Disleksili Çocuklarda Yönetici İşlevlerin Duyusal İşlemleme Becerilerine Göre Karşılaştırılması

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 75 - 85, 31.01.2023

Berra Yakıcı , Mehmet Uyanık , Rana Durmuş , Emel Pekçetin , Serkan Pekçetin , Ayla Günal , Funda Demirtürk

Öz

Amaç: Disleksi, genel olarak zekâ düzeyi normal olmasına rağmen çeşitli öğrenme sorunları yaşayan kişileri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bu çalışmanın amacı disleksi tanısı almış çocukların duyusal işlemleme becerileri ile yönetici işlevleri arasındaki ilişkiyi incelemekti. Yöntem: Çalışmada 6-11 yaş aralığında bulunan disleksi tanısı olan 15 çocuğun annesi yer aldı. Çocukların duyusal işlemleme becerileri Dunn Duyu Profili ile Yönetici işlevlere yönelik davranışlar Yönetici İşlev Davranışlarını Derecelendirme Ölçeği-Anne Baba Formu (YİDDÖ-ABF) ile değerlendirildi. Bulgular: Çocukların yaş ortalaması 7,93±1,62 yıl idi. Çocukların %26,7’si (n=4) kız, %73,3’ü (n=11) erkek idi. Dokunma duyusu işlemlemesinde problem yaşayan çocukların yönetici işlevlerinin daha düşük olduğu bulunmuştur (p<0,05). İşitsel işlemleme, görsel işlemleme, vestibüler işlemleme, çoklu duyusal işlemleme alanlarında problem yaşayan çocukların bu alanlarda problem yaşamayan çocuklara göre yönetici işlevlerinde istatistiki olarak bir farklılık saptanmamıştır (p>0,05). Sonuç: Çalışmamızın sonucunda dokunma duyusunun işlemlemesinde problem yaşayan çocukların yönetici işlev davranışlarında daha fazla problem yaşadıkları bulunmuştur. Ancak diğer duyusal işlemleme alanlarının yönetici işlemleme becerileri üzerine olumsuz bir etkisi gözlenmemiştir. Disleksili çocuklarda yönetici işlevlerde yaşanan problemlerin nedenini anlamak önemlidir. Disleksili çocuklarla çalışan ergoterapistler özellikle dokunma duyusunun işlemlenmesine ait yaşanan zorlukların yönetici işlevler için belirleyici bir faktör olduğunu göz önünde bulundurmalıdırlar.

Anahtar Kelimeler

Disleksi, Duyusal İşlemleme, Yönetici İşlevler

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır.

Comparison of Executive Functions According to Sensory Processing Skills in Children with Dyslexia

Öz

Purpose: Dyslexia is a term used to describe people who are generally of normal intelligence, but who have various learning problems. The aim of this study was to examine the relationship between sensory processing skills and executive functions of children diagnosed with dyslexia. Methods: The mothers of 15 children aged 6-11 years with dyslexia were included in the study. The children's sensory processing skills were evaluated with the Dunn Sensory Profile and the behaviors towards executive functions using the Behavior Rating Inventory of Executive Function -Parent Form (BRIEF). Results: The mean age of the children was 7.93±1.62 years. Of the children, 26.7% (n=4) were female and 73.3% (n=11) were male. It was found that the executive functions of the children who had problems in the sense of tactile processing were lower (p<0.05). There was no statistically significant difference in executive functions of children who had problems in auditory processing, visual processing, vestibular processing, and multi-sensory processing compared to children who did not have problems in these sub-headings (p>0.05). Conclusion: As a result of our study, it was found that children who have problems in tactile processing have more problems in executive functioning behaviors. However, no negative effect of other sensory processing areas on executive processing skills was observed. It is important to understand the cause of the problems experienced in executive functions in children with dyslexia. Occupational therapists working with dyslexic children should consider that difficulties particularly in tactile processing are a determining factor for executive functions.

