MERLEAU-PONTY’NİN GÖRÜLEN DÜNYA PERSPEKTİFİNDEN MİMARLIĞA BİR BAKIŞ DENEMESİ

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 3, 760 - 770, 01.07.2025

Zeynep Tarçın Turgay

https://doi.org/10.7456/tojdac.1671679

Öz

Mimari tasarım sürecinde düşüncenin ürüne dönüşmesini sağlayan görselleştirme eylemi, numenal ve fenomenal dünyalar arasında bir sınır ve köprü işlevi üstlenerek özgün bir konum edinmektedir. Bu çalışma, mimarlık pratiğindeki görselleştirme süreçlerinin ve araçlarının Maurice Merleau-Ponty’nin “görülen dünya” perspektifi çerçevesinde değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Kuramsal çözümlemelerde, mimarın düşünsel üretimini görselleştirme biçimleri ile çizimlerin taşıdığı anlamlar bir bütün olarak ele alınmış; çizimlerin yalnızca teknik birer araç değil, düşüncenin bedensel deneyimle birleştiği anlam üretici eylemler olduğu ortaya konmuştur. Değerlendirmeler sonucunda, Merleau-Ponty’nin görüş, algı ve uzay kavramları üzerinden yürütülen tartışmaların, mimarlığın temsiliyet anlayışını yeniden düşünmeye davet ederken, aynı zamanda mimarlık eğitiminin duyusal farkındalık temelli bir algı eğitimine dönüşmesi gerekliliğine işaret etttiği görülmüştür. Buna ek olarak, dijital temsillerin (artırılmış gerçeklik, metaverse, simülasyon vb.) mimari algı üzerindeki etkisinin de Merleau-Ponty’nin bütüncül algı yaklaşımı bağlamında yeniden sorgulanmaya açık olduğu anlaşılmaktadır. Sonuç olarak bu çalışma, mimarın mesleki farkındalığını ve mimarlığın kuramsal sınırlarını genişleten özgün bir kavrayış zemini sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mimarlık , Mimari Görselleştirme , Mimari Çizim , Felsefe , Maurice Merleau-Ponty.

Etik Beyan

Çalışmada herhangi bir insan verisi yer almamaktadır.

Destekleyen Kurum

Bu çalışmanın yürütülmesi için herhangi bir fon, hibe veya başka bir destek alınmamıştır.

AN INQUIRY INTO ARCHITECTURE FROM MERLEAU-PONTY’S VISIBLE WORLD PERSPECTIVE

Öz

In the architectural design process, the visualization of architectural thought holds a unique position and power as it serves as a boundary and bridge between the noumenal and phenomenal worlds. In this manuscript, it is aimed to evaluate the visualization processes and tools used in architectural practice within the framework of Maurice Merleau-Ponty's “visible world” perspective. Through theoretical analyses, the ways in which architects materialize their thoughts via drawings and the meanings carried by them are considered as a whole; and it is revealed that drawings are not merely technical instruments but as meaning-generating acts that integrate thought with embodied experience. Merleau-Ponty's concepts of vision, perception, and space has provided a basis for rethinking the representational dimension of architecture and also indicated the necessity of a perceptual pedagogy that fosters sensory awareness within architectural education. Furthermore, the increasing prevalence of digital representations (such as augmented reality, metaverse, and simulations) on architectural perception also calls for a reconsideration in light of Merleau-Ponty’s holistic perception approach. In conclusion, this study offers an original conceptual ground that expands both the professional awareness of the architect and the theoretical boundaries of architecture.

Anahtar Kelimeler

Architectural Visualization , Architectural Drawing , Philosophy , Maurice Merleau-Ponty

Etik Beyan

No human data is used in the manuscript.

Destekleyen Kurum

No funds, grants, or other support was received for conducting this study.

