Measuring Leisure Loneliness: A Psychometric Approach

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 4, 375 - 385, 30.10.2025

Tebessüm Ayyıldız Durhan , Medine Karabulut

https://doi.org/10.22282/tojras.1664213

Öz

The aim of this study is to develop a valid and reliable measurement tool for measuring leisure loneliness. In this direction, an item pool of 27 questions was created with the support of the literature, the item pool was submitted to expert opinion and data were collected from 296 participants within the framework of the feedback received. The adequacy of the sample size was tested (.89; 2681.303), and as a result of the exploratory factor analysis, a structure with 4 sub-dimensions was formed. The cut-off value for factor loadings was set as .40, and after the removal of overlapping items, a 23-item structure was obtained. It was named as Social Isolation in Leisure (SIL), Difficulties of Bonding in Leisure (DBL), Difficulties in Social Access During Leisure (DSADL) and Emotional Deprivation in Leisure (EDL). Reliability coefficients for the sub-dimensions were .88 for total scores and .82, .78, .85, .83 for sub-dimensions, respectively. The SIL alone explained 31.88% of the total variance, the DBL explained 14.01%, the DSADL explained 6.34%, and the EDL explained 5.43%. The total variance explained is 57.67%. Following the exploratory factor analysis, confirmatory factor analysis (CFA) was conducted to assess the validity of the resulting structure. In the second data collection phase, 236 responses were gathered for retesting. The CFA provided evidence for the construct validity of the scale (RMSEA = .078, SRMR = 0.80, NFI = 0.91, CFI = 0.95, NNFI = 0.94, χ²/df = 2.43). Internal consistency coefficients were determined as .89 for the total score, and .81, .84, .85, and .82 for the subscales, respectively. The Leisure Loneliness Scale is a five-point Likert-type measurement tool, with response options ranging from “strongly disagree” to “strongly agree.” The minimum score obtainable on the scale is 23, and the maximum score is 115. Higher scores on the scale indicate that individuals experience higher levels of loneliness during their leisure. The scale does not include any reverse-coded items. As a result, the development and psychometric evaluation of the Leisure Loneliness Scale provide evidence that it is a valid and reliable measurement tool for assessing loneliness experienced by individuals during their leisure.

Anahtar Kelimeler

leisure , loneliness , scale , development

Boş Zaman Yalnızlığını Ölçmek: Psikometrik Bir Yaklaşım

Öz

Bu çalışmanın amacı boş zaman yalnızlığının ölçülmesine yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı geliştirmektir. Bu doğrultuda literatür desteği ile 27 soruluk madde havuzu oluşturulmuş, madde havuzu uzman görüşüne sunulmuş ve alınan dönütler çerçevesinde 296 katılımcıdan veri toplanmıştır. Örneklem büyüklüğünün yeterliği sınanmış (.89; 2681.303), yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucu 4 alt boyutlu bir yapı oluşmuştur. Faktör yükleri için kesme değeri .40 olarak belirlenmiş, binişik maddelerin de çıkartılmasının ardından 23 maddelik yapı elde edilmiştir. Boş zamanlarda Sosyal İzolasyon (BZSİ), Boş zamanlarda Bağ Kurma Zorlukları (BZBKZ), Boş Zamanlarda Sosyal Erişim Güçlüğü (BZSEG), Boş Zamanlarda Duygusal Yoksunluk (BZDY) olarak adlandırılmıştır. Alt boyutlar için güvenirlik katsayıları toplam puanlarda .88, alt boyutlarda sırasıyla .82,.78,.85,.83 olarak belirlenmiştir. BZSİ tek başına toplam varyansın %31,88’ini, BZBKZ %14,01’ini, BZSEG %6,34 ve BZDY ise % 5,43’ünü açıklamaktadır. Toplam açıklanan varyans ise %57,67’dir. Açımlayıcı faktör analizinin ardından elde edilen yapının doğruluğunun analizi adına doğrulayıcı faktör analizinden yararlanılmıştır. İkinci veri toplama süreci sonrası 236 veri tekrar test için toplanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizinin yapı geçerliliğine kanıt sunduğu belirlenmiştir (RMSEA .078, SRMR 0.80, NFI 0.91, CFI 0.95, NNFI 0.94, x2/df 2,43). DFA sonrası iç tutarlık katsayıları toplam puanlarda .89, alt boyutlarda sırasıyla .81, .84, .85, .82 olarak belirlenmiştir. Boş Zaman Yalnızlığı Ölçeği; “kesinlikle katılmıyorum”, “katılmıyorum”, “kararsızım”, “katılıyorum” ve “tamamen katılıyorum” seçeneklerinin yer aldığı beşli likert tipi bir ölçüm aracıdır. Ölçekten alınabilecek en düşük puan 23, en yüksek puan ise 115’tir. Ölçekten alınacak yüksek puanlar bireylerin boş zamanlarında yüksek düzeyde yalnızlık hissettiklerini belirtmektedir. Ölçüm aracında ters kodlanan madde bulunmamaktadır Sonuç olarak boş zaman yalnızlığı ölçeğinin geliştirilmesi ve bu yönde psikometrik özelliklerinin incelendiği araştırma bulguları, boş zamanlarda bireylerin yaşadığı yalnızlığın belirlenmesine yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğunu kanıtlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

boş zaman , yalnızlık , ölçek , geliştirme

Kaynakça

• Akgül, H. (2020). Yetişkinler için sosyal ve duygusal yalnızlık ölçeği’nin (SELSA-S) Türk kültürüne uyarlaması: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(21), 54–69.
• Alberti, F. B. (2019). A biography of loneliness: The history of an emotion. Oxford University Press.
• Aslan, M., & Korkut, A. (2019). Öğretmenler için Örgütsel Yalnızlık Ölçeği geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışması. European Journal of Educational and Social Sciences, 4(2), 122–134.
• Berger, P. L., & Luckmann, T. (1966). The social construction of reality: A treatise in the sociology of knowledge. Anchor Books.
• Bingham, K. P. (2021). Social isolation: A leisure perspective. Annals of Leisure Research, 26(2), 189–206. https://doi.org/10.1080/11745398.2021.1915168
• Bowlby, J. (1969). Attachment and loss: Vol. 1. Attachment. Basic Books.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (7. baskı). Pegem Yayıncılık.
• Cacioppo, J. T., & Hawkley, L. C. (2009). Perceived social isolation and cognition. Trends in Cognitive Sciences, 13(10), 447–454.
• Doğan, T., Çetin, B., & Sungur, M. Z. (2009). İş Yaşamında Yalnızlık Ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10, 271–277.
• Field, A. (2024). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. