Mason’un Bilişim Etiği Boyutları Altında Vikipedi’nin İncelenmesi

Yıl 2014, , 62 - 75, 01.03.2014

Şenay Ozan Adile Aşkım Kurt Hatice Ferhan Odabaşı

https://doi.org/10.17569/tojqi.53569

Cited By: 1

Öz

The aim of this study was to investigate Wikipedia under the light of the dimensions of informatic ethics according to Mason (1986). Data set of this study was designed as qualitative research design and was collected by small focus group interview. The participants of the study were eight teacher candidates in the department of computer and instructional technology education in University of Anadolu. Interviews were carried out as four small focus group interviews including one male and one female from each grade level. The obtained data was analyzed with content analysis. Concordantly the data was organized and Wikipedia was investigated under the light of dimensions of information ethics. Results were discussed under two headings. The first as being, participants awareness regarding information ethics; and the second as being participants point of views on Wikipedia regarding the aspects of privacy, accuracy, property and accessibility. Results on participants awareness regarding information ethics revealed that they had not a structured knowledge on information ethics, but were familiar with the issue as can be understood by the informal examples they used. Results related with accessibility indicated that Vikipedi has high accessibility. Findings related to accuracy and intellectual property reveal that ethical problems are rather user based, note the environment. There came a theme which can be titled under ethical considerations regarding Wikipedia use which presented participants hesitations on entering issues without any control. Under the light of the findings of this study, we came to an understanding of a necessity for more information web 2.0 technologies. This may require a web 2.0 literacy training for teacher candidates

Anahtar Kelimeler

Wikipedia, Informaion ethics, PAPA

Mason’un Bilişim Etiği Boyutları Altında Vikipedi’nin İncelenmesi

Öz

Bu çalışmada bilişim etiği boyutları altında Vikipedi kullanımı incelenmeye çalışılmıştır. Nitel araştırma desenlerine uygun olarak desenlenen çalışmanın verileri Anadolu Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi (BÖTE) Bölümünde öğrenim gören sekiz öğretmen adayı ile yapılan küçük odak grup görüşmeleri aracılığıyla toplanmıştır. Öğretmen adayları ile yapılan görüşmeler her bir sınıf düzeyinden bir erkek ve bir kadın olmak üzere ikişer kişilik dört adet küçük grup görüşmesi olarak gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Bu bağlamda veriler bilişim etiği ölçütleri altında düzenlenmiş ve bu ölçütler altında Vikipedi incelenmiştir. Araştırma sonucunda katılımcıların bilişim etiğine ilişkin tanımlamalarının yetersiz olduğu ancak örneklerle açıklamaya çalıştıkları görülmüştür. Katılımcıların erişebilirliğe ilişkin görüşleri incelendiğinde Vikipedi’nin erişebilirliği yüksek bir ortam olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu ortamdaki doğruluk ve fikri mülkiyet boyutundaki etik problemlerin ise ortamdan değil, kullanıcıdan kaynaklı olduğu görülmüştür. Bu bulgular sonucunda bireylere Web 2.0 teknolojileri kullanırken etik düşünmelerine ve bu doğrultuda karar alabilmelerine ilişkin eğitim verilmesi önerilmektedir. Elde edilen diğer bir bulgu ise bireylerin bu ortamı bilinçsiz kullandığıdır. Bu nedenle Web 2.0 araçlarına yönelik okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesi gerekmektedir. Aynı zamanda yanlış bilgilerin Vikipedi’ye göre diğer Web 2.0 ortamlarında daha çok görüldüğü sonucuna ulaşılmıştır. Bu durumda bireylerin bilgi okuryazarlık düzeylerinin geliştirilmesinin önemli olduğu düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler

