Kamu Çalışanlarının Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkındaki Görüşleri: Tokat İli Örneği

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 22, 30.12.2023

Yakup Al Sibel Ölmez Cangi

Öz

Sosyal güvenlik sistemi, fizyolojik ve sosyo-ekonomik tehlikelerin olumsuz sonuçlarına karşı tedbir alarak bir ülkenin en önemli ekonomik refah düzeyi göstergelerinden birisi olarak ele alınmaktadır. Günümüz koşulları göz önüne alındığında sosyal güvenlik sistemlerinin gelir-gider dengesi bakımından bütçe açığı vermesi finansman ihtiyacı artışına sebep olmaktadır. Bu nedenle, sosyal devlet anlayışının gereği olarak sorunlara çözüm üretilebilmek ve sistemin sürdürülebilirliğini sağlamak için kapsamlı bir reforma ihtiyaç duyulmaktadır. Bu bakımdan hem sosyal güvenlik sistemindeki yükü azaltmak hem de ekonomiye uzun vadeli bir gelir kaynağı yaratmak amacıyla ülkemiz, 2001 yılında Bireysel Emeklilik Sistemini (BES) yasal zeminde uygulamaya başlamıştır. Ancak ülkemiz bu süre zarfında büyük bir mesafe katetse de birçok katılımcının emeklilik şartlarını tamamlamadan sistemden ayrıldığı görülmektedir. Bu çalışmada Tokat ilinde BES’e dahil olan ve sistemden ayrılan kamu çalışanlarının BES tercihleri, tasarruf ve yatırım perspektifi dikkate alınarak incelenmiştir. Araştırma istatiksel olarak betimsel bir araştırma niteliğinde olup, veri toplama yöntemlerinden olan anket tekniği kullanılmıştır. Anket, kamu sektöründe çalışan 368 katılımcıya yapılmıştır. Sonuçlar, istatistik testlerinden Bağımsız Örneklem “t testi” ve “tek yönlü varyans analizi (ANOVA)” uygulanarak yorumlanmıştır. Analiz sonucunda ankete katılanların yaş, medeni durum, eğitim, meslek ve aylık gelir durumları ile BES tercihleri arasında anlamlı bir fark olmadığı sonucuna varılmıştır. Bununla birlikte yapılan analizde, cinsiyet faktörüne bakıldığında, kadınların BES’e yaklaşımının daha olumlu olduğu ve bunun istatistiki olarak anlamlı olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Güvenlik Sistemi, Tasarruf, Bireysel Emeklilik

Opinions Of Public Employees On The Individual Pension System: The Case Of Tokat

Öz

The social security system is considered as one of the most important indicators of a country's economic welfare level by taking measures against the negative consequences of physiological and socio-economic hazards. Considering today's conditions, the budget deficit of social security systems in terms of income-expenditure balance causes an increase in financing needs. Therefore, as a requirement of the social state approach, a comprehensive reform is needed to find solutions to the problems and ensure the sustainability of the system. In this respect, in order to reduce the burden on the social security system and to create a long-term source of income for the economy, Turkey introduced the Private Pension System (PPS) in 2001. However, although our country has come a long way during this period, it is seen that many participants leave the system without completing their retirement requirements. In this study, the PPS preferences of public employees in Tokat province who have joined and left the system are analyzed from the perspective of savings and investment. The research is a statistically descriptive research and the survey technique, which is one of the data collection methods, was used. The survey was conducted among 368 participants working in the public sector. The results were interpreted by applying Independent Sample "t test" and "one-way analysis of variance (ANOVA)" from statistical tests. As a result of the analysis, it was concluded that there was no significant difference between the age, marital status, education, occupation and monthly income status of the respondents and their preferences for PPS. On the other hand, the analysis revealed that women have a more positive attitude towards the PPS and this attitude is statistically significant.

