Employer's Liability in Compensation for Loss of Support Arising from Fatal Occupational Accidents and the Impact of the Social Security Institution's (SGK) Recourse Actions on Compensation Calculation

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1

Sema Deniz Özkan Koç

Öz

Fatal occupational accidents hold significant importance in social security systems designed to protect employees against workplace risks. This article examines the employer’s liability in calculating compensation for loss of support arising from such accidents and the impact of recourse actions initiated by the Social Security Institution (SGK) on this compensation.
The article explores the legal basis of compensation for loss of support and its relationship with social security law. Such compensation aims to ensure the continuity of economic support provided by the deceased to their dependents and requires the fulfillment of specific conditions for eligibility. Furthermore, it discusses the payments made by SGK to the deceased’s dependents and their influence on the compensation for loss of support.
Additionally, the article evaluates whether the concept of "recourse payments" introduced by Article 55 of the Turkish Code of Obligations has resolved ambiguities in practice and its compatibility with the principle of a social state. The conclusion offers legal and practical insights, emphasizing the need to clarify the criteria for calculating compensation for loss of support.

Anahtar Kelimeler

Compensation for loss of support, occupational accident, occupational health and safety, recourse action, legal liability of employer

Ölümlü İş Kazalarından Doğan Destekten Yoksun Kalma Tazminatında İşverenin Sorumluluğu ve Tazminatın Hesabında SGK’nın Rücu Davasının Etkisi

Öz

Ölümle sonuçlanan iş kazaları, çalışanların çalışma çevresindeki risklere karşı korunması amacıyla geliştirilen sosyal güvenlik sistemlerinde önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmamız, ölümlü iş kazaları sonucunda geride kalan hak sahiplerinin talep edebileceği destekten yoksun kalma tazminatının hesaplanmasında işverenin sorumluluğunu ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) rücu davalarının etkisini ele almaktadır.
Bu çalışmamız, destekten yoksun kalma tazminatının hukuki temellerini ve sosyal güvenlik hukuku ile olan ilişkisini açıklamaktadır. Destekten yoksun kalma tazminatı, ölenin geride kalanlara sağladığı ekonomik desteğin sürekliliğini hedefleyen bir tazminat türü olup, talep edilebilmesi için belirli şartların sağlanması gerekmektedir. Bununla birlikte, SGK’nın ölen sigortalı için hak sahiplerine yaptığı ödemeler ve bu ödemelerin destekten yoksun kalma tazminatı üzerindeki etkisi de tartışılmıştır.
Bu çalışmamız ayrıca, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 55. maddesi ile getirilen "rücu edilebilir ödeme" kavramının uygulamadaki belirsizliklere son verip vermediğini ve bu düzenlemenin sosyal devlet ilkesi ile olan uyumunu incelemektedir. Sonuç bölümünde, hukuki ve uygulamaya yönelik çıkarımlar sunulmuş, destekten yoksun kalma tazminatının hesaplamasına dair kriterlerin netleştirilmesi gerektiği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Destekten yoksun kalma tazminatı, iş kazası, iş sağlığı ve güvenliği, rücu davası, işverenin hukuki sorumluluğu