Vikipedi, Bilişim Etiği, PAPA

Kaynakça

• Öğretmen adaylarının görüşleri incelendiğinde elde edilen bir diğer bulgu ise bireylerin Vikipedi ve diğer
• Web 0 araçlarının kullanımı konusunda bilinçsiz olmasıdır. Fyrdenberg ve Press (2010) bilgisayar
• okuryazarlığından Web 2.0 okuryazarlığına olan süreci incelemiş ve Web 2.0 araçlarının gelişmesi ile
• birlikte öğrencilerin okullarda, toplumda ve kariyerlerinde faydalanacakları yeni becerilere ihtiyaç
• duyduklarını öngörmüştür. Bu bağlamda bireylere Web 2.0 araçlarına ilişkin okuryazarlık becerilerinin
• kazandırılması gerektiği düşünülmektedir.
• Araştırma sonucunda Vikipedi’ye bilgi girişi yapan bir katılımcının yazarlık deneyimi sonucunda bu ortama
• karşı olumlu tutumlar geliştirdiği görülmüştür. Bu bağlamda bireylerin Vikipedi’yi sadece bilgi edinmek
• için değil aynı zamanda bilgi giriş yapmak için kullanmalarının sağlanması gerekmektedir. Bireylere
• Vikipedi’de yazarlık deneyimini yaşatarak onlarda olumlu tutum geliştirilmesi gerektiği söylenebilir. Yang
• ve Lai (2011) çalışmalarında Vikipedi’ de bilgi paylaşım davranışını araştırmışlar ve bireylerin Vikipedi’ye
• karşı olan tutumlarının bilgi paylaşım için motivasyonlarını önemli derecede etkilediğini bulmuşlardır. Bu
• bağlamda öğrencilerin bilgi üreticisi olmaları için etkinlikler düzenlenebilir. Bilişim öğretmenlerine
• öğrencilerde bu ortama ilişkin olumlu tutum geliştirmeleri konusunda önemli görevler düşmektedir.
• Bilişim öğretmenleri tarafından bilişim etiğine uygun bir şekilde bireylerin bu ortamı kullanması ve
• güvenilir bilgi girişi yaparak geliştirmesi sağlanmalıdır. Aynı zamanda mobil iletişim araçlarının ve mobil
• uygulamaların yaygınlığı göz önüne alınmalı ve Vikipedi ortamının mobil araçlara taşınması gerektiği düşünülmektedir.
• Ağır, A. (2010). Web 2.0 ve bilişim teknolojileri öğretimi. S. Şahin (Ed.), Bilgisayar ve öğretim teknolojileri
• eğitimi özel öğretim yöntemleri I-II içinde (s.173-224). Ankara: Pegem Akademi. Ata, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin web 2.0 teknolojilerini kullanım durumları ile bilgi okuryazarlığı
• öz-yeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül
• Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Beyhan, Ö. ve Tunç, H. S. (2012). Öğretmen adayı öğrencilerin bilişim teknolojilerini etik kullanımlarının
• incelenmesi. Yükseköğretim Dergisi, 2(2), 85-94. Çelen, F. K. (2012). Bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımında ilköğretim öğrencilerinin etik olmayan
• davranışlara ilişkin görüşlerinin incelenmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe
• Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara. Çınar, H. (2011). Eğitimde internet kullanımı ve internet etiği: Büro yönetimi ve sekreterlik programı
• öğrencileri üzerinde beş faktör kişilik modeli ile bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari
• İncelemeler Dergisi, 3(6), 67-82. Frydenberg, M. ve Press, L. (2010). From computer literacy to web 2.0 literacy: Teaching and learning
• information technology concepts using web 2.0 tools. Information Systems Education Journal, 8(10), 5-7. Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş (Çev. Ersoy, A. ve Yalçınoğlu, P.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• (Orijinal çalışma basım tarihi 2011). Gülçin, Z. (2011). Bilgisayar meslek dersi alan ortaöğretim öğrencilerinin bilişim teknolojilerini
• kullanımlarının etik açıdan değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim
