KAMUSAL BİR DEĞER OLARAK HABER VE İNTERNET KAYNAKLI SORUNLAR: KUZEY KIBRIS ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 216 - 231, 01.04.2018

İbrahim Özejder

Öz

Medya-demokrasi ilişkisi ile bağlantılı olarak
iletişim teknolojilerindeki gelişmelerin çok seslilik, bilgi edinme hakkı ve
demokratik siyasetle ilgili benzer olguları nasıl etkilediği, iletişim
araştırmalarının en önemli konularından birisi olmuştur. İnternet ve onun daha
yeni bir boyutu olarak sosyal medyanın, önceki teknolojilerden çok daha köklü
değişiklikler yarattığı kesindir. İnternetin habercilik üzerindeki olumlu
etkilerine vurgu yapan çok sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu araştırmada ise
internetin, bugüne kadar üzerinde yeterince durulmayan, haber üretim
süreçlerine olumsuz etkileri, Kıbrıs Türk haber
medyası bağlamında saptanmaya çalışılmıştır. Kıbrıs Türk medyasında yayınlanan konuyla ilgili tartışmalar, haberler ve
köşe yazıları ile Medya Etik Kurulu ve Yenidüzen gazetesi okur temsilcisine
yapılan şikayetler değerlendirilerek, internetin yol açtığı sorunlar emek
hırsızlığı, bilgi kirliliği, haber dilinin bozulması, motivasyon kaybı, yalan
haber ve son dakika haberciliğinin olumsuz etkileri şeklinde
gruplandırılmıştır. Araştırmanın ikinci aşamasında, Yenidüzen, Kıbrıs, Havadis
ve Kıbrıs Postası gazetelerinin yazı işleri müdürleri veya genel yayın
yönetmenleriyle yapılandırılmış mülakatlar gerçekleştirilerek, internet
kaynaklı sorunların haber süreçlerine etkileri tespit edilmiştir. Araştırma, internet kaynaklı sorunların Kıbrıs Türk
haberciliğinde önemli hasarlara yolaçtığını göstermektedir. Örneğin, haber
üretiminde kaliteyi artıracak yeni muhabir istihdamı giderek gerilemektedir.
Bunun yanı sıra, medya profesyonellerince üretilen siyasal-toplumsal haberler
azalmakta, spekülatif, manipülatif, yalan, eğlence içerikli, çalıntı haberler
ise artmaktadır. Kıbrıs Türk medyası istihdam, sermaye ve izlenme açısından
küçük medya kategorisinde yer almaktadır. Ana akım medyaların internet kaynaklı
sorunları ne düzeyde yaşadığı ayrı bir araştırmanın konusu olabilir. Ancak bu
sorunların, genellikle küçük kuruluşlar olan alternatif medyaya zarar verdiği
bir gerçektir.