Anahtar Kelimeler

Dyslexia, Executive Functions, Sensory Processing

Kaynakça

• 1-Hallahan DP, Kauffman JM. Exceptional Learners: Introduction to Special Education. 9. baskı. Ed: Virginia Lanigan. USA: Ally and Bacon; 2003.
• 2- Kamhi AG, Hugh WC. Language and reading disabilities. 3. baskı. Ed: Pearson New International Edition PDF eBook. Boston: 2013.
• 3-Lyon GR, Shaywitz SE, Shaywitz BA. A definition of dyslexia. Annals of Dyslexia. 2003; 53(1):1-14.
• 4-Elbro C, Petersen DK. Long-Term effects of phoneme awareness and letter sound training: an intervention study with children at risk for dyslexia. Journal of Educational Psychology. 2004;96(4):660-670.
• 5-Akyürek G, Bumin G. An investigation of executive function in children with dyslexia. Psychiatry and Behavioral Sciences. 2019;9(1-2):10-17.
• 6-Policy N, Silver CH, Ruff RM, Iverson GL, Barth JT, Broshek DK ve diğ. Learning disabilities: The need for neuropsychological evaluation. Archives of Clinical Neuropsychology. 2008;23(2):217-219.
• 7-Yack E, Sutton S, Aquilla P. Building Bridges Through Sensory Integration. 2. baskı. USA: Sensory Resources; 2002.
• 8-DeGangi GA . Documenting Senseriomotor Progress. Texas: PRO-ED Inc; 1994.
• 9. Huri, M., Kaya, S. Öğrenme güçlüğü olan çocuklarda duyu bütünleme eğitiminin duyu modülasyonu ve nöromotor performansa olan etkisinin incelenmesi: Öğrenci projesi. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi. 2015;3(1):27-33.
• 10-Akyürek G, Bumin G. Yürütücü İşlevler. In: Bumin G, editör. Bilişsel Rehabilitasyon, değerlendirme ve müdahale yaklaşımları. 1. baskı. Hipokrat Yayıncılık; 2020. p155-182.
• 11. Dunn W. The Sensory Profile Manual. San Antonio, XT: Psychological Coorporation.1999.
• 12-Kayıhan H, Akel BS, Salar S, Huri M, Karahan S, Türker D ve diğ. Development of a Turkish version of the sensory profile: translation, cross-cultural adaptation, and psychometric validation. Perceptual Motor and Skills. 2015;120(3):971-986.
• 13- Batan SN, Öktem-Tanör Ö, Kalem ŞA. Reliability and validity studies of behavioral rating inventory of executive function (BRIEF) in a Turkish normative sample. Elementary Education Online. 2011;10(3):894-904.
• 14. Barbosa T, Rodrigues CC, Mello CBD, Silva MCDS, Bueno OFA. Executive functions in children with dyslexia. Arquivos de Neuro-psiquiatria. 2019;77(4):254-259.
• 15. Basharpoor S, Seif E, Narimani M. Systematic review of studies related to executive functions in children with dyslexia in the Iranian studies (2001-2018). Journal of Learning Disabilities. 2022;11(2):33-46.
• 16. Chutko LS, Surushkina SY, Yakovenko EA, Anisimova TI, Didur MD, Chekalova SA. Impairments to executive functions in children with dyslexia. Neuroscience and Behavioral Physiology. 2022;52(1),1-7.
• 17. Goswami U. Sensory theories of developmental dyslexia: three challenges for research. Nature Reviews Neuroscience. 2015;16(1):43-54.
• 18. May-Benson TA, Koomar JA. Systematic review of the research evidence examining the effectiveness of interventions using a sensory integrative approach for children. American Journal of Occupational Therapy. 2010;64(3):403-414
• 19. Dunn W. Sensory profile. San Antonio, TX: Psychological Corporation. 1999;(Vol. 555).
• 20. Hairston WD, Burdette JH, Flowers DL, Wood FB, Wallace MT. Altered temporal profile of visual–auditory multisensory interactions in dyslexia. Experimental Brain Research. 2005;166(3):474-480.
• 21. Bashrpoor S, Issazadeghan A, Ahmadian L. The deficits of sensory information processing in children with learning disabilities. Journal of learning disabilities. 2012;2(1):25-42.
• 22. Harvey PD, Siu CO, Romano S. Randomized, controlled, double-blind, multicenter comparison of the cognitive effects of ziprasidone versus olanzapine in acutely ill inpatients with schizophrenia or schizoaffective disorder. Psychopharmacology. 2004;172(3): 324-332.
• 23. Galaburda A, Livingstone M. Evidence for a magnocellular defect in developmental dyslexia. Annals of the New York Academy of Sciences. 1993;682(1):70-82.
• 24. Sharfi K, Rosenblum S, Meyer S. Relationships between executive functions and sensory patterns among adults with specific learning disabilities as reflected in their daily functioning. Plos one. 2022;17(4):e0266385.
• 25. Brown T, Swayn E, Pérez Mármol JM. The Relationship between children’s sensory processing and executive functions: An exploratory study. Journal of Occupational Therapy, Schools, & Early Intervention, 2021;14(3):307-324.