• Bilimleri Enstitüsü, Konya. Gürcan, S. (2012). Açık ve uzaktan öğrenmede etkileşim aracı olarak web 2.0 teknolojilerinin kullanımı: kurumsal bir sosyal ağ sitesinin özelliklerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi,
• Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir. Kılıçer, K. ve Odabaşı, H. F. (2006). Bilgisayar öğretmenliği: Etik bunun neresinde?. 6.Uluslararası Eğitim
• Teknolojileri Konferansı’nda sunulan bildiri. Yakındoğu Üniversitesi, KKTC. Kılıçer, K. (2013). Teknopedagojik eğitim ve etik. I. Kabakçı Yurdakul (Ed.), Teknopedagojik eğitime
• dayalı öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı içinde (s.95-127). Ankara: Anı yayıncılık. Kuzu, A. (2009). Problems related to computer ethics: Origins of the problems and suggested solutions.
• TheTurkish Online Journal of EducationalTechnology- TOJET,8(2). Mason, R. O. (1986). Four ethical issues of information age. MIS Quarterly,10(1), 5-11. Masrom, M., Ismail, Z., Anuar, R. N, Hussein, R. Ve Mohamed, N. (2010).Analyzing accuracy and
• accessibility in information and communication technology ethical scenario context. American
• Journal of Economics and Business Administration, 3(2), 370-376. Murugesan, S. (2007). Understanding web 2.0. IT Professional,9(4).
• http://ieeexplore.ieee.org/stamp/stamp.jsp?tp=&arnumber=4287373 edilmiştir. adresinden elde Resnik. D.V. (2004). Bilim etiği (Çev. Mutlu, V.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1998). Tekinarslan, E. (2011). Eğitimde internet kullanımı. Ö. Demirel ve E. Altun (Eds.) Öğretim teknolojileri
• ve materyal tasarımı içinde (s. 145-170). Ankara: Pegem Yayıncılık. Uysal, Ö. ve Odabaşı, F. (2006). Bilgisayar etiği öğretimde kullanılan yöntemler. 6.Uluslararası Eğitim
• Teknolojileri Konferansı’nda sunulan bildiri. Yakındoğu Üniversitesi, KKTC. Uysal, Ö. ve Şendağ, S. (2010). Bilgisayar etiğinde dönüşümler. H.F.Odabaşı, (Ed.) Bilgi ve iletişim
• teknolojileri ışığında dönüşümler içinde (s.161-184). Ankara: Nobel Yayınları. Van den Bergh, J. ve Deschoolmeester, D. (2010). Ethical decision making in ICT: Discussing the impact conduct. of
• http://www.ibimapublishing.com/journals/CIBIMA/2010/127497/127497.html adresinden 20
• Mart 2014 tarihinde elde edilmiştir.
• Communications of the IBIMA.
• Vikipedi. (2014a).Vikipedi. http://tr.wikipedia.org/wiki/Vikipedi adresinden 18 Şubat 2014 tarihinde elde edilmiştir.
• Vikipedi. (2014b).Vikipedi. http://tr.wikipedia.org/wiki/Vikipedist adresinden 19 Şubat 2014 tarihinde
• elde edilmiştir. Vikipedi. (2014c).Vikipedi. http://s23.org/wikistats/wikipedias_html.php adresinden 19 Şubat 2014
• tarihinde elde edilmiştir. Vikipedi. (2014d). Vikipedi. http://tr.wikipedia.org/wiki/Vikipedi:Hizmetliler adresinden 19 Şubat 2014
• tarihinde elde edilmiştir. Vikipedi. (2014e). Vikipedi. http://tr.wikipedia.org/wiki/Vikipedi:B%C3%BCrokratlar adresinden 19
• Şubat 2014 tarihinde elde edilmiştir. Vikipedi. (2014f).Vikipedi. http://meta.wikimedia.org/wiki/Stewards adresinden 19 Şubat 2014 tarihinde
• elde edilmiştir. Vikipedi. (2014g).Vikipedi. http://tr.wikipedia.org/wiki/Vikipedi:G%C3%B6zetmenler adresinden 19
• Şubat 2014 tarihinde elde edilmiştir. Vikipedi. (2014h).Vikipedi. http://tr.wikipedia.org/wiki/Vikipedi:Denet%C3%A7i adresinden 19 Şubat
• 2014 tarihinde elde edilmiştir. Vikipedi. (2014ı).Vikipedi. http://tr.wikipedia.org/wiki/Vikipedi:Devriye#Devriyeler adresinden 19 Şubat
• 2014 tarihinde elde edilmiştir.
• Yang, H.L. ve Lai, C.Y (2011). Understanding knowledge-sharing behaviour in Wikipedia. Behavior and
• Information Technology, 30(1), 131-142.