Hastane çalışanlarında sağlık okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 14, 31.01.2024

Mehmet Koca , Serdar Deniz

https://doi.org/10.52369/togusagbilderg.1208431

Öz

Amaç: Bu çalışma, bir eğitim ve araştırma hastanesinde çalışan personellerin sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntemler: Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından oluşturulan sosyo-demografik bölüm ve Avrupa Sağlık Okuryazarlığı Araştırması Anketinin Tanrıöver ve arkadaşları tarafından Türkçeye çevrilmiş olan versiyonu (SOYA-AB anketi) kullanılmıştır. Epi-info programında %95 güven aralığı, %5 hata payı ve %50 beklenen sıklık (maksimum örneklem sayısına erişebilmek için) seçilerek yapılan hesaplamada minimum örneklem büyüklüğü 329 olarak belirlendi. Araştırma grubunun her iki meslek grubunu (sağlık hizmeti-destek hizmeti) temsil etmesini sağlayabilmek için (329x2) 658 kişiye ulaşılması hedeflendi.
Bulgular: Örneklem grubunun %72,5’nin (n=477) kadın, %27,5’inin (n=181) erkeklerden oluşmuştur. Çalışma neticesinde katılımcıların SOYA-AB ölçeğine göre sağlık okuryazarlık düzeyinin %50,9’unun yetersiz veya sorunlu, %49,1’sinin yeterli veya mükemmel SOY düzeyinde olduğu belirlenmiştir.
Sonuç: Sağlık çalışanlarının toplumun diğer kesimlerine göre sağlık okuryazarlık seviyesi her ne kadar yüksek olsa da bu alanda iyileştirilmesi gereken birçok alanın olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık, Sağlık çalışanları, Sağlık okuryazarlığı

Kaynakça

• 1.Aslan Ş, Akman Dömbekci H, Yağcı Özen H. Acil sağlık hizmetlerine gereksiz başvuruların azaltılmasında önemli bir etken: sağlık okuryazarlığı. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (Asead.) 2017;2148-9963.
• 2.Sağlık Bakanlığı, (2011). Toplum Sağlığı Merkezi Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi Rehberi. Ankara, Deniz Matbaacılık
• 3.Kindig DA, Panzer AM, Nielsen-Bohlman L. Health literacy: a prescription to end confusion. 2004.
• 4.Ertaş H, Göde A. Sağlık okuryazarlığı ile aşı karşıtlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi: üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Journal of Academic Value Studies. 2021;7(1) 1-14.
• 5.İkiışık H, Turan G, Kutay F, ve ark. Üçüncü basamak sağlık kuruluşuna başvuran hastaların sağlık okuryazarlığı düzeyinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 2020;73(3):247-252.
• 6.Dursun, S. İ., Vural, B., Keskin, B., Kaçar, H. K., Beyhan, A., Kadıoğlu, H. Yetişkinlerde geleneksel/tamamlayıcı tıp tutumu ile sağlık okuryazarlığı ve sağlık algısı arasındaki ilişki. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi. 2019; 1(1), 1-10.
• 7.Akın L, Güler Ç. Halk sağlığı temel bilgiler. Ankara: Hacettepe Yayınları; 2006.
• 8.Tanrıöver MD, Yıldırım HH, Ready FND, Çakır B, Akalın HE. Türkiye sağlık okuryazarlığı araştırması. Sağlık ve Sosyal Hizmet Çalışanları Sendikası. 2014.
• 9.Kanj M, Mitic W. Consultants to the Eastern Mediterranean Region, World Health Organization. Health Literacy and Health Promotion Definitions, Concepts and Examplesin the Eastern Mediterranean RegionIndividual Empowerment Conference Working Document. 2009;16:1-46.
• 10.Şahinöz T, Şahinöz S, Kıvanç A. üniversite son sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeyleri üzerine karşılaştırmalı bir araştırma. GÜSBD. 2018; 7(3): 71- 79
• 11.Yılmaz Güven D, Bulut H, Öztürk S. Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi. Journal of History Culture and Art Research. 2018; 7(2): 400-409.
• 12.Okur E., Evcimen H., Yağcı Şentürk A. Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2021; 30(1), 18-24.
• 13.Deniz S, Bentli R, Kalkanlı MT, ve ark. Malatya ilinde çalışan öğretmenlerin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi. Sakarya Tıp Dergisi / Sakarya Med J. 2020;10(1):28-36.
• 14.Bükecik N, Adana F. Hastane çalışanlarının sağlık okuryazarlık düzeyleri ve ilişkili faktörler: Konya ili örneği. Caucasian Journal of Science. 2021;1-13.
• 15.Özen Çetinel Ö. Sağlık çalışanlarının sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi: Bir özel hastane zinciri örneği [Yüksek lisans]. İstanbul: İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2021.
• 16.Van Der Heıden I, Wang J, Droomers M, Spreeuwenberg P, Rademakers J, Uıters E. The relationship between health, education, and health literacy: results from the dutch adult literacy and life skills survey. Journal Of Health Communication. 2013;18: 172–184.
• 17.Ölmez EH, Barkan OB. Sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi ve hasta hekim ilişkisinin değerlendirilmesi. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi. 2015; 4(8), 121-127.
• 18.Morris NS, Mac Lean CD, Littenberg B. Change in health literacy over 2 years in older adults with diabetes. The Diabetes Educato. 2013;39(5), 638- 646.
• 19.Liu YB, Liu L, Li YF, Chen YL. Relationship between Health Literacy, health-related behaviors and health status: A Survey of Elderly Chinese. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2015; 12(8):9714-9725.
• 20.Jayasinghe UW, Harris MF, Parker SM, Litt J, Van Driel M, Mazza D, et al. Th e impact of health literacy and life style risk factors on health-related quality of life of Australian patients. Health and Quality of Life Outcomes 2016;14(1):68.
• 21.Çın A., Akkan T., Dağdeviren M., Şengezer T., Altay M. Obezite hastalarında sağlık okuryazarlığı ile sağlıklı beslenme tutumu ilişkisinin değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2022; 26(4), 154-163.
• 22.Soylar P., Kadıoğlu BU. Yetişkin bireylerin sağlık okuryazarlığı ve obeziteyle ilişkili bazı davranışlarının incelenmesi. Sakarya Tıp Dergisi. 2020; 10(2), 270-276.
• 23.Demir Acar, M., Bayat, M. The effect of diet-exercise trainings provided to overweight and obese teenagers through creative drama on their knowledge, attitude, and behaviors. Childhood Obesity. 2019; 15(2), 93-104.
• 24.Yılmaz M., Fırat, YY., Gül FH., Kahraman TA. Sağlık okuryazarlığının diyet kalitesine etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi. 2021; 49(2), 28-37.
• 25.W. H. O. Europe. (2013). Health literacy. The solid facts. Editors: Kickbusch I., Pelikan JM., Apfel,F., Tsouros A. 2013.
• 26.Eichler K, Wieser S, Brugger U. The costs of limited health literacy: a systematic review. Int J Public Health 2009; 54: 313–324.
• 27.Ilgaz A., Gözüm S. Tamamlayıcı sağlık yaklaşımlarının güvenilir kullanımı için sağlık okuryazarlığının önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi.2016; 67-77.