Kaynakça

• Akartepe A, ‘Türk Borçlar Hukukuna Göre Destekten Yoksun Kalma Tazminatı’ (Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi 1994)
• Akın L, ‘Eski ve Yeni Borçlar Kanunu Düzenlemeleri Karşısında İşveren ve İşveren Vekili Sorumlulukları’, Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası, Çalışma Mevzuatı Semineri, (Antalya, 26-30 Eylül 2012) 13-26
• Akın L, İş Kazasından Doğan Maddi Tazminat (Yetkin Yayınları 2001)
• Antalya OG, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C V/1-2 (2. Baskı, Seçkin Yayınevi 2019)
• Atabek R, İş Kazası ve Sigortası (Erdini Basım ve Yayınevi 1978)
• Balcı M, Soner B, Aydoğan B ve Yener A, İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarından Kaynaklanan Maddi Tazminat Davaları (Yetkin Yayınları 2021)
• Başterzi S, ‘Tartışmalar’, Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası, Çalışma Mevzuatı Semineri, (Antalya, 26-30 Eylül 2012) 94-95
• Baycık G, ‘Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Haklarında Yeni Düzenlemeler’ (2013 (3) Ankara Barosu Dergisi 103-170
• Becker H, Obligationenrecht, I. Abteilung, Allgemeine Bestimmungen Art 1-183 (Stämpfli 1945) Brehm R, Das Obligationenrecht, Die Entstehung durch unerlaubte Handlungen Artikel 41-61 OR (5. Auflage, Stämpfli 2021)
• Burmann M, Rainer H, Hühnermann K, Jahnke J ve Wimber K, Straßenverkehrsrecht (27 neu bearbeitete Auflage, C. H. Beck 2022)
• Caniklioğlu N, ‘İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Çerçevesinde İşverenin İş Kazasından Doğan Hukuki Sorumluluğu’, Prof. Dr. Turhan Esener Armağanı, I. İş Hukuku Uluslararası Kongresi (Seçkin Yayınevi 2016) 35-70
• Caniklioğlu N, ‘Sosyal Sigortaların Genel Hükümleri ve Türleri Açısından Yargıtay’ın 2012 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi’, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2012 (Kamu-İş Yayınları 2014) 379-531
• Centel T, ‘Türk Borçlar Kanunu’nda Genel Olarak İşçinin Kişiliğinin Korunması’ (2011) 4 (24) Sicil İş Hukuku Dergisi 15-20
• Civan OE, ‘İş Kazası veya Meslek Hastalığından Doğan Rücu Davalarında Sosyal Güvenlik Kurumu Karşısında Sorumluluğun Kapsamı ve Müteselsil Sorumluluk’ (2015) 64 (4) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi 1015-1070
• Çelik A, Ölüm Nedeniyle Destekten Yoksunluk (Baskı 3, Seçkin Yayınevi 2021)
• Çelik N, Caniklioğlu N, Canbolat T ve Özkaraca E, İş Hukuku Dersleri (Yenilenmiş 36. Bası, Beta Yayınları 2023)
• Çenberci M, İş Kanunu Şerhi (4. Bası, Olgaç Matbaası 1978)
• Demircioğlu M ve Balsever S, ‘İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sonrası Ölüm Nedeniyle Destekten Yoksun Kalma Tazminatı’ (2016) 74 (Özel Sayı) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası (Prof. Dr. Fevzi Şahlanan’a Armağan) 1167-1183
• Deutsch E, Haftungsrecht, Erster Band: Allgemeine Lehren (Heymann 1976)
• Ekmekçi Ö, ‘Özel Hukukta Vücut Bütünlüğünün İhlali ve Ölüm Hallerinde Maddi Zarar Hesabının Unsurları’, Destekten Yoksunluk ve Cismani Zararlarda Sorumluluk ve Tazminat Sempozyumu (Galatasaray Üniversitesi 1996) 91-112
• Ekmekçi Ö, Baysal B, Yayvak Namlı İ, Uygulamalı Tazminat Hukuku (Oniki Levha Yayınları 2022)
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (28. Baskı, Yetkin Yayınları 2023)
• Eren F, Borçlar Hukuku ve İş Hukuku Açısından İşverenin İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Sorumluluğu (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi 1974)
• Eren F, Sorumluluk Hukuku Açısından Uygun İlliyet Bağı Teorisi (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi 1975) Eren F ve Dönmez Ü, Eren Borçlar Hukuku Şerhi C II (2. Baskı, Yetkin Yayınları 2023)
• Ergin B, ‘Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu İşverene Rücuya Nasıl Bakıyor?’ (2006) 1 (4) Sicil İş Hukuku Dergisi 129-140
