GÜZEL SANATLAR ALANINDA YAPAY ZEKÂ UYGULAMALARI ÜZERİNE AKADEMİSYEN GÖRÜŞLERİ

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 3, 662 - 675, 01.07.2025

Öznur Işır , Çiğdem Tanyel Başar

https://doi.org/10.7456/tojdac.1671471

Öz

Üretken yapay zeka (YZ) araçları, özellikle hızlı içerik üretme kapasiteleri ile yaratıcı süreçleri dönüştürmekte; eğitim, özgünlük ve etik konularında endişelere yol açmaktadır. Bu çalışma, Türkiye'deki Güzel Sanatlar Fakültelerinde görev yapan akademisyenlerin YZ teknolojilerinin sanat eğitimine etkilerine ilişkin görüşlerini incelemeyi ve bu teknolojilere yaklaşımlarını ortaya koymayı amaçlamıştır. Bu amaçla 55 akademisyenden yarı yapılandırılmış görüşmeler yoluyla elde edilen veriler tematik analize tabi tutulmuştur. Bulgular, Grafik Tasarım ve Animasyon gibi alanlarda YZ uygulamalarının daha fazla benimsendiğini, Resim gibi bölümlerde ise bu teknolojilerin daha mesafeli ele alındığını göstermiştir. Akademisyenlerin, YZ kullanımının etik boyutları, özellikle intihal ve fikri mülkiyet hakları konusunda endişeleri olduğu görülmüştür. Görüşler, YZ'nin yaratıcılığı ve üretkenliği artırma potansiyeline sahip olmakla birlikte, geleneksel becerileri ve sanatın özgünlüğünü korumak için dikkatli bir entegrasyon gerektirdiğini vurgulamaktadır. Sonuç olarak, YZ teknolojilerinin eğitimdeki geleceği, bu teknolojilerin etik ve eğitim sorunları hakkında güncellenmiş bir müfredatla ele alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Yapay Zeka , Yaratıcılık , Güzel Sanatlar Eğitimi , Üretken Yapay Zeka.

ACADEMICIANS’ VIEWS ON THE USE OF ARTIFICIAL INTELLIGENCE IN FINE ARTS

Öz

Generative artificial intelligence (AI) tools transform creative processes, especially their capacity to produce content quickly; they raise concerns about education, authenticity, and ethics. This study aimed to examine the views of academics working in Fine Arts Faculties in Turkey on the effects of AI technologies on art education and to reveal their approaches to these technologies. For this purpose, the data obtained from 55 academicians through semi-structured interviews were subjected to thematic analysis. The findings showed that AI applications are adopted more in fields such as Graphic Design and Animation, while these technologies are handled more distantly in departments such as Painting. Academics were found to have concerns about the ethical dimensions of AI use, especially plagiarism and intellectual property rights. Opinions emphasize that while AI has the potential to increase creativity and productivity, it requires careful integration to preserve traditional skills and the authenticity of art. Consequently, the future of AI technologies in education should be addressed with an updated curriculum on these technologies' ethical and educational issues.

Anahtar Kelimeler

Artificial Intelligence , Creativity , Fine Arts Education , Productive Artificial Intelligence.

Etik Beyan

İzmir Demokrasi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulundan 08.08.2023 tarih ve 2023/10-02 sayılı karar ve 2023/74 sayılı protokol ile etik kurul onayı alınmıştır.

Kaynakça

• Chatterjee, A. (2022). Art in an age of artificial intelligence. Front. Psychol, 13:1024449, 1-9. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.1024449
• Egemen Dericioğlu, A. (2024). Hak ihlali yapmış pozisyona düşebilirler. In A. D. Yapay zeka ve sanat: araç mı amaç mı? (pp. 254-263). Ütopya Yayınevi.
• Epstein, Z., Hertzmann, A., Herman, L.M., Mahari, R., Frank, M.R., Groh, M., Schroeder, H., Smith, A., Akten, M., Fjeld, J., Farid, H., Leach, N., Pentland, A., & Russakovsky, O. (2023). Art and the science of generative AI. Science, 380, 1110 - 1111. doi: 10.1126/science.adh4451
• MuFan, K. (2023). Applications and challenges of artificial intelligence in the future of art education. Pacific International Journal, 6(3), 61-65. doi: 10.55014/pij.v6i3.405
• Oksanen, A., Cvetkovic, A., Akin, N., Latikka, R., Bergdahl, J., Chen, Y., & Savela, N. (2023). Artificial intelligence in fine arts: A systematic review of empirical research. Computers in Human Behavior: Artificial Humans, 1(2), 100004. https://doi.org/10.1016/j.chbah.2023.100004
• Özkan, M. (2024). Yapay zeka çağında etkili öğretim. Elma Yayınevi.
• Roddy, S. (2024). Yaratıcı makine- İnsan iş birliği. In M. Filimowicz (Ed.), Yapay zeka ve yaratıcı çalışmanın geleceği - Algoritmalar ve toplum (pp. 55-84). The Kitap.
• Sáez-Velasco, S., Alaguero-Rodríguez, M., Delgado-Benito, V., & Rodríguez-Cano. (2024). Analyzing the impact of generative AI in arts education: A cross-disciplinary perspective of educators and students in higher education. Informatics, 11(37), 1-14. doi: 10.3390/informatics11020037
• Say, C. (2018). 50 Soruda yapay zeka. Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
• Spee, B. T. M., Leder, H., Mikuni, J., Scharnowski, F., Pelowski M. & Steyrl D. (2024). Using machine learning to predict judgments on Western visual art along content-representational and formal-perceptual attributes. PLoS ONE, 19(9), e0284567. https://doi.org/10.1371/journal.
• Stork, D. G. (2024). Computer vision, ML, and ai in the study of fine art. Communications of the ACM, 67(5), 68–75. https://doi.org/10.1145/3633454
• Şen Atiker, E. (2024). Güzel sanatlar ekseninde sorumlu yapay zekâ: potansiyel riskler ve etik boyutlar. Reflektif Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 129–137. https://doi.org/10.47613/reflektif.2024.149
• Turhan, N. (2024). Yarım saat içinde değişen bir teknolojiden söz ediyoruz. In A. D. Yapay zeka ve sanat - Araç mı amaç mı? (pp. 264-277). Ütopya Yayınevi.
• U.S. Department of Education (2023). Artificial intelligence and future of teaching and learning: insights and recommendations, Office of Educational Technology. https://www.ed.gov/sites/ed/files/documents/ai-report/ai-report.pdf
• Zhai, C., Wibowo, S. & Li, L.D. (2024). The efects of over-reliance on AI dialogue systems on students’ cognitive abilities: a systematic review. Smart Learning Environments, 11 (28), 2-37. https://doi.org/10.1186/s40561-024-00316-7