SALVADOR DALİ’NİN “UZAY FİLİ” ADLI TASARIMINA PLASTİK DİL BAĞLAMINDA YAKLAŞIM

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 4, 1315 - 1327, 31.08.2021

İzzet Zorlu

Öz

Ünlü İspanyol sürrealist sanatçı Salvador Dali, sanatın pek çok disiplininde eserler ortaya koymuş, resimden sinemaya, heykelden takıya uzanan üretimler gerçekleştirmiştir. Hem kendi yaşadığı dönemde hem de bugün eserleri ile karşılaşan izleyiciler ve sanat alımlayıcıları, Dali’nin ne anlatmak istediğini doğrudan algılayamamış ve bazı okumalar yapıldıktan sonra sanatçının seviyesine erişilmiştir. Sanatın plastik dili ile ilgili kuramsal yayın, çizili materyallere (sanat yapıtlarına) kıyasla daha azdır. Panofsky’nin ortaya koymuş olduğu üç inceleme basamağı sanat tarihi araştırmalarında ve sanat eseri incelemelerinde esas alınmaktadır. Bu çalışma ile Dali’nin heykel sanatında ortaya koymuş olduğu tasarımlardan biri üzerinde öncelikle en temel düzeyde doğal anlam (ön ikonografi) daha sonra anlaşmalı anlam (ikonografi) ve son olarak da ikonoloji başlıkları altında çözümlemeler/yorumlamalar yapılacaktır. Farklı basamaklarda yapılacak incelemeler ile bir sanat eserine nasıl bakılması gerektiği, onu anlamlandırma ve sonrasında ise değerlendirmenin nasıl yapılacağı öğrenilmiş olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Plastik Dil, Sanat Eseri, Maden Sanatı, İkonografi, Salvador Dali

AN APPROACH IN THE CONTEXT OF PLASTIC LANGUAGE TO SALVADOR DALI’S "SPACE ELEPHANT" NAMED DESIGN

Öz

Famous Spanish surrealist artist Salvador Dali performs a lot of artworks in different fields. His working fields vary from picture to cinema and sculpture to jewel design. The audience and art recipients both who live today and lived in Dali's period couldn’t understand what he wants to tell until they study on the designs, after the studying, they reach his level. The number of theoretical investigations about the plastic language of art is lower than drawings (artworks). In the field of art history investigations and artwork analyzing based on Panofsky’s three examination steps. In this research, one of Dali’s designs in sculpture art is going to be analyzed step by step, firstly and basically natural meaning, secondly consensus meaning, and lastly internal meaning (iconology). How an artwork must be looked at, how must be interpreted and how must be evaluated is going to be learned after examinations which are going to be done with different steps.