• Gökyayla KE, ‘Ölüm ve Bedensel Zarar’ İstanbul Şerhi Türk Borçlar Kanunu (C I, M. 1-82, Editörler: Turgut Öz, Faruk Acar, Emre Gökyayla, H. Murat Develioğlu), (3. Baskı, Vedat Kitapçılık 2019)
• Gökyayla KE, Destekten Yoksun Kalma Tazminatı (Seçkin Yayınevi 2004)
• Güneren A, İş Kazası ve Meslek Hastalığından Kaynaklanan Maddi ve Manevi Tazminat Davaları (3. Baskı, Adalet Yayınları 2018)
• Gürbüz M, Beden Tamlığının İhlali (Sakatlık) ve Ölüm Hallerinde Doğan Maddi Zararın Hesaplanması ve Tazminatın Tayini (Seçkin Yayınevi 2001)
• Güzel A, Okur AR ve Caniklioğlu N, Sosyal Güvenlik Hukuku (19. Baskı, Beta Yayınları 2021)
• Hatemi H ve Gökyayla KE, Borçlar Hukuku Genel Bölüm (5. Bası, Filiz Kitabevi 2021)
• Hürzeler M, ‘Versorgungsschaden: Vermögensbildung und Anrechnung güter- und erbrechtlicher Zuwendungen?’ (2019) Haftung und Versicherung, 290-292
• İştar C, ‘İşverenin İş Kazasından Doğan Hukuki Sorumluluğu’ (2018) 9 (34) Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 123-142
• Karahan MR, Tazminat Hukuku- Maddi Tazminat Öğreti Yargıtay Kararları (6. Baskı, Beta Yayınları 2001) Keller M, Gabi S ve Gabi K, Haftpflichtrecht (3. Auflage, Helbing Lichtenhahn Verlag 2012).
• Kılıçoğlu M, Tazminat Hukuku (2. Baskı, Legal Yayıncılık 2006)
• Mollamahmutoğlu H, Astarlı M ve Baysal U, İş Hukuku (7. Bası, Lykeion Yayınları 2022)
• Müller C, Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen Art 1-183 OR (Herausgeber: Andreas Furrer, Anton K. Schnyder), (3. Auflage, Schulthess 2016)
• Narter S, Destekten Yoksun Kalma Tazminatı ve Davaları (3. Baskı, Adalet Yayınları 2018)
• Oftinger K ve Stark EW, Schweizerisches Haftpflichtrecht, Erster Band: Allgemeiner Teil (5. Auflage, Schulthess 1995)
• Oğuzman MK, ‘İş Kazası veya Meslek Hastalığından Doğan Zararlardan İşverenin Sorumluluğu’ (1968) 34 (1-4) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 322-342
• Oğuzman MK ve Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C 2 (16. Bası, Vedat Kitapçılık 2021)
• Oser H ve Schönenberger W, Borçlar Hukuku, İkinci Kısım Madde 41-109 (TBK m. 41-108) (Çeviren: Recai Seçkin, Ankara Yeni Cezaevi Basımevi 1950)
• Özdemir ME, İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku (Vedat Kitapçılık 2014)
• Özsoy R, ‘Destekten Yoksun Kalma Tazminatı’ (Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi 2024)
• Reisoğlu S, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler (23. Bası, Beta Yayınları 2012)
• Röthel A, J. von Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen: Staudinger BGB-Buch 2: Recht der Schuldverhältnisse §§ 840 -853 (15. Auflage, Gruyter Sellier 2014)
• Saymen FH ve Elbir HK., Türk Borçlar Hukuku- Umumi Hükümler (Filiz Kitabevi 1966)
• Seratlı GB, İş Kazasından Doğan Destekten Yoksun Kalma Tazminatı (Yetkin Yayınları 2003) Spindler G, Beck'sche Online-Kommentare- BGB (67. Edition, C. H. Beck 2023)
• Staudinger A, Nomoskommentar, Bürgerliches Gesetzbuch-Handkommentar (11 Auflage, Nomos 2022) Stehle B, Der Versorgungsschaden: Dogmatik und Berechnung (Schulthess 2010)
• Süzek S, ‘Destekten Yoksunluk ve Cismani Zararlarda İşverenin Özel Hukuktan Doğan Sorumluluğu’, Destekten Yoksunluk ve Cismani Zararlarda Sorumluluk ve Tazminat Sempozyumu (Galatasaray Üniversitesi Yayınları 1996), 15-32
• Süzek S, İş Hukuku (Yenilenmiş 22. Baskı, Beta Yayınları 2022)
• Tandoğan H, Türk Mes'uliyet Hukuku- (Akit Dışı ve Akdi Mes'uliyet) (1. Basıdan Tıpkı Bası, Vedat Kitapçılık 2010)
• Tekinay SS, ‘İş Kazalarından ve Meslek Hastalıklarından Dolayı İşverenin Sorumluluğunun Sınırlanması Meselesi’ (1968) 2 (3) İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi 78-91
• Tekinay SS, Akman S, Burcuoğlu H ve Altop A, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (Yeniden Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 7. Baskı, Filiz Yayınevi 1993)