Anahtar Kelimeler

İnternet, Haber, Demokrasi, Alternatif Medya, Kıbrıs Türk Basını, Medya Etiği

Kaynakça

• Alankuş, Sevda, (2016). Barış Gazeteciliği El Kitabı, İstanbul, IPS İletişim Vakfı Yayınları. Alankuş, Sevda, (2005). “Demokratik Bir Medya Ortamı İçin Yerel/Sivil Medya ve Yeni İmkanlar”, Medya ve Toplum, Habercinin El Kitabı 1, İstanbul, IPS İletişim Vakfı Yayınları. 95-128 Ali Baturay(Kıbrıs gazetesi Yazı İşleri Müdürü) ile 13 Nisan 2017 tarihinde yapılan görüşme. Althusser, Louis. (2000). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, (Çev. Alp Y., Özışık M.) İstanbul, İletişim Yayınları. BBC Türkçe (18 Şubat 2018). “Trump: Medya yozlaşmış sistemin bir parçası”, http://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-39019893, Erişim Tarihi: 12.03.2018 Bennett, W., Lance, (2000). Politik İllüzyon ve Medya, (Çev. Seyfi Say), İstanbul, Nehir Yayınları. Bir söz, Ana Safya, Diken, http://www.diken.com.tr/, (Erişim tarihi 04.06.2017) Bu nasıl Ölüm, Yenidüzen, (2015.) http://www.yeniduzen.com/bu-nasil-olum-51372h.htm, Erişim Tarihi 13.06.2017 Cenk Mutluyakalı (Yenidüzen gazetesi Genel Yayın Yönetmeni) ile 13 Nisan 2017 tarihinde yapılan görüşme. Curran, James, (1997). “Medya ve Demokrasi: Yeniden Değer Biçme”, Medya Kültür Siyaset, (Der. Süleyman İrvan) Ankara, Ark Yayınları. Çimendal Özlem, (21.01.2017). https://www.facebook.com/ozlemmcimendal?fref=ts, Erişim tarihi 21.03.2017. Gazetecilik Meslek İlkeleri, Medya Etik Kurulu, (2013). http://medyaetikkurulu.org/wordpress/index.php/gazetecilik-meslek-ilkeleri/, Erişim Tarihi 09.06.2017 Esentepe Açıklarına İnsansız Hava Aracı Düştü, Yenidüzen, (2016). (http://www.yeniduzen.com/esentepe-aciklarina-insansiz-hava-araci-dustu-59792h.htm, Erişim Tarihi 09.06.2017. Gurevitch Michael ve Blumler Jay, (1997). “Siyasal İletişim Sistemleri ve Demokratik Değerler”, Medya Kültür Siyaset(Der. Süleyman İrvan), Ankara, Ark Yayınları. 199-219 Güney Kıbrıs’tan THY’ye çağdışı sansür, Hürriyet, (2016). http://www.hurriyet.com.tr/guney-kibristan-thyye-cagdisi-sansur-40116235), Erişim Tarihi 11.06.2017. Gürkut, Özgül, (2017): “Ne Olacak Bu Medyanın Hali”, Medya, Sayı 14, s. 4-5. Herman, Edward ve Chomsky, Noam, (1998). Medya Halka Nasıl Evet Dedirtir, (Çev. Akyoldaş, Hani, Çetin, Kaplan), İstanbul, Minerva Yayınları. Hüseyin Ekmekçi (Havadis Kıbrıs gazetesi Yazı İşleri Müdürü) ile 13 Nisan 2017 tarihinde yapılan görüşme. İnternet Gazeteciliği Deklerasyonu, Medya Etik Kurulu, (2017). http://medyaetikkurulu.org/wordpress/index.php/hakkimizda/internet-gazeteciligi-deklarasyonu/, Erişim Tarihi 11.06, 2017 İşte Rumların İstediği Köyler, Halkın Sesi, (2017). http://www.halkinsesikibris.com/guncel/iste-rumlarin-istedigi-koyler-h66872.html, Erişim Tarihi 10.06.2017. Kamu ve Özel Radyo Ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Yasası(pdf), (2017). http://www.kktcyyk.org/?q=node/15, Erişim Tarihi 10.06.2017 Kararlar, Medya Etik Kurulu, (2017). http://medyaetikkurulu.org/wordpress/index.php/kararlar/, Erişim Tarihi 11.06, 2017. Karar 54, Medya Etik Kurulu, (2017. http://medyaetikkurulu.org/wordpress/kararlar/karar54.html, Erişim Tarihi 10.06.2017 Keane, John, (1999.) Medya ve Demokrasi, (Çev. Haluk Şahin) İstanbul, Ayrıntı Yayınları. Kejanlıoğlu, Beybin (2005). “Medya Toplum İlişkisi ve Küreselleşmenin Yerel Medyaya Sunduğu Olanaklar”, Medya ve Toplum, Habercinin El Kitabı 1, İstanbul, IPS İletişim Vakfı Yayınları. 