AFET İÇERİKLİ HABERLERİN SOSYAL ÖĞRENME KURAMI BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 234 - 248, 01.04.2019

Serhat Yılmaz , And Algül

Öz

Yaşadığımız çağda afetlerin giderek daha fazla zarara neden olduğu uluslararası kuruluşlar tarafından
yayınlanan raporlarda açıkça görülmektedir. Afetlerin neden olduğu zararların azaltılmasında ise
bireysel zarar azaltma çalışmalarının önemli bir yer edindiği birçok bilimsel araştırmada ifade
edilmektedir. İletişim teknolojilerinin gelişimi ile günümüzde bireylerin gündelik bilgi ihtiyacını
karşılamada en çok tercih edilen kaynaklardan biri olan haber bültenleri erişim maliyet ve kapasitesi
ile afetlere karşı bireysel hazırlıkta önemli avantajlar sunmaktadır. Bu bağlamda Türkiye’de en çok
izlenme oranına sahip ilk üç haber bülteninde afetlere yönelik ne kadar etkin bilgi edinme sağlandığı
27.07.2017 tarihinde İstanbul’da gerçekleşen ‘Dolu Fırtınası’ örnek olayı kapsamında
incelenmektedir. İstanbul’da dolu, yağmur ve fırtınanın aynı anda açığa çıktığı meteorolojik olay
ATV, Show TV ve Kanal D ana haber bültenlerinde birinci sırada haber olarak sunulmuştur. Üç ana
haber programındaki haber metinlerinin afetler konusunda bilgilendirici yönleri olup olmadığı Sosyal
Öğrenme Kuramı bağlamında içerik analizi yöntemiyle ele alınmıştır. Analiz kapsamında Nvivo
programı kullanılmıştır. Analiz, haber içeriklerini sunan sunucuların ve olaya şahit olmuş vatandaş,
bilirkişi veya uzman görüşü olan kişilerin haber metinleri çerçevesinde iki kapsamda yapılmıştır.
Araştırma sonucunda, örnek olay kapsamında ele alınan haber metin içeriklerinde, afetin anlık
etkilerine odaklanıldığı ve sosyal öğrenme kuramı bağlamında afet haberlerinin izleyicilerine öğretici
nitelikte bir metin içeriği sunmadığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Haber, Afet, Sosyal Öğrenme Teorisi, Nvivo, İçerik Çözümlemesi

