NEW JOURNALISM PRACTICES AND FACT-CHECKING REFLEXES AGAINST THE PROBLEM OF INFORMATION RELIABILITY

Yıl 2024, , 935 - 958, 01.10.2024

Ahmet Serkan Okay , Başak Gezmen

https://doi.org/10.7456/tojdac.1513265

Öz

Post-truth, translated as 'pseudo truth' or 'beyond the truth' in Turkish, refers to a time when information is accepted as accurate without being critically examined or investigated. Since the ancient times of history, the concepts of fake information and asparagas have been encountered. However, in the post-truth period, a world is constructed through the senses by breaking away from pure reality. The digital world accelerates this process and places fake and lying practices among the normals of life. Thus, it becomes increasingly difficult to distinguish between truth and fake. At this point, individuals need to create media literacy reflexes in the digital world in order to reach real information. Nowadays fact checking platforms and the issue of confirmation are becoming increasingly important. Within the scope of the research, as a result of in-depth interviews with the important well-known verification centers of Turkey and content sharing analyzes of fact checking platforms conducted on the axis of the 6-12 February Mourning Period, awareness criteria and inferences on confirmation were discussed and revealed.

Anahtar Kelimeler

Fact-Checking, Fake News, Fact-Checking Platforms, Disinformation, Post Truth

BİLGİ GÜVENİLİRLİĞİ SORUNUNA KARŞI YENİ HABERCİLİK PRATİKLERİ VE DOĞRULUK KONTROL REFLEKSLERİ

Öz

Hakikat sonrası’ ya da ‘hakikat ötesi’ şeklinde Türkçede karşılık bulan post truth kavramı, bilginin sorgulanmadan, araştırılmadan doğru olduğu kabul edildiği bir dönemi tanımlamaktadır. Tarihin eski dönemlerinden beri sahte bilgi, asparagas kavramları karşımıza çıkmakta ancak post truth dönemde salt gerçeklikten koparak duyular üzerinden bir dünya kurgulanmaktadır. Dijital dünya bu sürece hız kazandırarak, sahte ve yalan pratiklerini hayatın normalleri arasına yerleştirmektedir. Böylece gerçek ve yalan arasındaki ayırımı yapmak giderek zorlaşmaktadır. Bu noktada gerçek bilgiye ulaşmak için bireylerin dijital dünyada medya okur yazarlığı reflekslerinin gelişmiş olması gerekmektedir gerekmektedir. Günümüzde doğruluk kontrol merkezleri ve teyit konusu giderek önem kazanmaktadır. Araştırma kapsamında, Türkiye’nin bilinen önemli doğruluk kontrol merkezleri ile gerçekleştirilen derinlemesine görüşmeler ve 6-12 Şubat Yas Dönemi ekseninde yapılan doğruluk kontrol merkezleri içerik paylaşım analizleri sonucunda, teyit konusundaki farkındalık ölçütleri ve çıkarımlar tartışılarak ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Teyit, Yalan Haber, Doğruluk Kontrol Merkezleri, Dezenformasyon, Post Truth.

