Sportif Rekreasyonel Aktivitelere İlişkin Sağlık İnancı ve Fiziksel Aktivitelerden Keyif Alma Arasındaki İlişki: Kadınlar Lokali Katılımcıları Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 4, 464 - 474, 30.10.2025

Sultan Oral , Fatih Yaşartürk

https://doi.org/10.22282/tojras.1702471

Öz

Bu araştırmanın amacı, kadınlar lokali katılımcıları üzerinde sportif rekreasyonel aktivitelere ilişkin sağlık inancı ve fiziksel aktivitelerden keyif alma arasındaki ilişkinin incelenmesi ve değişkenler arasındaki ilişkiyi test etmektir. Araştırmada genel tarama modellerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma grubunu, Ankara İli Şafaktepe Kadınlar Lokali katılımcısı olan 2000 kadın üyeden kolayda örneklem yöntemine göre seçilen 516 kadın üyeden oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Kişisel Bilgi Formu”, “Sportif Rekreasyonel Aktivitelere İlişkin Sağlık İnancı Ölçeği (SRAİSİÖ)” ve “Fiziksel Aktivitelerden Keyif Alma Ölçeği (FAKÖ)” kullanılmıştır. Araştırmanın hipotezleri kapsamında verilerin analizinde Whitney U testi, Kruskal Wallis H testi ve Spearman korelasyon analizi analizleri kullanılmıştır. Araştırmanın bulgularında, yaş değişkeni ile SRAİSİÖ arasındaki korelasyon sonucuna göre anlamlı ilişki tespit edilirken, yaş değişkeni ile FAKÖ arasındaki korelasyon sonucuna göre anlamlı ilişki tespit edilmemiştir. Ayrıca medeni durum değişkeni Mann Whitney U testi sonuçlarına göre SRAİSİÖ ve FAKÖ toplam puan ortalamalarında anlamlı fark olmadığı bulunmuştur. Spor niteliğinde değerlendirilecek rekreasyonel etkinliklere katılma değişkeni Mann Whitney U testi sonuçlarına göre SRAİSİÖ ve FAKÖ toplam puan ortalamalarında anlamlı fark olduğu bulunmuştur. Sportif Rekreasyonel Aktivitelere İlişkin Sağlık İnanç Ölçeği alt boyut puan ortalamaları ile Fiziksel Aktivitelerden Keyif Alma Ölçeği toplam puanları arasında pozitif yönde düşük ve orta düzeyde anlamlı ilişki tespit edilmiştir. Sonuç olarak, kadınlar lokali katılımcılarının fiziksel aktivitelerden aldıkları keyif düzeyi arttıkça, sportif rekreasyonel aktivitelere yönelik sağlık inanç düzeylerinin de yükseldiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Sportif rekreasyon , Sağlık inancı , Fiziksel aktivitelerden keyif alma , Kadınlar lokali

The Relationship Between Health Beliefs Regarding Recreational Sports Activities and Enjoyment of Physical Activities: A Study on Women’s Community Center Participants

Öz

The aim of this study is to examine the relationship between health beliefs regarding recreational sports activities and enjoyment of physical activities among women's community center participants, as well as to test the relationship between these variables. In the study, the relational survey model, one of the general survey models, was utilized. The research group consisted of 516 female members selected through a convenience sampling method from a total of 2000 female members participating in the Şafaktepe Women's Community Center in Ankara. In the study, the "Personal Information Form," the "Health-Belief Scale on Sportive Recreational Activities (HBSSRA)" and the "Physical Activity Enjoyment Scale (PACES) " were used as data collection instruments. Within the scope of the study's hypotheses, data analysis was conducted using the Mann-Whitney U test, Kruskal-Wallis H test, and Spearman correlation analysis. In the findings of the study, a significant relationship was identified between the age variable and HBSSRA, whereas no significant relationship was found between the age variable and PACES. Additionally, according to the results of the Mann-Whitney U test, no significant difference was found in the total mean scores of HBSSRA and PACES based on marital status. According to the results of the Mann-Whitney U test, a significant difference was found in the total mean scores of HBSSRA and PACES based on the variable of participation in recreational activities considered as sports. A low to moderate positive significant relationship was identified between the sub-dimension mean scores of the Health-Belief Scale on Sportive Recreational Activities and the total scores of the Physical Activity Enjoyment Scale. In conclusion, it can be stated that as the level of enjoyment derived from physical activities increases among women’s center participants, their health belief levels regarding sport-based recreational activities also tend to rise.

