution on Human Health

Öz

Environment; It is a physical, chemical, biological, social, economic and cultural medium in which human beings and other living things maintain their relationships and interact with each other throughout their lives. Environmental pollution occurs mainly in the form of air, soil and water pollution and consequently affects the entire ecosystem including human beings. Changes in the composition of air to disrupt environmental balance along with the mixing of substances harmful to human health into the air causes air pollution. Soil pollution occurs as a degradation of soil properties and results in a decline in soil fertility. Soil pollution cannot be eliminated or transformed in nature and threatens human health. The transfer of wastewater from industrial plants and settlements into natural water sources without proper treatment, and irresponsible use of pesticides and fertilizers in agriculture cause pollution of surface and ground waters. Maintaining a healthy life is only possible with a healthy environment. The aim of this review is to investigate the effects of air, soil and water pollution on human health.

Anahtar Kelimeler

Human health, healthy environment

Kaynakça

• 1. http://cevreonline.com/cevre-kirliligi-turleri/
• 2. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/cevresagligi-ced/ced-birimi/650-hava-kirlili%C4%9Fi-ve-sa%C4%9Fl%C4%B1k-etkileri.html)
• 3. E. Kardeşoğlu, M. Yalçın, Z. Işılak: Hava Kirliliği ve Kardiyovasküler Sistem, TAF Prev Med Bull 2011; 10(1): 97-106
• 4. http://cevreonline.com/hava-kirliligi/
• 5. Koren H, Bisesi M: Handbook of Environmental Health and Safety Principles and Practices. 3 rd ed. Vol. I, II. Lewis Pub. CRC press, 1996.
• 6. Ö. Cavkaytar, Ö. U. Soyer, B. E. Şekerel: Türkiye’de Hava Kirliliğinden Kaynaklanan Sağlık Sorunları. Hava Kirliliği Araştırmaları Dergisi 2 (2013) 105 – 111
• 7. Ç. Güler, Z. Çobanoğlu: Çevresel Etkenlere Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Hastalıklar. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayınları. 1994. 1. Baskı. ISBN 975-7572-54-3
• 8. S. Genç, Z. Zadeoglulari, S.H. Fuss, K. Genc 2012 The adverse effects of air pollution on the nervous system. Journal of Toxicology 2012, 1-23. Article ID 782462, doi:10.1155/2012/782462
• 9. Hong Y.C., Lee J.T., Kim H., Kwon H.J., 2002. Air pollution: a new risk factor in ischemic stroke mortality. Stroke 33, 2165- 2169
• 10. A. S. Türküm: Çağdaş Toplumda Çevre Sorunları ve Çevre Bilinci. Anadolu Üniversitesi, Açık Öğretim Fakültesi Yayını
• 11. N. Çağlarırmak, A. Z. Hepçimen: Ağır Metal Toprak Kirliliğinin Gıda Zinciri ve İnsan Sağlığına Etkisi, Akademik Gıda 8 (2) (2010) 31-35
• 12. Dünya Çevre Günü Türkiye Raporu, TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Yayını, Haziran 2018 http://www.cmo.org.tr/resimler/ekler/0d4a5b926c005a6_ek.pdf
• 13. Ç. Güler, Z. Çobanoğlu: Toprak Kirliliği. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayınları. Çevre Sağlığı Temel Kaynak Dizisi No: 40; 1997. 1. Baskı. ISBN ISBN 975-8088-42-4
• 14. http://cevreonline.com/toprak-kirliligi/
• 15. https://sifiratik.co/2018/08/08/toprak-kirliligi-nedir-ne-yapabiliriz/
• 16. G. Özbolat, A. Tuli: Ağır Metal Toksisitesinin İnsan Sağlığına Etkileri. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi (Archives Medical Review Journal), 2016; 25(4):502-521, doi:10.17827/aktd.253562
• 17. Ç. Güler, Z. Çobanoğlu: Pestisitler. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayınları. Çevre Sağlığı Temel Kaynak Dizisi No: 52; 1997. 1. Baskı Ankara. ISBN 975-8088-69-6
• 18. Ö. Özay, D. Arslantaş: Pestisit Maruziyeti ve Nöropsikiyatrik Etkileri. Osmangazi Tıp Dergisi, 2016; 38 (Beyin Farkındalığı Özel Sayısı):42-48, DOI: http://dx.doi.org/10.20515/otd.88785
• 19. Ç. Güler, Z. Çobanoğlu: Su Kirliliği. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayınları. Çevre Sağlığı Temel Kaynak Dizisi No: 12; 1994. 1. Baskı, Ankara. ISBN 975-7572-60-8
• 20. H. Irmak: Sularla İlişkili Hastalıklar. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Beslenme ve Fiziksel Aktiviteler Daire Başkanlığı Yayını. Yayın No: 727; 2008. 1. Basım, Ankara. ISBN: 978-975-590-243-2