ENGELLİ ÇOCUKLAR TARAFINDAN KULLANILAN PARKLARIN ERGONOMİK AÇIDAN ANALİZİ: ANKARA ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 273 - 291, 01.04.2023

Ceyhun Şekerci

https://doi.org/10.7456/tojdac.1231137

Öz

Parklar çocuğun fiziksel, duygusal, ruhsal, sosyal ve kültürel gelişiminin sağlandığı mekânlardır. Parklar farklı özellikteki çocuklar için ergonomik düzenlemelere dikkat edilerek tasarlanmalıdır. Bu çalışma engelli çocuklara yönelik geliştirilen engelsiz çocuk parklarının ergonomi kriterlerine göre tasarlanıp tasarlanmadığının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Bu doğrultuda seçilmiş Şehit Uzman Onbaşı Murat Azizo Parkı ergonomik açıdan değerlendirilmiş ve analiz edilmiştir. Engelsiz parklarda olması gereken ergonomik düzenlemelere ilişkin kriterler oyun alanları, zemin elemanları, dinlenme cepleri ve oturma elemanları, işaret ve levhalar, çöp kovalar, aydınlatma başlıkları altında ele alınmıştır. Analiz sonucunda parkın sadece ortopedik engelli çocukları düşünülerek tasarlandığı, tasarımda ergonomik standartlara dikkat edilmediği, görme, işitme ve zihinsel engelli çocuklara uygun olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca ortopedik engelli çocuklar için de çoğu oyun araçlarının bağımsız kullanımı desteklemediği belirlenmiştir. Ek olarak park içerisindeki oyun alanlarında çocukların gelişimsel ihtiyaçlarını karşılayacak çeşitliliğin olmadığı gözlenmiştir. Genelde engelli parklarına yönelik standardın olmadığı, özelde parkın ergonomik kriterlere göre tasarlanmayışı ve düzenli aralıklarla bakım işlerinin yapılmadığı belirlenmiştir. Çalışmada parklarda tüm engel türleri düşünülerek yapılan ergonomik düzenlemelerin güvenliği, kaliteyi, verimi ve kullanıcı konfor koşullarını artıracağı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

ergonomi, ergonomik düzenlemeler, engelli çocuklar, oyun alanları, parklar, Ergonomics, Ergonomic regulations, Disabled children, Playgrounds, Parks

ERGONOMIC ANALYSIS OF PARKS USED BY DISABLED CHILDREN: THE CASE OF ANKARA

Öz

Parks are places where the physical, emotional, spiritual, social and cultural development of the child is provided. Parks should be designed by paying attention to ergonomic regulations for children with different characteristics. This study was carried out to determine whether the barrier-free playgrounds developed for disabled children are designed according to ergonomics criteria. In this direction, Martyr Specialist Corporal Murat Azizo Park was evaluated and analyzed from an ergonomic point of view. The criteria for ergonomic arrangements that should be in barrier-free parks are discussed under the titles of playgrounds, floor elements, sitting elements and rest pockets, signs and signs, garbage bins, and lighting. As a result of the analysis, it was determined that the park was designed with only orthopedically disabled children in mind, ergonomic standards were not taken into consideration in the design, and it was not suitable for visually, hearing and mentally disabled children. Also, it has been determined that most of the game tools do not support independent use for orthopedically disabled children. In addition, it has been observed that the playgrounds in the park do not have the diversity to meet the developmental needs of children. It has been determined that there is no standard for disabled parks in general, the park in particular is not designed according to ergonomic criteria and maintenance works are not carried out at regular intervals. In the study, it was concluded that ergonomic arrangements made considering all types of obstacles in parks will significantly increase safety, quality, efficiency and comfort conditions.