75-94 Kıvanç, Ümit, (2016). “Ana Akım Medyanın Tekliğe ve Yokluğa Gidişi”, http://platform24.org/yazarlar/1860/ana-akim-medyanin-teklige-ve-yokluga-gidisi, Erişim Tarihi: 7 haziran 2017. KKTC’de Denize İHA Düştü, Sabah, (2016), http://www.sabah.com.tr/gundem/2016/01/02/kktcde-denize-iha-dustu, Erişim Tarihi 09.06.2017. Koçak, Can, (2016 Ocak 28). “Zygmunt Bauman: Sosyal Medya Bir Tuzak”, http://vesaire.org/zygmunt-bauman-sosyal-medya-bir-tuzak/#_edn3) Erişim tarihi 10.06.2017. Kovach, Bill ve Rosenstiel, Tom, (2007). Gazeteciliğin Esasları, (Çev. Göktaş S.) Ankara, ODTÜ Yay. Kurt, Hanifi, (2014). Gazetecilik Pratiği ve Sosyal Medya, http://dergipark.gov.tr/download/article-file/223557, Erişim Tarihi 15.03.2018. Kuruluşlar, Yayın Yüksek Kurulu, (2017), http://www.kktcyyk.org/?q=node/26, Erişim Tarihi 09.06.2017. Kumar Borcuna Yumurtalık Ticareti, Akşam, (2017). http://www.aksam.com.tr/guncel/kumar-borcuna-c2yumurtalik-ticareti/haber-588005, Erişim tarihi 21.03.2017. Menteş, Didem, (2017)”Kıbrıs Türk basınında geleneksel medya nereye gidiyor”, Medya, Sayı 14, s. 6-12. Meyer Thomas, (2004). Medya Demokrasisi, (Çev. Ahmet Fethi), İstanbul, T.İş bankası Kültür yayınları. Özejder, İbrahim, “Kondea, Lisi, Aşşa, Omorfo Civarındaki Köyler”, Yenidüzen, (2017). http://www.yeniduzen.com/kondea-lisi-assa-omorfo-civarindaki-koyler-9379yy.htm, Erişim tarihi 10.06.2017. Özejder, İbrahim, “Sosyal Medyayı Kaynak Göster Salla Gitsin”, Yenidüzen, (2016). http://www.yeniduzen.com/sosyal-medyayi-kaynak-goster-salla-gitsin-8837yy.htm, Erişim tarihi 10.06.2017. Özgecan’ın katiline Kıbrıs’ta da yer yok, Sabah, (2016). http://www.sabah.com.tr/yasam/2016/04/14/ozgecanin-katiline-kibrista-da-yer-yok, Erişim Tarihi, 11.06. 2017. Rasıh Reşat (Kıbrıs gazetesi Genel Yayın Yönetmeni) ile 13 Nisan 2017 tarihinde yapılan görüşme. Sami Özuslu (Kıbrıs Türk Gazeteciler Birliği Başkanı) ile 4 Haziran 2017 tarihinde yapılan görüşme. Son Dakika!.. İngiliz İstihbaratı KKTC’yi uyardı, Kıbrıs Net Haber, (2016). http://www.kibrisnethaber.com/haber/1732/son-dakika-ingiliz-istihbarati-kktcyi-uyardi.html, Erişim Tarihi 11.06.2017. Kararlar, Medya Etik Kurulu, http://www.medyaetikkurulu.org/wordpress/ Taşkıran ve Kırık, (2016). Gazetecilerin Sosyal Medyayı Haber Kaynağı Olarak Kullanımı: Medya Profesyonellerinin Bakış Açılarını Tespit Etmeye Yönelik Bir Araştırma, http://intermedia.ticaret.edu.tr/index.php/intermedia/article/view/65, Erişim Tarihi 15.03 2018. The Commission on Freedom of the Press. (1947). “A Free and Responsible Press”, https://archive.org/details/freeandresponsib029216mbp, Erişim Tarihi: 12.03.2018. Williams, Raymond,(2003). Televizyon Teknoloji ve Kültürel Biçim, (Çev. Türkbağ A.), Ankara, Dost Yayınevi. 2 bin TL’ye Yumurta Ticareti, Yeni Bakış, (2017). http://www.yenibakisgazetesi.com/2-bin-tl-ye-yumurta-ticareti/14163/, Erişim tarihi 21.03.2017.