HAYAO MİYAZAKİ SİNEMASI ÜZERİNDEN GELENEKSEL JAPON MİMARİSİNİN OKUNMASI

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 445 - 462, 01.04.2024

Semiha İsmailoğlu , Evşen Yetim

https://doi.org/10.7456/tojdac.1412747

Öz

Geleneksel mimarinin en bilinen örnekleri olan evler, birer kültürel miras ürünü ve temsil nesnesidir. Geleneksel Japon evleri de özgünlüklerini ve niteliklerini koruyarak mekân organizasyonu, malzeme ve yapı-yapım sistemi/tekniği ile ilgili canlı birer örnek olarak günümüze değin varlıklarını sürdürmüşlerdir. Çalışmada geleneksel Japon mimarisinin Hayao Miyazaki’nin animasyon filmlerindeki yapılar üzerinden okuması amaçlanmıştır. Çalışmanın temel problemi televizyon ve sinema ürünleri aracılığıyla toplumların kültürleri hakkında bilgi edinme, geleneksel mimariyi yaşatma, sürdürülebilirliğinin sağlandığıdır. Miyazaki’nin animasyon filmleri incelenerek çalışmanın örneklemi uzun ve kısa metrajlı 12 film ile sınırlandırılmıştır. Bu filmlerde geleneksel japon mimarisine dair öğeler yapı elemanları, mekânları, iç mekân elemanları ve donatıları olarak gruplandırılmıştır. Çalışma kapsamında incelenen filmlerden bazılarında tek bir yapıda bazılarında iki ya da üç yapıda bazılarında ise yerleşim yerinin siluetinde geleneksel Japon mimarisinden ögeler bulunmaktadır. Yapıyı oluşturan elemanlardan duvar (kabe) ve çatının (koyagumi) tavana (tenjo) nazaran daha fazla kullanıldığı, zemin (yuka) malzemesi olarak genellikle ahşabın kullanıldığı görülmüştür. Geleneksel japon evlerindeki mekânlardan hayat (doma), oturma odası (ima), oda (heya) ve verandanın (engawa) filmlerdeki evlerde mutfak (katte) ve banyoya (furo) oranla daha göz önünde oldğu tespit edilmiştir. Evlerde ve kamusal alanlarda iç mekân elemanlarından sürgülü duvar (fusuma), sürgülü kâğıt kapı/pencere (shoji) ve ayakkabı çıkarma tahtası/taşı (kutsunugi); donatılarından ise masa (chabudai), minder (zabuton) ve hasır zemin örtüsünün (tatami) en fazla kullanılan ögelerdir.

Anahtar Kelimeler

Hayao Miyazaki, Animasyon, Geleneksel Mimari, Japon Mimarisi, Geleneksel Ev

READING TRADITIONAL JAPANESE ARCHITECTURE THROUGH HAYAO MIYAZAKI CINEMA

Öz

Houses, which are the best-known examples of traditional architecture, are cultural heritage products and objects of representation. Traditional Japanese houses have continued their existence as living examples of space organization, materials and building-construction system/technique, preserving their originality and qualities. This study aims to interpret this architecture through the traditional Japanese architecture in Hayao Miyazaki's animated films. The main problem of the study is to obtain information about the cultures of societies through television and cinema products, to keep traditional architecture alive and to ensure its sustainability. By examining Miyazaki's animated films, the sample of the study was limited to 12 feature films or short films. In these films, those determined to be about traditional Japanese architecture are grouped as building elements, spaces, interior elements and accessories. In some of the films examined within the scope of the study, there are elements of traditional Japanese architecture in a single building, some in two or three buildings, and in some of the silhouettes of the settlement. It has been seen that the wall (kaaba) and roof (koyagumi) of the elements that make up the structure are more used than the ceiling (tenjo), and it is common in the board to use a floor (yuka) material. Life (doma), living room (ima), room (heya) and veranda (engawa) in traditional Japanese houses are more prominent than the kitchen (floor) and bathroom (furo) in the houses in the movies. Sliding wall (fusuma), sliding paper door/window (shoji) and shoe removal board/stone (kutsungi) from interior elements in homes and public spaces; tables (chabudai), cushions (zabuton) and wicker ground cover (tatami) are the most used items.