Anahtar Kelimeler

Ergonomics, Ergonomic regulations, Disabled children, Playgrounds, Parks

Kaynakça

• Aklıbaşında, M., Tırnakçı, A. & Özhancı, E. (2018). Çocuk Oyun Alanlarının Önemi ve Tasarım Kriterlerinin Nevşehir Kenti Örneğinde İrdelenmesi. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 8(17), 59-71.
• Akyıldız Hatırnaz, A. (2019). Ergonomi Çerçevesinde Eşitlikçi Mekan Üretim Yaklaşımı Olarak “Evrensel Tasarım” Kavramı. Ergonomi, 2(3), 178-193. https://doi.org/10.33439/ergonomi.544559
• Altay, E. E. & Kayabaşı, N. M. (2020). Çocuk Gelişimi Açısından Çocuk Oyun Alanı Tasarım Yaklaşımı: Rotator Örneği. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 10(2), 108-115.
• Atıcı, E. & Çelen-Öztürk, A. (2021). Sağlıklı Kent Bağlamında Çocuk Parklarındaki Oyun Alanları Analizi: Eskişehir Kenti Örneği. Kent Araştırmaları Dergisi, 34(12), 1645-1675. https://doi.org/10.31198/idealkent.836729 Ayan, S. & Ulaş, M. (2015). The examination of playground equipments which are used in Turkey according to the models in developed countries. Route Educational and Social Science Journal, 2(3), 130-145.
• Bayraktaroğlu, B. & Büke, A. (2015). Çocuk Oyun Alanlarının Evrensellik Ölçütleri Açısından Incelenmesi: Fenerbahçe-Pendik Sahil Şeridi Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3), 575-582.
• Çakar, H. (2022). Engelsiz Park Tasarımında Ergonomik Yaklaşımlar. Bursa Uludag Üniv. Ziraat Fak. Derg., 36(1), 1-14. https://doi.org/10.20479/bursauludagziraat.910541
• Çelik, A., Ender, E. & Akdeniz, N.S. (2015). Engelsiz Parklarda Peyzaj Tasarımı. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 8(2), 5-11.
• Çetinkale Demirkan, G. (2019). Engelsiz Çocuk Oyun Alanlarının Engelli Çocuklar Tarafından Kullanılabilirliği. Online Journal of Art and Design, 7(5), 46-57.
• Çukurova Gelişim Derneği. (2013). Çukurova İlçesi Engelli Ulaşılabilirlik Raporu. https://www.cka.org.tr/uploads/pages_v/11.pdf
• Demir, B. (2019). Çocuk oyun alanları ve rekreatif alanların kullanıcıları açısından değerlendirilmesi (Çankırı ili örneği). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi. Ulusal Tez Merkezi].
• Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2021, 30 Aralık). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülten 2021. https://www.aile.gov.tr/media/88684/eyhgm_istatistik_bulteni_temmuz2021.pdf
• Eren Akaydın, Ö. & Canbay Türkyılmaz, Ç. (2018). İşlevsel Dönüşüme Uğramış Yapılarda Ergonomi Kavramı; Üsküdar Nevmekan Örnek Incelemesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 6(Özel sayı), 279-292. https://doi.org/10.21923/jesd.360654
• Evans, P. S., Donnelly, B. & Natata, R. (1993). Accessible Landscape: Designing for Inclusion, Dept. Of Plant Operations: San Francisco.
• Harris, W. & Dines, N. (1988). Time Saver Standarts for Landscape Architecture, Mc Graw Hill: New York.
• Koç, C. & Koç, A. (2022). Engelsiz Parkların Erişilebilirliği: Eskişehir ve Diyarbakır Örnekleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(33), 161-188.
• Kuter, N. & Çakmak, M. (2017). Kamusal Dış Mekânlarda Engelliler İçin Tasarım: Ankara, Seğmenler Parkı Örneği. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi, 3(2), 93-110.
