Neoklasik Realist Teori Perspektifinden Türkiye’nin 1956 Süveyş Krizi’ne Yönelik Dış Politikasının Analizi

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 179 - 216, 23.06.2023

Emre Gündoğdu , Onur Kaya

https://doi.org/10.26513/tocd.1273636

Öz

Bu çalışma Türkiye’nin 1956 Süveyş krizi konusunda yürüttüğü dış politikayı neoklasik realist teori çerçevesinde analiz etmektedir. Bu doğrultuda, bir bağımlı değişken olarak “1956 Süveyş krizine yönelik Türk dış politikasını” analiz etmek için, çalışmanın metodolojisi gereği, “uluslararası sistemsel faktörler” bir bağımsız değişken ve “yerel faktörler” bir ara değişken olarak ele alınmaktadır. Çalışmada 1956 Süveyş krizine yönelik Türk dış politikası yapımı sürecinde belirleyici/sınırlandırıcı bir etkiye sahip olduğu öne sürülen uluslararası sistemin yapısı, Soğuk Savaş döneminde süper güçler arasındaki ideolojik karşıtlık ve nükleer rekabeti ifade eden iki kutupluluk ile ilişkilendirilerek açıklanmaktadır. “Caydırıcı askeri kapasite ihtiyacı”, “Türk dış politikası geleneğindeki Batıcılık eğilimi”, “ekonomik teşvik gereksinimi” ve “karar alıcıların bölgesel liderlik çabası” gibi çeşitli faktörler ise uluslararası sistemin belirleyici/sınırlandırıcı etkilerini yorumlayıcı nitelikteki yerel filtreler olarak ele alınmaktadır. İki farklı analiz düzeyinin kullanıldığı bu çalışmada hem 1956 Süveyş krizine yönelik Türk dış politikasının sistemsel etkilere dayanan “sürekliliği” hem de yerel dinamiklerden kaynaklanan “değişim eğilimi” ortaya konulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Neoklasik Realizm, 1956 Süveyş Krizi, Bağdat Paktı, Dış politika analizi, İki kutupluluk

Analysis of Turkey’s Foreign Policy Towards the 1956 Suez Crisis from the Perspective of Neoclassical Realist Theory

Öz

This study analyzes Turkey’s foreign policy on the 1956 Suez crisis within the framework of neoclassical realist theory. In this context, in order to analyze “Turkey’s foreign policy towards the 1956 Suez crisis” as a dependent variable, “international systemic factors” are considered as an independent variable and “local factors” as an intervening variable according to the methodology of the study. In the study, the structure of the international system, which is claimed to have a determining/limiting effect on the Turkish foreign policy-making process towards the 1956 Suez crisis, is explained by associating it with bipolarity, which implies ideological opposition and nuclear competition between the superpowers. Various factors such as “the need for deterrent military capacity”, “Westernist tendency in the tradition of Turkish foreign policy”, “need for economic assistance” and “decision makers’ effort for regional leadership” are considered as local filters that interpret the determining/limiting effects of the international system. In this study, in which two different levels of analysis are used, both the “continuity” of Turkish foreign policy towards the 1956 Suez crisis which depends on systemic effects, and the “tendency to change” arising from local dynamics are introduced.

Anahtar Kelimeler

Neoclassical Realism, 1956 Suez Crisis, Baghdad Pact, Foreign policy analysis, Bipolarity

Kaynakça

• Alanoğlu, Hatice. The Times Gazetesine Göre Demokrat Parti Dış Politikası. İstanbul: Urzeni Yayınevi, 2020.
• Aldrich, Winthrop W. “The Suez Crisis: A Footnote to History” Foreign Affairs 45, no. 3 (1967): 541-552.
• Atabay Öztürk, Feyza Nur. “Küçük Devlet Neden Süper Güç İttifakından Ayrılır? Soğuk Savaş Dönemi Irak, Mısır ve İran Örnekleri” Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi 7, no. 2 (2020): 61-97.
• Bağcı, Hüseyin. Demokrat Parti Dönemi Türk Dış Politikası. Ankara: İmge Kitabevi Yayıncılık, 1990.
• Baş, Arda. “Demokrat Parti Dönemi Türkiye – Mısır İlişkileri”. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, 2015.