Türk Ceza Kanunu’nda Taksirle Kaçmaya İmkân Sağlama Suçu

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 2, 89 - 116, 26.10.2024

Kadri İnce

Öz

Türk Ceza Kanunu’nun ‘Millete ve Devlete Karşı Suçlar’ başlıklı dördüncü kısmının
ikinci bölümünde ‘Adliyeye Karşı Suçlar’ düzenlenmiştir. Adliyeye karşı suçlar kısmında yer
alan suçlardan birisi de ‘Kaçmaya İmkân Sağlama’ başlıklı 294. maddedir. Bu maddede üç farklı suç tipi düzenlenmiştir. İlk ikisi gözaltına alınanın, tutuklananın (m 294/1) veya hükümlü
kişinin (m 294/2) kaçmasını kasten sağlama suçlarıdır. Üçüncüsü ise TCK m 294/8’de düzenlenen dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranma sonucu kaçmaya neden olma suçudur. İlk iki suç kasten işlenebilirken üçüncü suç taksirle işlenebilir. Ayrıca ilk iki suç herkes tarafından işlenebilirken, üçüncü suç sadece gözaltına alınanın, tutuklunun veya hükümlünün
muhafazası ve nakli ile görevlendirilen kişiler tarafından işlenebilmektedir. TCK m 294/8
hükmü bu yönleriyle diğer iki suçtan ayrılmaktadır. Bu çalışmada TCK m 294/8’de yer verilen
dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranarak kaçmaya neden olma suçu, yani üçüncü suç inceleme konusu edilecektir. Polis, jandarma ve infaz koruma memuru gibi farklı kamu
görevlilerinin bu suçtan sıklıkla yargılanmasına karşın, literatürde söz konusu suç tipini ayrıntılı ele alan çalışmaların oldukça sınırlı olduğu görülmektedir. Çalışmada dikkat ve özen
yükümlülüğüne aykırı davranarak kaçmaya neden olma suçunun kanuni tanımı, suçla korunan hukuki değer, suçun tipikliğe ilişkin maddi ve manevi unsurları ile suçun özel görünüş biçimlerinden: teşebbüs, iştirak ve içtima, yaptırım tür ve miktarı ile muhakemeye ilişkin koşullar ile görevli ve yetkili mahkeme gibi hususlar ele alınacaktır. Ayrıca çalışmaya konu
suçla ilgili uygulamadaki somut örneklere Yargıtay kararları çerçevesinde değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

kaçmaya imkan sağlama, taksir, firar, tutuklunun kaçması, hükümlünün kaçması

Allowing Escape by Negligence (TPC art. 294/8)

Öz

Three different types of crimes are regulated in Article 294 of the Turkish Penal Code, titled 'Enabling escape'. The first two are crimes of deliberately enabling the detained, arrested person (Art. 294/1) or convicted person (Art. 294/2) to escape. The third is TCK art. It is the crime of causing escape as a result of violating the duty of care and attention regulated in Article 294/8. While the first two crimes can be committed intentionally, the third crime subject to our study can be committed by negligence. In addition, while the first two crimes can be committed by anyone, the third crime can only be committed by those who are responsible for protecting and transporting the detained, detainee or convict. TCK art. Provision 294/8 differs from the other two crimes in these aspects. In this study, TCK art. The crime of causing escape by acting contrary to the duty of care and diligence discussed in Article 294/8 will be examined. Although different officials such as police, gendarmerie and correctional officer are frequently tried for this crime, it seems that there are not enough studies on the subject. After discussing the concept of negligence in the study, the legal definition of the crime of causing escape by acting contrary to the duty of care and attention, the legal value protected by the crime, and the material and moral elements of the crime will be discussed. In addition, concrete examples in practice regarding the crime subject to the study will be discussed within the framework of the Supreme Court decisions.

Anahtar Kelimeler

enabling escape, negligence, escape, escape from detention, escape of the convict

Kaynakça

• Akbulut B, Ceza Hukuku Genel Hükümler (9. bs, Adalet Yayınları 2022)
• Aksan M, ‘Hükümlü veya Tutuklunun Kaçması Suçu (TCK m. 292-293)’ (2022) 5 [1] Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 246
• Aydın D, ‘Suça Teşebbüs’ (2006) 16 [1] Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 108
• Çiftçioğlu CT, ‘Türk Ceza Kanunu’nda Taksir’ (2013) 3 Ankara Barosu Dergisi 321
• Demirbaş T, Ceza Hukuku Genel Hükümler (11. bs, Seçkin Yayınları 2017)
• Demirci B, Türk Ceza Hukukunda Taksirden Doğan Sorumluluk (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi 2011)
• Dönmezer S, Genel Ceza Hukuku Dersleri (Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları 2003)
• Göktürk N, ‘Türk Hukuku’nda Suçların İçtimaı’ (2014) 2 (1-2) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 31
• Hafızoğulları Z ve Özen M, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler Millete ve Devlete Karşı Suçlar (1. bs, US-A Yayıncılık 2016)
• Kitapçıoğlu Yüksel T, Özgü Suç (1. bs, On İki Levha Yayınları 2021)
• Koca M ve Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (16. bs, Seçkin Yayınları 2023)
• Özbek VÖ vd., Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (4. bs, Seçkin Yayınları 2013)
• Özgenç İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (13. bs, Seçkin Yayınları 2017)
• Öztürk B ve Erdem MR, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku (17. bs, Seçkin Yayınları 2017)
• Parlar A ve Öztürk M, Uygulamada Adliyeye Karşı Suçlar (1. bs, Aristo Yayınevi 2018)
• Savaşçı Temiz B, ‘İştirak Hükümleri Açısından Bağlılık Kuralı’ (2016) 65 (4) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2493
• Tokdemir S, ‘Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 2013/9-104 Esas, 2014/216 Karar ve 29.4.2014 Tarihli Kararı Çerçevesinde Türk Ceza Kanununun 85’inci Maddesinin İkinci Fıkrası Özelinde Ortaya Çıkan Hukuki Sorunların Değerlendirilmesi’ (2023) (1) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 149
• Ünver Y, İftira, Suç Uydurma, Suç Üstlenme, Yalan Tanıklık ve Bilirkişilik, Suçu İhbar Etmeme Suçları (6. Baskı, Seçkin Yayınları 2021)
• Yaşar O, Gökcan HT ve Artuç M, Yorumlu – Uygulamalı Türk Ceza Kanunu (2. bs, Adalet Yayınları 2017)
• Yıldız AK, ‘Kaçmaya İmkan Sağlama’ iç Köksal Bayraktar vd (eds), Özel Ceza Hukuku Cilt X Adliyeye Karşı Suçlar (1. bs, On İki Levha Yayıncılık 2021)
• Y 8 CD, E 2019/15812, K 2021/3053, T 25.2.2021.
• Y 8 CD, E 2017/9449, K 2017/7251, T 14.6.2017.
• Y 8 CD, E 2018/4083, K 2020/14337, T 25.6.2020.
• Y 8 CD, E 2019/17090, K 2020/18351, T 11.11.2020.
• Y 8 CD, E 2020/8137, K 2021/14943, T 26.5.2021.
• Y 9 CD, E 2014/869, K 2014/3661, T 26.3.2014.
• Y 9 CD, E 2013/13276, K 2014/6537, T 29.05.2014.
• Y 16 CD, E 2015/457, K 2015/1719, T 4.6.2015.
• Y 11 CD, E 2015/8177, K 2016/1615, T 16.3.2016.
• [https://sozluk.gov.tr/ (19.01.2024)]
• [https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d22/c059/tbmm22059119ss0664.pdf (11.02.2024)]