SİNEMACI YAPIMCI TARTIŞMASININ YAYGIN GAZETELERDEKİ SUNUMU ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 4, 355 - 372, 30.09.2020

Duygu Ünalan

Öz

Bu çalışmada, 2018 Aralık ayında başlayan ve medyaya “sinemacı-yapımcı” ya da “mısır-bilet tartışması”, “bilet krizi”, “promosyon krizi” gibi adlarla yansıyan film yapımcıları ile sinema salonu işletmecileri arasında yaşanan tartışmaların yaygın basında nasıl sunulduğu konu edilmiştir. Çalışmada gazetelerin ideolojik duruşlarının haber söylemine yansıdığı varsayımından yola çıkılmıştır. Çözümleme kapsamına ulusal sol görüşü temsilen Cumhuriyet, İslamcı-muhafazakâr sağ görüşü temsilen Yeni Şafak gazetesi alınmıştır. Konuya ilişkin Cumhuriyet ve Yeni Şafak gazetelerinde 27 Aralık-8 Ocak tarihleri arasında 7’şer haber yapıldığı tespit edilmiş ve belirlenen tüm haberler çözümleme kapsamına alınmıştır. Elde edilen veriler van Dijk’ın Eleştirel Söylem Çözümlemesi Modeli çerçevesinde değerlendirilmiştir. Bu bağlamda haberlerin makro ve mikro yapı çözümlemeleri yapılmıştır. Çalışmada evrene genelleme niteliği bulunmamaktadır. Elde edilen veriler değerlendirmeye alınan iki gazete özelinde çözümlenmiştir. Değerlendirme sonucunda farklı ideolojik duruşlara sahip iki gazetenin siyasal olmayan bir konuda benzer söylemsel pratikler geliştirdikleri sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Haber söylemi, eleştirel söylem çözümlemesi, yaygın basın, makro ve mikro yapı çözümlemesi