Kaynakça

• Ando, T. (1988). The Church on the Water by Tadao Ando: Nature and the Sacred. Ocak 21, 2025 tarihinde ArchEyes | Timeless Architecture: https://archeyes.com/the-church-on-the-water-by-tadao-ando-nature-and-the-sacred/ adresinden alındı
• Güney, D. (2003). Mimarlık gerçeklikleri ve mimarlıkta zamanın Kavranışı (Yayın no: 143097). [Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi].
• Güney, D., & Yürekli, H. (2004). Mimarlığın tanımına üzerine bir deneme. itüdergisi/a, 3(1), s. 31-42.
• Henshaw, V. (2014). Scents of Place: The power of olfactory. 01 21, 2025 tarihinde Architectural Review: https://www.architectural-review.com/essays/scents-of-place-the-power-of-the-olfactory adresinden alındı
• Hirofumi Inaba, Courtesy of Hoshino Resort. (t.y.). The Church on the Water Photographs. Ocak 21, 2025 tarihinde https://archeyes.com/the-church-on-the-water-by-tadao-ando-nature-and-the-sacred/ adresinden alındı
• Holl, S. (2025a). RIVIERA KAPLANKAYA. Ocak 21, 2025 tarihinde https://www.stevenholl.com/project/akbuk/ adresinden alındı
• Holl, S. (2025b). HANGZHOU TRIAXIAL FIELD. Ocak 21, 2025 tarihinde Steven Holl Architects: https://www.stevenholl.com/project/hangzhou-triaxial-field/ adresinden alındı
• Laseau, P. (1989). Graphic Thinking for Architects and Designers Second Edition. New York: Van Nostrand Reinhold.
• Library of Congress. (2025a). Paul Rudolph, çatı katı dairesi projesi, üçüncü kat planı çizimi, 1965. Paul Rudolph's penthouse apartment, 23 Beekman Place, New York City. Plan, third level. Photograph. Ocak 21, 2025 tarihinde https://www.loc.gov/item/2003652544/ adresinden alındı
• Library of Congress. (2025b). Paul Rudolph, çatı katı dairesi projesi, dördüncü kat planı, 1965. Ocak 21, 2025 tarihinde https://www.loc.gov/item/2003652542/ adresinden alındı
• Library of Congress. (2025c). Paul Rudolph, çatı katı dairesi projesi, kesit çizimi, 1965. Paul Rudolph's penthouse apartment, 23 Beekman Place, New York City. Cross section. Photograph. Ocak 21, 2025 tarihinde https://www.loc.gov/item/2003652542/ adresinden alındı
• Library of Congress. (2025d). Paul Rudolph, çatı katı dairesi projesi, kesit-perspektif çizimi, 1965. Ocak 21, 2025 tarihinde https://www.loc.gov/item/2003652539/ adresinden alındı
• Merleau-Ponty, M. (2006). Göz ve Tin. İstanbul: Metis Yayınları.
• Merleau-Ponty, M. (2010). Algılanan Dünya. İstanbul: Metis Yayınları.
• Renzo Piano Building Workshop. (1998). Jean Marie Tjibaou Cultural Center, Nouméa. Ocak 21, 2025 tarihinde Arquitectura Viva.: https://arquitecturaviva.com/works/centro-cultural -jean-marie-tjibaou-noumea-1 adresinden alındı
• Steven Holl Architects. (2025a). Riveria Kaplankaya. Ocak 21, 2025 tarihinde Steven Holl Architects: https://www.stevenholl.com/project/akbuk/ adresinden alındı
• Tadao Ando Architect & Associates. (t.y.). The Church on the Water Photographs. Ocak 21, 2025 tarihinde https://archeyes.com/the-church-on-the-water-by-tadao-ando-nature-and-the-sacred/ adresinden alındı
• The International Merleau-Ponty Circle. (2025). Maurice Merleau-Ponty. Ocak 21, 2025 tarihinde https://www.merleauponty.org/ adresinden alındı
• Türk Dil Kurumu. (2025). Ocak 21, 2025 tarihinde Türk Dil Kurumu: http://www.tdk.gov.tr/ adresinden alındı
• Üngür, E. (2011). Space: The undefinable space of architecture. ARCHTHEO’11 (s. 132-144). İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Wikimedia Commons. (2025a). La Montagne Sainte-Victoire vue du bosquet du Château Noir, 1904. File:La Montagne Sainte-Victoire vue du bosquet du Château Noir, par Paul Cézanne.jpg. Ocak 21, 2025 tarihinde https://commons.wikimedia.org/wiki/File:La_Montagne_Sainte-Victoire_vue_du_bosquet_du_Ch%C3%A2teau_Noir,_par_Paul_C%C3%A9zanne.jpg adresinden alındı
• Wikimedia Commons. (2025b). La Montagne Sainte-Victoire vue de la carrière Bibémus, 1987. File:La Montagne Sainte-Victoire vue de la carrière Bibémus, par Paul Cézanne.jpg. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:La_Montagne_Sainte-Victoire_vue_de_la_carri%C3%A8re_Bib%C3%A9mus,_par_Paul_C%C3%A9zanne.jpg adresinden alındı
• Wikimedia Commons. (2025c). Montagne Sainte-Victoire, 1906. File:Cezanne Montagne Sainte-Victoire, 1906.jpg. Ocak 21, 2025 tarihinde https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Cezanne_Montagne_Sainte-Victoire_1906.jpg adresinden alındı
• Wikimedia Commons. (2025d). Montagne Sainte-Victoire, 1890. File:Montagne Sainte-Victoire - Paul Cézanne.jpg. Ocak 21, 2025 tarihinde https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Montagne_Sainte-Victoire_-_Paul_C%C3%A9zanne.jpg adresinden alındı
• Yorgancıoğlu, D. (2004). Steven Holl: A translation of phenomenological philosophy into the realm of architecture [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara: Fen Bilimleri Enstitüsü, Ortadoğu Teknik Üniversitesi.