Anahtar Kelimeler

Recreational sports , Health belief , Enjoyment of physical activity , Women

Kaynakça

• Akay, B., Ceylan, M., & Arslan, S. (2022). Üniversite öğrencilerinin serbest zaman tercihleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki. Uluslararası Hakemli Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi, 28, 27-47. https://doi.org/10.17368/uhbab.2022.28.03
• Antunes, H., Rodrigues, A., Sabino, B., Alves, R., Correia, A. L., & Lopes, H. (2024). The effect of motivation on physical activity among middle and high school students. Sports, 12(6), 154. https://doi.org/10.3390/sports12060154
• Ayhan, B., & Özel, B. (2020). Examining the relationship between leisure attitude and life satisfaction levels of university students. International Journal of Sport Culture and Science, 8(3), 154-166. https://doi.org/10.14486/IntJSCS.2020.605
• Becker, M. H. (1978). The health belief model and personal health behavior. Health Education Monographs, 2(4), 324–473.
• Birol, S. Ş., & Karaküçük, S. (2014). Sportif rekreasyon uygulama politikaları üzerine bir araştırma. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2, 80-86. https://doi.org/10.18493/kmusekad.32533
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2021). Bilimsel araştırma yöntemleri (31. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Cheng, H. I., Hsu, W. T., Wang, W. H., Li, R. H., Tang, F. C., & Huang, S. L. (2023). Health behavior models and regular exercise levels among workers in Taiwan. Journal of multidisciplinary Healthcare, 16, 4149-4159. https://doi.org/10.2147/JMDH.S435774
• Craike, M., Symons, C., An, J., & Zimmermann, J. A. (2009). Why do young women drop out of sport and physical activity? A social ecological approach. Annals of Leisure Research, 12(2), 148-172. https://doi.org/10.1080/11745398.2009.9686816
• Dağlı, B. A. (2019). Selçuk üniversitesi sağlık bilimleri enstitüsü beden eğitimi ve spor yüksekokulu mezunlarının sportif rekreasyonel aktivitelere ilişkin sağlık inançlarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The “what” and “why” of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227–268.
• Demir, N. (2024). Rekreatif etkinliklere katılan bireylerin sağlık inancı ve akış deneyimi ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Dereceli, E., Dokuzoğlu, G., & Dereceli, Ç. (2023). Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin fiziksel aktivitelerden keyif alma düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Research in Sport Education and Sciences, 25 (2), 40-44.
• Dinç, N., Güzel Gürbüz, P., & Esentaş Deveci, M. (2024). Bireylerin rekreasyonel aktivitelere ilişkin sağlık inançlarının incelenmesi. Ulusal Kinesyoloji Dergisi, 5(1), 11-18.
• Durmaz, E. E. (2017). Üniversite öğrencilerinin fiziksel aktiviteden hoşlanma, yaşam doyumu ve umutsuzluk durumlarının karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Edelman, C., & Mandle, C. L. (1998). Health promotion throughout the lifespan (4th ed.). St. Louis, MO: C.V. Mosby.
• Ertüzün, E. (2013). Kadınların sportif rekreasyonel aktivitelere ilişkin sağlık inançları. (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ertüzün, E., & Karaküçük, S. (2017). Sağlık inanç modeli perspektifinde sportif rekreasyon aktivitelerine bakış. Gazi Journal of Physical Education and Sport Sciences, 19(1-4), 1-9.
• Ertüzün, E., Bodur, S., & Karaküçük, S. (2013). The Development of Health-belief Scale on Sportive Recreational Activities. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 89, 509-516. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.08.884
• Fidel, B. (2024). Fiziksel aktiviteden keyif alma durumunun öz yeterlilik ve psikolojik sağlamlığa olan ilişkisi incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Garcia-Codina, O., Juvinyà-Canal, D., Amil-Bujan, P., Bertran-Noguer, C., González-Mestre, M. A., & Masachs-Fatjo, E. (2019). Determinants of health literacy in the general population: results of the Catalan health survey. BMC Public Health, 19(1), 11-22. https://doi.org/10.1186/s12889-019-7381-1
• Gill, D. L., Hammond, C. C., Reifsteck, E. J., Jehu, C. M., Williams, R. A., Adams, M. M., Lange, E. H., Becofsky, K., Rodriguez, E., & Shang, Y. T. (2013). Physical activity and quality of life. Journal of Preventive Medicine and Public Health, 46(Suppl-1), 28-34. https://doi.org/10.3961/jpmph.2013.46.S.S28