Anahtar Kelimeler

Social Security System, Private Pension System, Savings

Kaynakça

• Acar, İ.A., KİTAPCI İ. (2008). Sosyal güvenliğin demografik boyutu: Türkiye’deki emeklilik sistemindeki değişim. Maliye Dergisi, Sayı 154, Ocak-Haziran, 77-98.
• Alpağut, H., & İpekten, O. B. (2020). Bireysel Emeklilik Sistemi’nde kalma tercihini etkileyen faktörlerin incelenmesi: Erzurum ili örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 34(2), 461-489.
• Aslan, B. (2018). Bireysel emeklilik sistemi: Elâzığ örneği [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Elâzığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Atılgan, M. H. (2018). Etkin bir bireysel emeklilik sistemi için öneriler. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 23-35. doi.org/10.22466/acusbd.337280
• Bernasek, A. & Shwiff, S. (2001). Gender, risk and retirement, Journal of Economic Issues, 35 (2), 345-356.
• Can, Y., & Eyidiker, U. (2019). Bireysel Emeklilik Sisteminde Otomatik Katılımın Türkiye’deki Tasarruf Eğilimine Etkisi. 15 th Internatonal Conference on Knowledge, Economy&Management Proceedings Book, April 21-24, 2019, Rabat/Morocco, ss.127-139. doi.org/10.29106/fesa.647987
• Clark, R. L., & Pitts, M. M. (1999). Faculty choice of a pension plan: Defined benefit versus defined contribution, Industrial Relations. 38 (1), 18-45.
• Çamkaya, S., Oktay, E., & Aydın, S. (2019). Bireysel emeklilik sistemini tercih etmede etkili olan faktörlerin araştırılması: Erzurum ili örneği. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 7(14), 524-546.
• Çetin, I., & Sevüktekin, M. (2015). Factors affecting people’s entrance to ındividual pension system in Bursa. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 67, 171-192.
• EGM, (2022). Emeklilik Gözetim Merkezi. Bireysel Emeklilik Nedir?, https://www.egm.org.tr/bireysel-emeklilik/bireysel-emeklilik-nedir/. Erişim tarihi: 25.10.2022 ; https://www.egm.org.tr/bireysel-emeklilik/tarihce/erişim-2022).
• Emeklilik Gözetim Merkezi (2022). Otomatik katılım nedir?. (https://www.egm.org.tr/otomatik-katilim/oks-nedir/). Erişim tarihi; 25.06.2022
• Emeklilik Gözetim Merkezi, Bilgi Merkezi, İstatistikler,https://egm.org.tr/bilgi-merkezi/ istatistikler/ (17.11.2023).
• Eryılmaz, A. (2019). Tasarruf aracı olarak bireysel emeklilik sistemi ve çalışan kişilerin bireysel emeklilik ile ilgili görüşleri: Samsun ili örneği. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Gutierrez, A. C. (2001). Principles and Practices of Social Security Reform. IAA International Seminar on Pensions, International Social Security Association (ISSA). Brighton. 1-13.
• ISSA, (2007). International Social Security Association (ISSA) (2007), Developments And Trends Supporting Dynamic Social Security,World Social Security Forum, 29th ISSA General Assembly, 10-15 September 2007, Moscow
• Işık, A., Ay, H., Meriç, M., & Baran, T. (2011). Türkiye’de bireysel emeklilik sisteminde vergisel avantajlar ve uygulamaları. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 25-45.
• İlgin, H. U. (2012). Bireysel emeklilik sistem ile ekonomik göstergeler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mali Çözüm Dergisi, 22(110), 71-93.
• İşbilen, E. (2009). Bireysel emeklilik sistemi ve Türkiye uygulaması. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Koban, H. (2008). Bireysel emeklilik sisteminde pazarlama: Tüketici algıları üzerine bir araştırma. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Kocabıyık, T., & Küçükçakal, Z. (2018). Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sistemi ve Çalışanların Otomatik Katılımdan Ayrılma Nedenleri: Isparta İlinde Bir Uygulama. Journal of Life Economics, 5(4),233-254. doi.org/10.15637/jlecon.272
• Oktayer, N., & Oktayer, A. (2007). Özel Emeklilik Fonlarının Finansal Piyasaların Gelişimine Etkileri. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 55-80.
• Özbek, A. (2020). Tasarruf Davranışına Alternatif Olan Bireysel Emeklilik Sistemi Üzerinde Finansal Okuryazarlığın Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(28), 655-664. doi.org/10.21076/vizyoner.699168
• Özdamar, K. (2002). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. Eskişehir: Kaan Kitabevi