Kaynakça

• Akalın, Ş. H. (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Aslan, K. (2009). Haberin Yol Haritası. İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi. Auf der Heide, E. (1989). Disaster Response: Principles of Preparation and Coordination. Atlanta: Online Book. http://library.ndmctsgh.edu.tw/milmed/avitation/file-med/DisasterResponse.pdf (Erişim: 20.09.2018). Bandura, A. (1989). Social Cognitive Theory. London: JAI Press. Bandura, A. (1999). Social Cognitive Theory an Agentic Perspective. Asian Journal of Social Psychology, 2(1), 21-41. https://doi.org/10.1111/1467-839X.00024 (Erişim: 20.10.2018). Bandura, A. (2006). Social Learning Theory and Aggression. Journal of Communication, 28(3), 12- 29. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.1978.tb01621.x (Erişim: 20.10.2018). Bayrakçı, M. (2007). Sosyal Öğrenme Kuramı ve Eğitimde Uygulanması. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 198-210. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/115558 (Erişim: 29.09.2018) Beck, U. (2014). Risk Toplumu Bir Başka Modernliğe Doğru. (Kazım Ö. Bülent D. Çev.) İstanbul: İthaki Yayınları. Bissell, K. ve Yan, Y. (2015). The Sky Is Falling: Predictors of News Coverage of Natural Disasters Worldwide. Communication research, 45(6), 862-886. CNN (2013). Fukushima’s Nuclear Power Mess: Five Big Questions. https://edition.cnn.com/2013/11/07/world/fukushima-nuclear-power-disaster-problems/index.html (Erişim: 10:09:2018). Fişek, G. O., Müderrisoğlu, S., Yeniçeri, N., Edinçliler, A ve Özkarar, G. (2003). Deprem Zararlarının Azaltılması İçin Eğitim ve Sosyal Çalışmalar, Deprem Master Planı, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Planlama ve İmar Dairesi Zemin ve Deprem İnceleme Müdürlüğü. Fuller, T. (2011). Thailand Flooding Cripples Hard-Drive Suppliers. https://www.nytimes.com/2011/11/07/business/global/07iht-floods07.html (Erişim: 10:09:2018). Guha-Sapir, D., Hargitt, D. ve Hoyois, P. (2004). Thirty Years of Natural Disasters 1974-2003: The Numbers. Louvain: Presses Universitaires de Louvain. Güran, T. (1990). İktisat Tarihi. İstanbul: Damla Ofset. Harriss, J. Leiter, K. Johnson, S. (1985). The Complete Reporter: Fundamentals of News Gathering, Writing, and Editing Complete With Exercises (5st Edition). New York: Macmillan. Houston, J.B., Pfefferbaum, B. ve Rosenholtz, C.E. (2012). Disaster News: Framing and Frame Changing in Coverage of Major U.S. Natural Disasters 2000–2010. Journalism & Mass Communication Quarterly, 89(4), 606-623. International Council for Science (2015). Future Earth Integrated Risk Governance Project Science Plan 2016-2020. http://irg.bnu.edu.cn/wp-content/uploads/2016/08/Science-Plan-2016-2020-Englishversion. pdf (Erişim: 20.09.2018). International Red Cross. (2013). World Disaster Report 2013: Focus On Technology And The Future Of Humanitarian Action. http://www.ifrc.org/PageFiles/134658/WDR%202013%20complete.pdf Erişim Tarihi: 11.01.2019. Jeong, Y. ve Lee, S.Y. (2017). What Determines International Disaster Coverage in the US News Media? Journalism, 1-18. Kadıoğlu, M. (2008). Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri. Ankara: JICA Türkiye Ofisi Yayınları. Kadıoğlu, M. (2009) Birey ve Aile İçin Depremde İlk 72 Saat. İstanbul: İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Haırlık Projesi (İSMEP) Yayınları. Kadıoğlu, M. (2011). Afet Yönetimi Beklenilmeyeni Beklemek En Kötüsünü Yönetmek. İstanbul: T.C. Marmara Belediyeler Birliği Yayını. Kadıoğlu, M. ve Kundak, S. (2011). İlk 72 Saat. Ankara: Afet Acil Durum Başkanlığı (AFAD) Yayınları. Kates, R.W. Hohenemser, C. ve Kasperson, J.X. (1985). Perilous Progress: Managing the Hazards of Technology. (1st Edition) Boulder: Westview Press. Lindell, M. K. (2013). Disaster Studies. Current Sociology Review, 61(5-6), 797-825. McFarlane, A.C. ve Norris, F.H. (2006). Definitions and Concepts in Disaster Research, Norris, F. H. Galea, S. Friedman J. M. Watson, P. J. Methods for Disaster Mental Health Research. 3 – 19. New York: Guilford Press. Parsa, Seyide (1993). Televizyon Haberciliği ve Kuramları. İzmir: Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları. Plattner, T. (2005). Modelling Public Risk Evaluation of Natural Hazards: A Conceptual Approach. Natural Hazards and Earth System Sciences, 5(3), 357-366. Quarantelli, E. L. (1991) Lessons From Research: Findings on Mass Communications System Behavior in the Pre, Trans and Postimpact Periods Newark: Disaster Research Center http://udspace.udel.edu/bitstream/handle/19716/532/PP160.pdf?sequence=3&isAllowed=y Erişim Tarihi: 11.01.2019. Rigel, N. (2000). İleti Tasarımında Haber. İstanbul: Der Yayınları. Scanlon, J. (2009). Research About The Mass Media And Disaster: Never (Well Hardly Ever) The Twain Shall Meet. Disciplines, Disasters and Emergency Management Textbook. Scanlon, J. ve Padgham, M. (1980) The Peel Regional Police Force & The Mississauga Evacuation Ottawa: Canadian Police College. Schlapp, H. (2002). Gazeteciliğe Giriş. Çeviri: Işık Aygün. İstanbul: Vestfalya Eyaletler Yayımevi. Şener, N. ve Gökkaya, A. E. (2017). Günümüzde Çizgi Filmlerin Çocuk Gelişimindeki Yeri. Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 380-387. Thomas, V. ve López, R. (2015). Global Increase in Climate-Related Disasters. Mandaluyong: Asian Development Bank Publication. Tierney, K., Bevc, C. ve Kuligowski, E. (2006). Metaphors Matter: Disaster Myths, Media Frames, and Their Consequences in Hurricane Katrina. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 604, 57-81. Toköz, O. (1981). Temel Gazetecilik. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları. Toruk, İ. (2008). Gutenberg’den Dijital Çağa Gazetecilik. İstanbul: LiteraTürk Academia Yayınevi. United Nations (2016). The World’s Cities in 2016. New York: Data Booklet. Ural, D. (2014). Acil Durum Hazırlık Kapasitesinin Artırılması. İstanbul: T.C. İstanbul Valiliği İstanbul Proje Koordinasyon Birimi İSMEP Yayınları. Valkenburg, P.M., Peter, J. Ve Walther, J.B. (2016). Media Effects: Theory and Research. Annual Review of Psychology, 67, 315-338. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-122414-033608 (Erişim: 10:09:2018) Van Lange, P.A.M.. Kruglanski A.W. ve Higgins, E.T. (2012). Theories of Social Psychology. London: SAGE Publications Ltd. Worldwatch Enstitüsü (2016). Dünyanın Durumu 2016 Bir Kent Sürdürülebilir Olabilir mi? (D. Kutluay, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Yılmaz, G. (2007). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Uygulaması Deneyimlerinin Fen Öğretimi Öz Yeterlilik ve Sınıf Yönetimi İnançlarına Olan Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. T.C. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İlköğretim Anabilim Dalı.