Kaynakça

• Akca, Emel Baştürk, (2009). “İdeoloji-Dil-Söylem ve Anlam İlişkisi: Medyada Anlamın Toplumsal İnşası”, Medyada Gerçekliğin İnşası, İsmet Parlak (ed.), Konya: Çizgi Kitabevi.
• Alemdar, Korkmaz ve Erdoğan, İrfan, (1994). Popüler Kültür ve İletişim, Ankara: Ümit Yayıncılık.
• Althusser, Louis, (2010). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, Alp Tümertekin (çev.), İstanbul: İthaki Yayınları.
• Coward, Rosalind ve Ellis, John, (1985). Dil ve Maddecilik, Esen Tarım (çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çelik, Betül, Nur, (2005). İdeolojinin Soykütüğü: Marx ve İdeoloji, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Çoban, Barış, (2003). “Söylem, İdeoloji ve Eylem: İktidar ve Muhalefet Arasındaki Mücadeleyi Çözümleme Denemesi”, Söylem ve İdeoloji, Barış Çoban ve Zeynep Özarslan (ed.), İstanbul: Su Yayınları.
• Doruk, Özlem, (2016). “Dı̇siplim Toplumu ve Haber Söylemı̇: Gökkuşağı Derneğı̇’nce Yapılması Planlanan Yürüyüşün Engellemesı̇ne İlı̇şkı̇n Haberlerı̇n Çözümlenmesı̇”, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2(1), s. 106-132.
• Eagleton, Terry, (1985). Eleştiri ve İdeoloji, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Eagleton, Terry, (2004). Edebiyat Kuramı, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Fairlough, Norman, (2003). “Dil ve İdeoloji”, Söylem ve İdeoloji, Barış Çoban ve Zeynep Özarslan (ed.), İstanbul: Su Yayınları.
• Hall, Stuart, (1997). “İdeoloji ve İletişim Kuramı”, Medya, Kültür, Siyaset, Süleyman İrvan (der.), Ankara: Ark Yayınları.
• Hall, Stuart, (2005). “İdeolojinin Yeniden Keşfi: Medya Çalışmalarında Baskı Altında Tutulanın Geri Dönüşü”, Medya, İktidar, İdeoloji, Mehmet Küçük (der. ve çev.), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• İnal, Ayşe, (1995). Yazılı Basın Haberlerinde ‘Yapısal’ Yanlılık Sorunu”, Toplum ve Bilim. 67, s. 114-134.
• İnal, Ayşe, (1996). Haberi Okumak, İstanbul: Temuçin Yayınları.
• Mclellan, David, (2009). İdeoloji, Barış Yıldırım (çev.), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Özer, Ömer, (2001a). Haber Söylem İdeoloji: Eleştirel Haber Çözümlemeleri, Konya: Literatürk Yayınevi.
• Özer, Ömer, (2001b). “Kazanılmış Hakkın Tersine Çevrilmesi: 1 Mayıs 1996 Olaylarının Türk Basınında Sunumu”, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 9, s. 109-136.
• Özer, Ömer (2008). “İdeolojik Atmosferin Kapsama Alanı: Bozüyük Olaylarının Ortadoğu ve Ülkede Özgür Gündem Gazetelerinde Sunumu Örneğinde Haber Söyleminde Yapılan İdeolojik Üretime İlişkin Yeni Bir Çözümleme”, Türkiye'de Sivil İtaatsizlik Toplumsal Hareketler ve Basın, Erdal Dağtaş (der.), Ankara: Ütopya Yayınevi, s. 377–432.
• Özer, Ömer, (2018). Gökyüzüne Çığlık, Konya: Literatürk Yayınevi.
• Piaget, Jean, (1999). Yapısalcılık, Ayşe Şirin ve Okyayuz Yener (çev.), Ankara: Doruk Yayıncılık.
• Sancar, Serpil, (2008). İdeolojinin Serüveni, İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları.
• Saussure, Ferdinand, (1998). Genel Dilbilim Dersleri, İstanbul: Multilingual.
• Tekinalp, Şermin ve Uzun, Ruhdan, (2009). İletişim Araştırmaları ve Kuramları, İstanbul: Beta.
• Van Dijk, Teun, Adrianus, (1983). “Discoruse Analysis: Its Development and Application to the Structure of News”, Journal of Communication, 33(2), s. 20-43.
• Van Dijk, Teun Adrianus, (1988a). News As Discourse, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Van Dijk, Teun Adrianus, (1988b). News Analysis, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Van Dijk, Teun Adrianus, (2005). “Söylemin Yapıları ve İktidarın Yapıları”, Medya, İktidar, İdeoloji. Mehmet Küçük (der. ve çev.), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Vardar, Berke, (1976). Genel Dilbilim Dersleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Yaylagül, Levent, (2008). Kitle İletişim Kuramları, Ankara: Dipnot Yayınları.
• https://www.bolgegundem.com/sinemada-misir-krizi-nedir-film-yapimcilari-ve-isletmeciler-neden-anlasamiyor-684152h.htm [Erişim tarihi: 02.09.2019]
• https://www.haberturk.com/yapimci-misir-savasi-basladi-2271913 [Erişim tarihi: 02.09.2019]
• https://www.ntv.com.tr/galeri/sanat/7-maddede-sinema-sektorundeki-kriz-yapimcilar-ile-marsin-kavgasi,a8GVu2V6aUq65WzUZZHgIQ/lqSqR-2QXkeYH8MlZAT0xQ [Erişim tarihi: 02.09.2019]
• https://www.yenisafak.com/gundem/sinema-teklifi-yasalasti-3431787 [Erişim tarihi: 02.09.2019]
• Rekabet Kurumu Sinema Hizmetleri Sektör Raporu (2016), https://www.morogluarseven.com/wp-content/uploads/2019/01/Sinema-Sekt%C3%B6r-Raporu_06.04.2016.pdf [Erişim Tarihi: 02.09.2019]