Ortaöğretim Programlarının Dijital Vatandaşlık Konu İçeriklerinin Analizi

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 1, 26 - 51, 30.01.2019

Uğur Başarmak , Hamza Yakar , Erhan Güneş , Zafer Kuş

https://doi.org/10.17569/tojqi.438333

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmanın amacı ortaöğretim programlarının dijital vatandaşlığın
alt boyutları açısından analiz edilmesidir. Araştırmada 2017-2018
eğitim-öğretim yılında, ortaöğretim düzeyinde (Lise 1, 2, 3, 4 sınıf)  uygulanan öğretim programları veri kaynağı
olarak kullanılmıştır. Bu kapsamda incelenen ortaöğretim programları:
Bilgisayar Bilimi, İngilizce, Coğrafya, Demokrasi ve İnsan Hakları, Din Kültürü
ve Ahlak Bilgisi, Felsefe, Fransızca, Görsel Sanatlar, Müzik, Sağlık Bilgisi ve
Trafik, T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük, Tarih, Türk Dili ve Edebiyatı,
Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersleridir. Araştırma, nitel araştırma yöntemiyle
gerçekleştirilmiş, araştırma verileri doküman incelemesi yoluyla toplanmıştır.
Verilerin çözümlenmesinde, Kuş, Güneş, Başarmak ve Yakar (2017) tarafından
geliştirilen “Gençlere Yönelik Dijital Vatandaşlık Ölçeği” esas alınarak
tümevarım analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, dijital
vatandaşlıkla ilgili en fazla içeriğe “bilgisayar bilimi” ile “demokrasi ve
insan hakları” öğretim programında yer verildiği görülmektedir. Bilgisayar
bilimi dersi öğretim programında dijital becerilere geniş yer bir şekilde
verilmesine ragmen; dijital ortamdaki hak ve sorumluluk, etik ve eleştirel
düşünme becerilerine çok az yer verilmiştir. Diğer derslerin öğretim
programında ise dijital vatandaşlıkla ilgili oldukça sınırlı içeriğe
rastlanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Vatandaşlık, dijital vatandaşlık, ortaöğretim programı, içerik analizi

Analysis of Digital Citizenship Subject Contents of Secondary Education Curricula

Öz

The aim of this study is to analyze the
secondary education curricula in terms of the subdimensions of digital
citizenship. Curricula used for secondary education (High School 1^st,
2^nd, 3^rd and 4^th Grades) in the 2017-2018
academic year were used as data source. The curricula examined in this scope
belong to the following courses: Computer Science, English, Geopgraphy,
Democracy and Human Rights, Religion and Ethics, Philosophy, French, Visual
Arts, Music, Medical Knowledge and Traffic, Revolution History and Atatürkism,
History, Turkish Language and Literature and Contemporary Turkish and World
History. The study was carried out with qualitative research methods, and data
were collected through document review. In the analysis of the data, induction
analysis method was used on the basis of “Digital Citizenship Scale for the
Young” developed by Kuş, Güneş, Başarmak and Yakar (2017). The present study
reveals that the courses having the highest number of references to digital
citizenship in the curricula are “computer science” and “democracy and human
rights”. Although computer science curriculum gives wide coverage to digital
skills, the coverage of rights and responsibilities in the digital environment
and ethical and critical thinking skills is limited. In the curricula of the
other courses, contents related digital citizenship are highly limited

Anahtar Kelimeler

Citizenship, digital citizenship, secondary education curriculum, content analysis

Kaynakça

• Altınay, G., Z. (2016). Tüm eğitim kademesinin geleceği için dijital vatandaşlığın içselleştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 41(186), 37-148.Bardakcı, S., Akyüz, H.İ., Samsa-Yetik, S. ve Keser, H. (2014). Öğretmen Adaylarının Dijital Vatandaşlık Eğilimleri Üzerine Sosyokültürel Bir İnceleme. 8th International Computer & Instructional Technologies Symposium (ICITS). Trakya University: EdirneÇepni, O., Oğuz, S. ve Kılcan, B. (2014). İlköğretim Öğrencilerinin Dijital Vatandaşlığa Yönelik Görüşleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 18(3).Çiftçi, S, Sakallı, H. (2016). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Dijital Vatandaşlık Düzeyleri İle Siber Zorbalık Eğilimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 6 (2), 100-119. DOI: 10.17943/etku.97311Çubukçu, A. & Bayzan, Ş. (2013). Türkiye’de dijital vatandaşlık algısı ve bu algıyı internetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı ile artırma yöntemleri. Middle Eastern &African Journal of Educational research, 5, 148-174.Dokuzuncu Kalkınma Planı (2006). http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/1/plan9.pdf adresinden, 16.04.2018 tarihinde indirilmiştir.Elçi, A.C. ve Sarı, M. (2016). Bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programına yönelik öğrenci görüşlerinin dijital vatandaşlık bağlamında incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(3), 87-102.Eryılmaz, S. (2018). Öğrencilerin bilgi ve iletişim teknolojileri yeterliliklerinin belirlenmesi: gazi üniversitesi, turizm fakültesi örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,17 (65), 37-49.ISTE. (2008). National education technology standarts for students. https://www.iste.org/docs/pdfs/20-14_ISTE_Standards-S_PDF.pdf adresinden, 17.04.2018 tarihinde edinilmiştir.Kocadağ, T. (2012). Öğretmen Adaylarının Dijital Vatandaşlık Düzeylerinin Belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Trabzon.Kuş, Z , Güneş, E , Başarmak, U , Yakar, H . (2017). Development of a Digital Citizenship Scale for Youth: A Validity and Reliability Study. Journal of Computer and Education Research, 5 (10), 298-316. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/jcer/issue/32522/335806MEB, (2018). http://mufredat.meb.gov.tr/SSS.aspx adresinden, 16.04.2018 tarihinde alınmıştır.Mossberger, K., Tolbert, C. J., & McNeal, R. S. (2008). Digital citizenship. Cambridge, MA: MIT Press.Öztürk, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin dijital vatandaşlık düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi. Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.Peker, Ü. D. (2017). Bir öğretim programındaki dijital vatandaşlık öğeleri ve ortaöğretim öğrencilerinin dijital vatandaşlık ögelerine sahip olma durumları. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 5, 180-195. Riblle, M. & Bailey, G. (2005). Teaching digital citizenship: when will it become a priority for 21st century schools? http://www.digitalcitizenship.net/uploads/TeachingDC10.pdf adresinden 17.04.2018 tarihinde edinilmiştir.Tüzel, S. (2013). Okul İle Öğrenci Yaşamı Arasındaki Duvarları Yıkmak: Popüler Medyayı Sınıfa Taşımak. I. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi. Bildiriler Kitabı cilt 1. Ünal, F. ve Ünal, M. (2010). Türkiye’de ortaöğretim programlarının gelişimi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1, 110-125. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (8. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.