• Gomes, E., Costa, R., Bastos, T., Probst, M., & Corredeira, R. (2018). Physical activity and women’s mental health. Women's Health and Biomechanics: Where Medicine and Engineering Meet, 15-26.
• Greule, C., Sudeck, G., Thiel, A., Kastner, L., Janßen, P., Nieß, A., Rapp, F., Junne, F., & Krauß, I. (2024). Correlates of physical activity enjoyment in children and adolescents for a new perspective on the treatment of overweight: A systematic literature review. Obesity Reviews, 25(2), e13655. https://doi.org/10.1111/obr.13655
• Haase, A., Steptoe, A., Sallis, J. F., & Wardle, J. (2004). Leisure-time physical activity in university students from 23 countries: associations with health beliefs, risk awareness, and national economic development. Preventive Medicine, 39(1), 182-190. https://doi.org/10.1016/j.ypmed.2004.01.028
• Horner, S., & Swarbrooke, J. (2005). Leisure marketing: A global perspective. London: Elsevier Butterworth-Heinemann.
• Kaczynski, A. T., & Henderson, K. A. (2007). Environmental correlates of physical activity: a review of evidence about parks and recreation. Leisure Sciences, 29(4), 315-354. https://doi.org/10.1080/01490400701394865
• Kalık, R. B. (2024). 12. sınıf öğrencilerin fiziksel aktiviteden keyif alma durumlarına göre eğitim streslerinin değerlendirilmesi (Amasya ili Suluova ilçesi örneği). (Yüksek Lisans Tezi). Amasya Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Amasya.
• Kalyon, T. A. (2000). Spor hekimliği. Ankara: GATA Yayınları.
• Karagüzel, D. (2019). Bireylerin spora yönelik sağlık inançları ile sportif etkinliklere katılan kadınlara ilişkin görüşleri arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karaküçük, S., & Akgül, B. M. (2016). Ekorekreasyon: Rekreasyon ve Çevre. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Karasar, N. (2020). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya, K. O. (2024). Akademisyenlerin sosyal medya bağımlılıklarının, fiziksel aktivite-sağlık inançlarının ve serbest zaman doyumlarının incelenmesi. Doktora Tezi. Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Kayhan, R. F., & Üstün, Ü. D. (2019). Analysis of the Health Beliefs of Physical Education and Sports Teachers Regarding Sportive Recreational Activities. Journal of Educational Issues, 5(2), 182-192. https://doi.org/10.5296/jei.v5i2.15603
• Khodaveisi, M., Azizpour, B., Jadidi, A., & Mohammadi, Y. (2021). Education based on the health belief model to improve the level of physical activity. Physical Activity and Nutrition, 25(4), 17-23. https://doi.org/10.20463/pan.2021.0022
• Kızıl, R. (2024). Sosyal yaşam merkezinden hizmet alan bireylerin sportif rekreasyonel aktivitelere ilişkin sağlık inançları. (Yüksek Lisans Tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• Klompstra, L., Deka, P., Almenar, L., Pathak, D., Muñoz-Gómez, E., López-Vilella, R., & Marques-Sule, E. (2022). Physical activity enjoyment, exercise motivation, and physical activity in patients with heart failure: A mediation analysis. Clinical Rehabilitation, 36(10), 1324-1331. https://doi.org/10.1177/02692155221103
• Lee, K. J., Casper, J., Powell, R., & Floyd, M. F. (2023). African Americans’ outdoor recreation involvement, leisure satisfaction, and subjective well-being. Current Psychology, 42(31), 27840-27850. https://doi.org/10.3390/ijerph18158128
• McAuley, E., & Blissmer, B. (2000). Self-efficacy determinants and consequences of physical activity. Exercise and Sport Sciences Reviews, 28(2), 85–88.
• Mullen, S. P., Olson, E. A., Phillips, S. M., Szabo, A. N., Wójcicki, T. R., Mailey, E. L., Gothe, N. P., Fanning, J. T., Kramer, A. F., & McAuley E. (2011). Measuring enjoyment of physical activity in older adults: Invariance of the physical activity enjoyment scale (PACES) across groups and time. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 8, 103. https://doi.org/10.1186/1479-5868-8-103
• Önen, M. (2022). Orta ergenlik dönemi lise öğrencilerinin sportif rekreasyon aktivitelerine ilişkin sağlık inançlarının incelenmesi. Sportive, 5(1), 10-21. https://doi.org/10.53025/sportive.952619
• Owen, N., Humpel, N., Leslie, E., Bauman, A., & Sallis, J. F. (2004). Understanding environmental influences on walking: review and research agenda. American Journal of Preventive Medicine, 27(1), 67-76. https://doi.org/10.1016/j.amepre.2004.03.006
