KULLANICI-ÜRÜN ETKİLEŞİMİNİN ÇOK DUYULU DOĞASI: KÜÇÜK EV ALETLERİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 3, 537 - 550, 01.07.2018

Merve Coşkun Bahar Şener Pedgley

Öz

İnsanlar, çevreleri ve ürünlerle iletişim kurmalarını sağlayan duyu sistemleriyle donatılmıştır.
Kullanıcı-ürün etkileşimi; görme, dokunma, kinestetik, işitme, koku ve tat almayı kapsayan çok
duyulu bir doğaya sahiptir. Etkileşim sırasında her bir duyusal sistem aktif ve eşzamanlı olarak görev
alır. Ancak görsel dışındaki duyusal niteliklerin ürün etkileşimlerindeki rolleri ve ürün deneyimine
katkıları çoğunlukla gözden kaçırılmaktadır. Bu çalışma, etkileşimin çok duyulu doğasını gözönünde
bulundurarak, etkileşim sırasında duyuların baskınlığını, farklı duyusal bilgilerin kendine has rollerini
ve birbiri ile olan ilişkilerini sorgulamaktadır. Kullanıcıların, ürün etkileşimlerinde duyulara yönelik
değerlendirmelerini kendi ifadeleri üzerinden toplamayı amaçlayan alan araştırması üç farklı araştırma
metodunu (gözlem ve gölgeleme, anket ve derinlemesine mülakat) temel alan bir metodlar zinciri
şeklinde kurgulanmıştır. Örnek ürün olarak iki elektrikli küçük ev aletinin (elektrikli çay makinesi ve
elektrik süpürgesi) kullanıldığı araştırma, 12 kullanıcının katılımıyla yürütülmüştür. Duyuların
etkileşim sırasındaki önemini sorgulamaya odaklanan anket sonuçlarına göre duyusal baskınlık;
ürünün çeşidine, kullanım safhasına ve özellikle bu safhada uygulanan eylemlere bağlı olarak
değişmektedir. Ürün kullanımının gözlemi ve gölgelemesi ile derinlemesine mülakatlar sırasında
toplanan katılımcı ifadeleri içerik analizine tabii tutulmuştur. Analizin sonucunda, her duyusal bilgi
çeşidinin fonksiyona yönelik etkileşimler bağlamında olumlu ve olumsuz değerlendirilme ölçütlerinin
neler olduğu, bu ölçütlerin farklı duyulara göre nasıl değişiklikler gösterdiği ve farklı duyuların
birbiriyle ilişkisinin nasıl değerlendirildiği ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kullanıcı-ürün etkileşimi, işleve yönelik etkileşimler, duyusal bilgiler, kullanıcı değerlendirmeleri

Kaynakça

• Cardello, A.V. ve Wise, P. M., (2008). “Taste, Smell and Chemesthesis in Product Experience”, In H. N. J. Schifferstein ve P. Hekkert, (eds.), Product Experience, San Diego: Elsevier, s.91-131. Desmet, P. M. A. ve Hekkert, P., (2007). “Framework of Product Experience”, International Journal of Design, 1, (1), s.57-66. Egmond, R., (2008). “The Experience of Product Sounds”, In H. N. J. Schifferstein ve P. Hekkert, (eds.), Product Experience, San Diego: Elsevier, s.69-89. Fenko, A., (2010). Sensory Dominance in Product Experience. Unpublished doctoral dissertation, TU Delft, Delft, The Netherlands. Fenko, A., Schifferstein, H. N. J., ve Hekkert, P., (2010). “Shifts in Sensory Dominance Between Various Stages of User-Product Interactions”, Applied Ergonomics, 41(1), s.34-40. Forlizzi, J. ve Battarbee, K., (2004). “Understanding Experience in Interactive Systems, In Proceedings of the 5th Conference on Designing Interactive Systems: Processes, Practices, Methods, and Techniques”, s. 261-268, New York, USA, ACM Press. Gibson, J., (1962). “Observations on Active Touch”, Psychological Review, 69(6), s. 477-491. Goldstein, E. B., (2007). Sensation and Perception, Canada: Thomson Wadsworth. Hekkert, P., (2006). “Design Aesthetics: Principle of Pleasure in Design”, Psychology Science, 48(2), s.157-172. Karapanos, E., Zimmerman, J., Forlizzi, J., ve Martens, J. B. (2009). “User Experience Over Time: An Initial Framework”, In Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems, s. 729-738, ACM Press. Krippendorff, K. ve Butter, R., (1984). “Product Semantics: Exploring the Symbolic Qualities of Form”, Innovation, 3(2), s.4-9. McDonald, S., (2005). “Studying Actions in Context: A Qualitative Shadowing Method for Organizational Research”, Qualitative Research, 5(4), S.455-473. Nefs, H.T., (2008). “On the Visual Appearance of Objects”, In H. N. J. Schifferstein ve P. Hekkert, (eds.), Product Experience, San Diego: Elsevier, s.11-39. Norman, D., (2013). The Design of Everyday Things: Revised and Expanded Edition. Basic Books (AZ). Özcan, E. ve van Egmond, R., (2012). “Basic Semantics of Product Sounds”, International Journal of Design, 6(2), s.41-54. Schifferstein, H.N.J. ve Cleiren, M.P.H.D., (2005). “Capturing Product Experiences: A Split-Modality Approach”, Acta Psychologica, 118(3), s.293-318. Schifferstein, H.N.J., (2006). The Perceived Importance of Sensory Modalities in Product Usage:A Study of Self-reports, Acta Psychologica, 121(1), s.41-64. Schifferstein, H. N. ve Desmet, P. M., (2007). “The Effects of Sensory Impairments on Product Experience and Personal Well-being”, Ergonomics, 50(12), s.2026-2048. Sonnoveld, M. H. ve Schifferstein H.N.J., (2008). “The Tactual Experience of Objects”, In H. N. J. Schifferstein ve P. Hekkert, (eds.), Product Experience San Diego: Elsevier., s.1-8. Wensveen, S. A. G., (2005). A Tangibility Approach to Affective Interaction. Unpublished doctoral dissertation, TU Delft, Delft, The Netherlands. Wensveen, S.A.G., Djajadiningrat, J.P., ve Overbeeke, C.J., (2004). “Interaction Frogger: A Design Framework to Couple Action and Function through Feedback and Feedforward”, In Proceedings of DIS 2004, s. 177-184, Cambridge, USA, ACM Press.