Kaynakça

• Akyüz, S. S., Gülnar, B., & Kazaz, M. (2021). Yeni Medyada Haber Güvenilirliği Sorunu: Üniversite Öğrencilerinin Sahte/Yalan Haberlere Yönelik Doğrulama Refleksleri. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 2818-2840.
• Apuke, O. D., & Omar, B. (2021). Fake news and COVID-19: modelling the predictors of fake news. Telematics and Informatics, 1-16.
• Aydoğan, F. (2019). Endüstri 4.0 ve Dijital Medya. İstanbul: Der Yayınevi.
• Birks, J. (2019). Fact-Checking Journalism and Political Journalism and Political A British Perspective. Switzerland: Palgrave.
• BTİK. (2022). Türkıye’de Dijital Dönüşüm ve Dijital Okuryazarlık. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu.
• Bülbül, A. (2011). Haberin Anatomisi ve Temel Yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Castells, M. (2008). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür Birinci Cilt Ağ Toplumunun Yükselişi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Crilley, R. (2018). Book review essay International relations in the ageof ‘post-truth’ politics. International Affairs, 417-425.
• Çağlar, Ş., & Porghamrezaeieh, S. (2012). Şövalyelik Mesleği Gazeteciliğin Ksekin Kılıcı Haber. İstanbul: Anonim Yayıncılık.
• Çöllüoğlu, M. (2023). “Hakikat Ötesi Çağda Sosyal Medya Haberleri: Doğrulama Platformları Üzerin-den Bir İnceleme. Simetrik İletişim Araştırmaları Dergisi, 97-122.
• D.Reese, S. (2009). Haber Paradigması ve Tarafsızlık İdeolojisi. N. Rigel, & Ş. Çağlar içinde, Matriksi Şimşek Olan Metinler (s. 149-166). İstanbul: Anonim Yayıncılık.
• Gezmen, B., & Gürkan, H. (2016). Haber Uygulamaları Haberin Temel İlkeleri. İstanbul: Artes Yayınları.
• Girgin, A. (2000). Yazılı Basında Haber ve Habercilik Etik'i. İstanbul: İnkilap Yayınları.
• Gravanis, G., Vakali, A., Diamantaras , K., & Karadais, P. (2019). Behind the cues: A benchmarking study for fake news detection. Expert Systems With Applications, 201-2013.
• Graves, L., & Glaisyer, T. (2012). The Fact-Checking Universe in Spring 2012. New America Foundation.
• Harcup, T. (2014). A Dictionary of Journalism. Oxford : Oxford University Press.
• İnal, M. (1996). Haberi Okumak. İstanbul: Temuçin Yayınları.
• İnceoğlu, Y. (2006). Medyayı Doğru Okumak. N. Türkoğlu içinde, Medya Okuryazarlığı (s. 4-7). İstanbul: Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayını.
• Kara, E. Ş., & Nisan, F. (2022). Dijital Medya Okuryazarlığı Literatürüne Tarihsel Bir Değini. E. Ş. Kara, & N. S. Çetin içinde, Dijital Medya Okuryazarlığı (s. 3-33). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Kreitne, R. (2016, Kasım 30). Post Truth and Its Consequences: What a 25 Year Old Essay Tells Us About The Current Moment. www.thenation.com/article/post-truth-and-its-consequences-what-a25-year-old-essay-tells-us-about-the-current-moment/ adresinden alındı
• Maden, S. (2019). “Yeni medyada etik ve haberlerin doğruluk sorunu üzerine bir inceleme: Teyit.org ve Dogrulukpayi.com örneği. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Metzger, M. J., & Flanagin, A. (2013). Credibility and trust of information in online environments:The use of cognitive heuristics. Journal of Pragmatics, 210-220.
• Oxford Dictionary. (2017). https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/post-truth?q=post+truth adresinden alındı
• Pennycook, G., & Rand, D. (2021). The Psychology of Fake News. Cognitive Sciences, 388-402.
• Reuters. (2024). "Digital News Report" . Reuters .
• Sarıoğlu, E. B. (2020). Yalan Haber, “Post-Truth” Kavramı ve Medya Üçlemesi: Geçmişten Günümüze Gündem Belirleyen Örnekler “. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi” , 337-397.
• Schneider, W., & Raue Josef, P. (2002). Gazetecinin El Kitabı. İstanbul: Konrad Adenauer Vakfı.
• Schudson, M. (2003). The Power of News . United States of America: Harward University Press.
• Starr Perret , D., & Dunsford Williams, D. (2014). Working The Story. United Kingdom: Rowman&Littlefield.
• Süsoy, Y. (1986). Magazin Nedi, Ne Değildir? V. Özkoçak , & R. Turan içinde, Genç Gazeteciler Eğitim Seminmeri (s. 192-202). İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
• Tahsin, O. (1986). Dış Ülkelerde ve Türk Basınında Magazin. V. Özkoçak, & Turan Rahmi içinde, Genç Gazeteciler Eğitim Semineri (s. 202-204). İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
• Tavşancıl, E., & Aslan, A. (2001). İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon.
• The Economist. (2024). Ekonominin Trendleri. Ekonominin Trendleri 2024. The Economist Newspaper, New York.
• Tokgöz, O. (2012). Temel Gazetecilik. Ankara: İmge Kitabevi.
• Türkoğlu, H. S., & Doğan, B. Ö. (2018). Sosyal Medya Üzerinden Okurun Değişimi ve Bilgi Güvenirliği. Erciyes İletişim Dergisi, 371-385.
• Yolçu, N. (2018). Yeni Medyanın Yeni Eşik Bekçileri Olarak Haber Doğrulama Siteleri: Teyit. Org Örneği,. 4. ICPESS (International Congress on Politic, Economic and Social Studies .
• wearesocial.com (2023). wearesocial.com/uk. adresinden alındı.