• Özgün, A., Yaşartürk, F., Ayhan, B., & Bozkuş, T. (2017). Hentbolcuların spora özgü başarı motivasyonu ve mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 3(Special Issue 2), 83-94.
• Özkan, A., Yaşartürk, F., & Elçi, G. (2021). The relationship between leisure satisfaction, physical activity level and healthy life-style behaviors of sport science students during the COVID-19 pandemic. Physical education of students, 25(5), 257-264. https://doi.org/10.15561/20755279.2021.0501
• Özkurt, B., Küçükibiş, H. F., & Eskiler, E. (2022). Fiziksel aktivitelerden keyif alma ölçeği (FAKÖ): Türk kültürüne uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 21-37. https://doi.org/10.18506/anemon.976300
• Peker, H., Teke, C., Çakar, B., Kabadayı, Y., & Caner, N. (2023). Fiziksel aktiviteden keyif alma, tekrar katılma niyeti ve mutluluk arasındaki ilişki: Kampüs rekreasyonuna katılan üniversite öğrencileri örneği. International Journal of Contemporary Educational Studies, 9(2), 206-220. https://doi.org/10.61087/IntJCES.2023.8D
• Peng, B., Ng, J. Y. Y., & Ha, A. S. (2023). Barriers and facilitators to physical activity for young adult women: A systematic review and thematic synthesis of qualitative literature. The International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 20, 23. https://doi.org/10.1186/s12966-023-01411-7
• Perttula, A., Kiili, K., Lindstedt, A., & Tuomi, P. (2017). Flow experience in game-based learning: A systematic literature review. International Journal of Serious Games, 4(1), 57-72. https://doi.org/10.17083/ijsg.v4i1.151
• Prochaska, J. J., Sallis, J. F., Slymen, D. J., & McKenzie, T. L. (2003). A longitudinal study of children’s enjoyment of physical education. Pediatric Exercise Science, 15(2), 170-178. https://doi.org/10.1123/pes.15.2.170
• Rosenstock, I. M. (1974). Historical origins of the health belief model. Health Education Monographs, 2(4), 328-335.
• Sallis, J. F., Cerin, E., Kerr, J., Adams, M. A., Sugiyama, T., Christiansen, L. B., ... & Owen, N. (2020). Built environment, physical activity, and obesity: findings from the international physical activity and environment network (IPEN) adult study. Annual Review of Public Health, 41(1), 119-139. https://doi.org/10.1146/annurev-publhealth-040218-043657
• Satılmış, N. (2023). Obez çocuklara uygulanan aerobik egzersizin antioksidan ve oksaidan sistem üzerine etkileri. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
• Tinsley, H. E., & Tinsley, D. J. (1986). A theory of the attributes, benefits, and causes of leisure experience. Leisure Sciences, 8(1), 1-45. https://doi.org/10.1080/01490408609513056
• Uysal, İ., & Kılıç, A. (2022). Normal dağılım ikilemi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 12(1), 220-248. https://doi.org/10.18039/ajesi.962653
• Vural, M. ve Çoruh, Y. (2017). Determination of sports health belief levels of individuals who do sports for recreational purposes. Turkish Journal of Sport and Exercise, 19(2), 202-206. https://doi.org/10.15314/tsed.286014
• Weman-Josefsson, K., Lindwall, M., & Ivarsson, A. (2015). Need satisfaction, motivational regulations and exercise: Moderation and mediation effects. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 12(1), 67. https://doi.org/10.1186/s12966-015-0226-0
• Yapıcı, H., Emlek, B., Uğurlu, D., Doğan, A. A., Alexe, D. I., & Al‐Mhanna, SB. (2023). Health belief scale for sportive recreational activities in university students. Journal of Exercise Science & Physical Activity Reviews, 1(2), 1-12. https://doi.org/10.5281/zenodo.10438880
• Yılgın, D. (2019). Sportif rekreasyonel aktivitelere ilişkin sağlık inancı (Gaziantep örneği). Yüksek Lisans Tezi. Batman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Batman.
• Zewdie, A., Mose, A., Sahle, T., Bedewi, J., Gashu, M., Kebede, N., & Yimer, A. (2022). The health belief model’s ability to predict COVID-19 preventive behavior: A systematic review. SAGE Open Medicine, 10, 20503121221113668. https://doi.org/10.1177/20503121221113668
• Zorba, E. & Bakır, M. (2004). Serbest zaman kavramı. Ramazanoğlu (Ed.). Sporda Sosyal Alanlar Seçme Konular 1, Ankara: Bıçaklar Kitabevi.
• Zorba, E. (2007). Türkiye’de rekreasyona bakış açısı ve gelişimi. Gazi Haber Dergisi, 52-55.