• Özen, E. (2021). Otomatik Katılım Algısı, Finansal Bilgi ve Finansal Davranışın Bireysel Emeklilik Sistemi Talebine Etkisi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 6(3), 912-927. doi.org/10.30784/epfad.1019921
• Özer, A. C., & Gürel, H. (2014). Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sistemi Bilgi Düzeyi ve Bes’e Katılımda Devlet Katkısının Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(27), 159-166.
• Özer, Ö., & Çınar, E. (2012). Bir vakıf üniversitesi akademik personelinin bireysel emeklilik sistemine bakış açısının değerlendirilmesi/evaluation of a foundation university academic personal perspective to private pension system. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 9(19). 76-88.)
• Polat, G., & Merdan, E. (2018). Türkiye’de zorunlu bireysel emeklilik sistemi ve ahlaki tehlike sorunu. Internatıonal Journal Of Dıscıplınes Economıcs & Admınıstratıve Scıences Studıes, 7(4), 141-152.
• Salant, P., & Dillman, D. A. (1994). How to conduct your own survey. New York: John Wiley
• Salantur, Ş. B. (2015). Bireysel Emeklilik Katılımcılarının Sistemden Erken Çıkma Riskinin Değerlendirilmesi. [Yayınlanmamış Doktora Tezi] Hacettepe Üniversitesi SBE, Ankara.
• Sarıaslan M. (2014). Bireysel Emeklilik Sistemi ve Muhasebesi.Ankara. Seçkin Yayıncılık.
• SGK, (2022). Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK). Kayıtdışı İstihdam Oranları. http://eski.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/calisan/kayitdisi_istihdam/kayitdisi_istihdam_oranlari, Erişim Tarihi: 22.11.2022
• SGK, 2022. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK). Kayıtdışı İstihdam Oranları. http://eski.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/calisan/kayitdisi_istihdam/kayitdisi_istihdam_oranlari, Erişim Tarihi: 22.11.2022
• Şataf, C., & Yıldırım, O. (2019). Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sistemi’nin (BES) Algılanma Düzeyi: Ordu İli Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22 (2): 572-588. doi.org/10.29249/selcuksbmyd.590765
• Tomak, S. (2013). Altın Güvenli Liman Mı? Hisse Senetleri, DİBS, Döviz Kuru ve Altın Getirileri Arasındaki İlişkilerin Analizi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 21-36.
• Türkiye Sigorta (2023). Otomatik katılım sıkça sorulan sorular. Otomatik katılım sisteminde devlet teşviki var mı? . https://www.turkiyesigorta.com.tr/otomatik-katilim/otomatik-katilim-sikca-sorulan-sorular
• Ünal, S., Boz, D., & Ataşer, A. (2019). Bireysel emeklilik sistemi üyeliği ve bazı demografik değişkenlerin finansal okuryazarlık ile ilişkisi. Sosyal Bilimler Metinleri, 2, 104-115.
• Ünlüönen, S. F., Okur, A., & Ekiyor, A. (2022). 18 yaş üzerindeki bireylerin bireysel emeklilik sistemine bakış açıları üzerine bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi. 14(3), 2421-2430.
• Yaman, B., & Emir, M. (2012). Bireysel Emeklilik sisteminin denetim ve muhasebe yapısı. Mali Çözüm Dergisi, 22(110), 55-70.
• Yanici Erdal, İ.Ö. (2019). Türkiye'de Kayıt Dışı İstihdam ve Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Politikaları. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2019, 8 (16), 225-246
• Yazıcı, R. (2019). Finansal Okuryazarlığın Gelişmesinde Bireysel Emeklik Sisteminin Önemi. Journal of Current Researches on Business and Economics, 9(1), 1-12. doi: 10.26579/jocrebe-9.1.1
• Yemez, İ., & Akdoğan, M. Ş. (2019). Bireysel Emeklilik Sistemi Satın Alma Tercihlerinin Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 104-118.
• Yıldırım, O. (2019). Bireysel Emeklilik Sisteminin Türkiye’de Uygulanışı ve Uygulamaya Yönelik Bireylerin Yaklaşımı: Ordu İli Örneği. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldız, S. M. (2020). Türkiye’de bireysel emeklilik sistemi ve kamu sektörü çalışanlarının BES’ ne giriş kararlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Konya ili örneği. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Yiğiteli, N., Karagöz, D., & Demirci, Y. (2019). Bireysel emeklilik sistemi: Vergi indirimi ve devlet katkısı uygulamaları üzerine bir değerlendirme. Bulletin of Economic Theory and Analysis, 4(2), 33-63. doi.org/10.25229/beta.634761