Anahtar Kelimeler

Artwork, Plastic Language, Metal Art, iconography, Salvador Dali

Kaynakça

• Alamdari, S.F. (2012). Resim ve Mekân: Salvador Dali Çalışmaları Üzerine Bir İnceleme. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Artut, K. (2019). Modernizm ve Sanat. H. T. Ünalan (Ed.), Güzel Sanatlar (s. 295-317). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Bigalı, Ş. (1984). Resim Sanatı, (2. Baskı). Ankara: Şafak.
• Boydaş, N. (2004). Eleştiriye Giriş ve Resim Eleştirileri. Ankara: Gündüz Eğitim.
• Cömert, B. (2008). Mitoloji ve İkonografi. (2. Baskı). Ankara: De Ki Basım.
• Çoban, G. (2012). Dışavurumculukta Estetik Değerler ve Orhun Anıtları’nın Resimlerimde Kullanımı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Demir, A. (1993). Temel Plastik Sanatlar Eğitimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi.
• Demir, N.S. (2020). Panofsky Ölçeğinde Karşılaştırmalı Âdem ve Hava İkonografisi. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(21), 107-126.
• Duru, O. (2019). Çağdaş Takı Tasarımında Alternatif Malzeme Kullanımı ve Tasarım Sürecine Etkileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Emre, G. (2016). Resim Sanatı Tarihi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.
• Ertuğrul, Z. ve Küçükhasköylü, N. (2019). 19.- 21. Yüzyıl Sanat Akımları. C. Parla (Ed.), Sanat Tarihi (s. 215-237). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Eroğlu, Ö. (1997). Resim Sanatı. Bursa: F. Özhan.
• Güngör, H. (1983). Temel Tasar. İstanbul: Afa.
• Güzelkan, O. (2012). Bir Sürrealist Sergisi: Salvador Dali! ozanguzelkan.wordpress.com/2012/03/11/bir-surrealist-sergisi-salvador-dali/ Erişim Tarihi: 26 Haziran 2021.
• İkonografi. (2007). Sözen, M. ve Tanyeli U. Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü (s. 112). İstanbul: Remzi.
• Karabulut, N. (2004). Sanat Eğitiminde Öğretim Alanları ve Bir Alt Disiplin Olarak Sanat Eleştirisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Karabulut, N. (2020). Sanatın Plastik Dili Bağlamında Analitik Kurgular. Erzurum: Ertual Akademi.
• Kemirtlek, F.B. (2019). Sanat. H. T. Ünalan (Ed.), Güzel Sanatlar (s. 3-16). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Panofsky, E. (1995). İkonografi ve İkonoloji: Rönesans Sanatının İncelemesine Giriş. (Çev. E. Akyürek). İstanbul: Alfa (Orijinal eser 1939 tarihlidir).
• Turani, A. (1975). Sanat Terimleri Sözlüğü (3. baskı). Ankara: Toplum.
• Tükel, U. ve Öztokat, N. (2012). Gelenekten Günümüze Gösterge: Balkan Naci İsimyeli’nin Suret Dizisine Göstergebilimsel Bir Bakış. A. F. Parsa ve V. D. Günay (Ed.), Görsel Göstergebilim ve İmgenin Anlamlandırılması, (s. 133-152). Es.
• Tükel, U. ve Yüzgüller, S. (2018). Sözden İmgeye Batı Sanatında İkonografi. İstanbul: Hayalperest.
• Türe, A. (2011). Dünya Kuyumculuk Tarihi-II Orta Çağdan Günümüze Batı Dünyasının Takıları. İstanbul: İstanbul Kuyumcular Odası.
• Üreten, H. (2013). Manisa Müzesi’ndeki Marsyas Heykeli’nin İkonografik Çözümlemesi ve Apameia Üzerine Bir Araştırma. International Journal of History, 5(2), 489-506.
• Yağmur, Ö. (2007). Modern Sanatın Takı Sanatına Yansımaları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Yetkin, S. K. (1963) Türk Resim Sanatının Menşei Hakkında. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/737/9401.pdf Erişim Tarihi: 19 Mayıs 2021.
• Yılmaz, M. (1999). Anadolu Selçuklu Saray ve Köşklerinde Kullanılan Figürlü Çinilerin Resim Sanatı Açısından İncelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yüzgüller, S. (2017). Sanat Tarihi ve Mitoloji. İstanbul: AUZEF.
• URL-1 http://art-dali.com/image/artworks/982%20Space%20Elephant%201948.jpg (Erişim Tarihi: 29.12.2020)
• URL-2 https://dalipaintings.com/images/paintings/the-elephants-large.jpg (Erişim Tarihi: 29.12.2020)
• URL-3 https://deviantart.com/tesparg/art/Persistence-of-Memory-286654616 (Erişim Tarihi: 29.12.2020)
• URL-4 https://resimbiterken.wordpress.com/2014/08/16/salvador-dalinin-the-elephants -eseri/#more-7049 (Erişim Tarihi: 29.12.2020)
• URL-5 http://gateofturkey.com/service/API/Data/GetHeaderImage/3947/Bugut-Yaz%C4% B1t%C4%B1.jpg (Erişim Tarihi: 12.01.2021)
• URL-6 https://www.altayli.net/gokturk-sanati.html (Erişim Tarihi: 19.05.2021)
• URL-7 http://expositions.bnf.fr/francoisIer/grand/fra_406.htm (Erişim Tarihi: 12.01.2021)