TÜRKİYE'NİN MOBİLYA TASARIM TARİHİ, 1800-2000

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 3, 1004 - 1018, 01.07.2021

Nevin Aslı Can , Avşar Gürpınar

Öz

Mobilya tasarımı sadece bir tasarım unsuru ya da ögesi olarak düşünülemez. Binaların içini manipüle eden her öge, belirli bir alan için yaşam tarzının bir bileşenidir. Kronolojik olarak incelenen bir devletin mobilya tasarımı, aynı zamanda benimsenen yaşam tarzlarının, değişen teknolojilerin ve değişen bağlamların bir yorumudur, bu da bu söz konusu tipolojinin kültürel uygulamalarını takip etmeyi çok kritik hale getirir. 1800-2000 Türkiye Mobilya Tasarım Tarihi adlı bu makale ideolojik kavramların mobilyanın morfolojik diline çevirisini incelemektedir. Metinde Osmanlı batılılaşmasından günümüze kadarki dönüşüm süreci, her önemli dönemin birkaç kilometre taşında tartışılmaktadır. Bu kilometre taşları yalnızca belirli bir dönemi tanımlamakla kalmaz, aynı zamanda birçok katlanmış bağlamda mobilya tasarımı alanındaki operasyonel, ideolojik, teknolojik, morfolojik değişiklikleri de temsil eder. Ayrıca makale, bu modernizasyonun mobilya diline tercümesini sorgulamayı kendine amaç edinir. Osmanlı batılılaşmasından bugüne kadar olan dönüşüm süreci, her önemli periyodun dönüm noktaları bağlamında tartışmaya açılır. Bu betimleme girişimi Dolmabahçe Sarayı'nın içi ile başlar ve bugüne kadar çeşitli figürler, firmalar, kurumlar ve özel yapımlar üzerinden incelenir.

Anahtar Kelimeler

Mobilya, Tasarım, Tarih

THE FURNITURE DESIGN HISTORY OF TURKEY, 1800-2000

Öz

Furniture design can't be considered only as a design notion. Every item manipulating the interiors of buildings is a component of the lifestyle for a specific space. The furniture design of a state investigated chronologically is also an interpretation of the adopted lifestyles, changing technologies and transforming contexts, which makes it very critical to follow the cultural practices of this very topology. This paper called The Furniture Design History of Turkey, 1800-2000 investigates the translation of the ideological concepts to the morphological language of furniture. The transformation process from the Ottoman westernisation up to this day is discussed through several milestones of every significant period. Those milestones not only define a specific era, but also stand for the operational, ideological, technological, morphological changes in the field of furniture design within its many folded contexts. Furthermore, the article questions the translation of this very modernisation to the language of furniture. The transformation process from the Ottoman westernisation up to this day is discussed through several milestones of every significant period. This attempt of description starts with the interior of Dolmabahçe Palace and is examined through several figures, firms, institutions, and special productions, until this day.

Anahtar Kelimeler

Furniture, Design, History

Kaynakça

• Arıburun, L. N. E., (2002). “19. Yüzyıl Osmanlı Saray Mobilyaları: Batılılaşma Etkisi ve Biçimsel Açıdan Yemek Kültüründeki Değişim Süreci [19th Century Ottoman Palace Furniture: Influence of Westernisation and the Process of Change in Food Culture]”, (Unpublished Doctoral Dissertation), Istanbul Technical University.
• Çelik, Z., (1992). “Exposition Fever Carried East”, in Displaying the Orient: Architecture of Islam at Nineteenth Century World’s Fairs, Oakland, University of California Press, p. 158-183.
• Cezar, M., (1983). “Güzel Sanatlar Akademisi’nden 100. Yılda Mimar Sinan Üniversitesi’ne [From the Academy of Fine Arts to Mimar Sinan University at the Centennial]”, in Kurumumuz 100 Yaşında [Our Institution Turns 100], İstanbul, Mimar Sinan University Press, p. 5-84.
• Eldem, S. H., (1931). “Mobilya [Furniture]”, Arkitekt, 8, p. 273-274.
• Ergüney, Y.D., and Pilehvarian, N. K., (2015). “On Dokuzuncu Yüzyıl Dünya Fuarlarında Osmanlı Temsiliyeti / Ottoman Representation in Nineteenth Century Universal Expositions”, Megaron, 2, p. 224-240.
• Erkol, İ., (2009). “Utarit İzgi ve Türkiye’de Modern Mimarlık [Utarit İzgi and Modern Architecture in Turkey]”, (Unpublished Master’s Thesis), İstanbul Technical University.
• Göncüoğlu, S. F., (2010). “İlk Fuar [First Fair]”, in İstanbul’un İlkleri Enleri [İstanbul’s Firsts Bests], İstanbul, Ötüken Publications, p. 134-135.
• Karakuş, G., (2013). Erken Modernistler [Early Modernists], in Erken Cumhuriyet Döneminde Mobilya [Furniture in Early Republican Period], İstanbul, İç Mimarlar Odası Publications, p. 37-46.
• Küçükerman, Ö., (1998). “Osmanlı İmparatorluğunda Mobilya [Furniture in the Ottoman Empire]”, Tombak, Sayı 22, p. 3-12.
• Nazır, B., (2009). “Dersaadet Chamber of Commerce and International Exhibitions”, History Studies: International Journal of History, 1, p. 132-145.
• Özdemir, M., (2011). “Türkiye’de Turizmin Başlaması: Osmanlı’da Sanayileşme Çabaları: Sergi-i Umumi-i Osmani [The Start of Tourism in Turkey: Industrialization Efforts in the Ottoman Empire: Ottoman Exposition]”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 22, p. 87-90.
• Sayar, Z., (1950). “Mobilya Meselesi [The Furniture Question]”, Arkitekt, 3-4, p. 61-64.
• Tanju, B., and Tanyeli, U., (2009). Sedad Hakkı Eldem II: Reprospektif [Sedad Hakkı Eldem II: Retrospective], İstanbul, Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi Publications.
• Turan, G., ve Ödekan, A., (2009). “Erken Cumhuriyet Dönemi’nde Yerli Malı Kavramı ve Yerli İstanbul Malı Sergileri / The Idea of Domestic Products and İstanbul Domestic Products Exhibitions During the Early Republican Period in Turkey”, itüdergisi/b sosyal bilimler, 6, p. 15-26.
• Uzunarslan, Ş., (2008). “Erken Cumhuriyet Dönemi Konutlarında Mekân ve Mobilya [Space and Furniture in Early Republican Period Housing]”, Unpublished Competency in the Arts Thesis, Mimar Sinan Fine Arts University.
• Yücel, A., (2005). “O, Mimar Nezih Bey’di… [He was architect Mr. Nezih]”, Mimarlık, 11-12, p. 1.
• https://www.millisaraylar.gov.tr/ [Access date March 13, 2020]
• http://www.etsm.org.tr/etsm/?r=kronoloji/index [Access date March 13, 2020]
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Siteler,_Alt%C4%B1nda%C4%9F [Access date March 13, 2020]
• https://www.modoko.com.tr/sayfa/1/hakkimizda.html [Access date March 13, 2020]
• http://datumm.org/welcome [Access date March 13, 2020]
• http://www.derindesign.com/en-us/ [Access date March 13, 2020]
• https://www.dogtaskelebek.com/sirket-hakkinda [Access date March 13, 2020]
• https://www.nurus.com/tr [Access date March 13, 2020]
• http://saltresearch.org/primo_library/libweb/action/search.do?vid=salt [Access date March 13, 2020]