Anahtar Kelimeler

Hayao Miyazaki, Animation, Traditional Architecture, Japanese Architecture, Traditional House

Kaynakça

• Bigelow, S.J. (2009). Technologies of Perception: Miyazaki in Theory and Practice. Animation, 4, 55-75.
• Chan, M. (2015). Environmentalism in Nausicaä of the Valley of the Wind and Princess Mononoke. The Animated Landscape History, Form and Function. Edited by C. Pallant. Bloomsbury, 93-108.
• Cram, R. A. (2010). Impressions of Japanese Architecture. Rutland, Tuttle Publication, pp:85-95.
• Çırak Yilmaz, M. (2022). Mi̇marlıkta Modern Harekette Japon Geleneksel Mi̇mari̇si̇ Etki̇leri̇ni̇n Sorgulanması: ‘Mies Van Der Rohe’ Örneği̇. Akdeniz University Journal of the Faculty of Architecture, 60-80, s:63-64.
• Curtis, W. J. R. (1996). Modern Architecture Since 1900. 3rd revised edition, Phaidon Press.
• Çırak Yılmaz, M. (2022). Mi̇marlıkta Modern Harekette Japon Geleneksel Mi̇mari̇si̇ Etki̇leri̇ni̇n Sorgulanması: ‘Mies Van Der Rohe’ Örneği̇. Akdeniz University Journal of the Faculty of Architecture, 60-80, 63-64.
• Gossin, R. (2015). Animated Nature: Aesthetics, Ethics, and Empathy in Miyazaki Hayao’s Ecophilosophy. Mechademia: Second Arc, 10, 209–234.
• Greenberg, R. (2012). Giri and Ninjo: the roots of Hayao Miyazaki's My Neighbor Totoro in animated adaptations of classic children's literature. Literature-Film Quarterly, 40(2), 96+.
• Güleç, F. E. (2022). Japon Halk Mimarisinde Köy Evi (Minka). Hassa Mimarlık, s.17-24, 94-121.
• Islakoğlu, P. M. (2005). Mimarlıkta Minimalizm. Ege Mimarlık, 3, 13-18.
• Kajiya, K. (2015). Posthistorical Traditions In Art, Design, And Architecture in 1950s Japan. World Art, v.5:1, DOI: 10.1080/21500894.2015.1066419, s:34-35.
• Lamarre, T. (2009). The Anime Machine: A Media Theory of Animation. U of Minnesota Press.
• Liotta, S. J. A. (2017). Architecture And Nature in Japan: Nishizawa, Kuma And Fujimoto. AGATHÓN International Journal of Architecture, Art and Design, v:02, 165-172, pp:172.
• Mc Chartey, H. (1999). Hayao Miyazaki: Masters of Japanese Animation. Berkeley: Stone Bridge Press, pp:30.
• Mes, T. (2023, 26 February). Hayao Miyazaki, bit.ly/3tXicSU.
• Morse, E. S. (2016). Japanese Homes and their Surroundings. Gutenberg Ebook, pp: 46-47.
• Özcan, U. & Güngör, S. (2019). Geleneksel Türk Evi ile Geleneksel Japon Evi’nin Yapısal Açıdan Karşılaştırılması. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 16, 646-661.
• Öztat, F. & Arıkan, A. (2020). Göstergebilimsel Açıdan Hayao Miyazaki Film Afişlerinde Kız Çocuğu İmgesi. Medeniyet Sanat Dergisi, 6(2), 127-144.
• Roderick, J. (2008). Minka: My Farmhouse in Japan. Princeton Architectural Press.
• Siegel, S., Siegel, B., Erskine, T. L. & Welsh J. M. (2004). The Encyclopedia of Hollywood. (2. ed.). New York: Facts on File, pp.12.
• Şen, A. (2014). Kayıp Keşif Yolculuk Japon Sineması Manga ve Anime. Doğu Kitabevi.
• Tarçın Turgay, Z. & Ünlü, A. (2017). Yere Bağlılık ile Mekân İlişkisinin Bina Ölçeğinde İrdelenmesi: İstanbul Erkek Lisesi Örneği. MTD, 12, s:66-67.
• Telci, A., (2012). Walter Benjamin’in Kavramlarıyla “Hikâye Anlatıcısı” Nın Görsel Temsilcisi: Hayao Miyazaki. Uluslararası Görsel Kültür Kongresi İletişimde, Sanatta ve Tasarımda Yeni Yaklaşımlar “Dijitalleşme” Bildiri Kitabı, s. 202-211.
• Tutal Cheviron, N. (2010). Cadılar Sevimli Olabilir. Dişillik, Güzellik ve Şiddet Sarmalında Kadın ve Bedeni. Der. Yasemin İnceoğlu ve Altan Kar, Ayrıntı Yayınları.
• Williams, R. (1989). The Politics of Modernism: Against the New Conformists, Verso, pp: 31-33.
• Zgheib, H. & Katano, H. (2000). Evolution of Critics in Western Magazines on Contemporary Japanese Architecture. Japanese Architecture Planning Environment, Architectural Institute of Japan, No: 538, 259-267, pp: 265.