• Memiş, L. & Gülcan, S. (2020). Kentsel Alanda Çocuk Ve Çocuk Oyun Alanları: Giresun Merkez Ilçe Örneğinde Bir Araştırma. OPUS International Journal of Society Researches, 16(27), 633-671.
• Onay, B. & Şahin, C. (2019). Kentsel Rekreasyon Kapsamında Çocuk Oyun Alanlarında Güvenlik: Isparta Ayazmana ve Gökçay Mesireliği Örneği. Kent Akademisi, 12(3), 575-585.
• Ören, Ö. (2015). Kent Parklarının Engelli Standartları Açısından Değerlendirilmesi (Recep Yazıcıoğlu ve Adalet Parkları-Denizli). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Dönem Projesi, Denizli.
• Özdemir, A. (2017). Engelsiz Oyun Alanları Için Kapsayıcı Tasarım Yaklaşımı, Ege Mimarlık, 20-23.
• Pinterest. (2021, 27 Aralık). tr.pinterest.com
• Pouya, S., Bayramoğlu, E. & Demirel, Ö. (2016). Doğa ile Uyumlu Fiziksel Engelli Çocuk Oyun Alanları. Süleyman Demirel Üniversitesi Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 1(1), 52-60.
• Sağlam Etlan, G. & Aşur, F. (2021). Evrensel Tasarım İlkeleri Doğrultusunda Çocuk Oyun Alanlarının Engelli Çocuklar Tarafından Kullanılabilirliğinin İncelenmesi: Van Ili Örneği. ISPEC Journal of Agricultural Sciences, 5(2), 333-343.
• Soylugrup. (2022, 11 Kasım). Engelli Çocuk Parkları. Erişim adresi: https://soylugrup.com/cocuk-oyun-parklari/engelli-cocuk-parklari/
• Sungur, A. & Czaplinska, P. (2018). Designing Playgrounds for All. Megaron 3(3), 459-469.
• Şen, E. B. & Öksüz, Ç. (2016). Ankara’daki Engelsiz Parkların Engelli Çocukların Kullanımına Uygunluğunun Değerlendirilmesi. Ergonomi ve Rehabilitasyon Dergisi, 4(1), 15-26.
• Tandoğan, O. (2021). Kapsayıcı Çocuk Oyun Alanları İçin Tasarım Ölçütleri. Artium, 9(1), 11-20.
• Tosun A. (2022). Engelli Çocuklar ve Sağlık Uygulama Tebliğinde Yer Alan Hizmetler. J Health Pro Res, 4(1), 42- 48.
• TÜİK (2019). Türkiye sağlık araştırması. www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 02.02.2021)
• UNICEF (2021). Erişim adresi: https://www.unicefturk.org/yazi/engeli-olan-cocuklar, Erişim tarihi: 20.20.2022
• Uslu, A., Shakouri, N. (2012). Engelli çocuklara dost oyun alanı ve dış mekân tasarımı. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 28(5), 367-374.
• Uslu, A., Şahin Körmeçli, P., Güneş, M. (2017). Engelsiz çocuk oyun alanlarının evrensel tasarım ilkelerine göre irdelenmesi: Ankara örneği. TMMOB Peyzaj Mimarları Odası 6. Peyzaj Mimarlığı Kongresi Bildiriler Kitabı, Cilt 2, s.104-118.
• Uzun, S. (2022). Evaluation of parental satisfaction of children’s playgrounds: Duzce city example, Kent Akademisi Dergisi, 15(1), 375-392. Doi:10.35674/kent.1023141.
• WDU. (2019). Akreditasyon Merkezi, Engelliler İçin Evrensel Standartlar Kılavuzu. İstanbul. Erişim adresi: https://rednasis.com.tr/wp-content/uploads/2020/03/engelliler-icin-evrensel-standartlar-kilavuzu.pdf Erişim tarihi: 11.12.2022
• Yalçınkaya, B. (2012). Eğitim ortamında başarının gizli etkeni: ergonomi. e-Journal of New World Sciences Academy NWSA-Education Sciences, 1C0543, 7(2), 785-797.
• Yurdakonar, T. (2001). Kentsel açık alanların bedensel engelliler tarafından kullanım imkânlarının değerlendirilmesi ve Kadıköy örneğinde irdelemeler. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi. Ulusal Tez Merkezi].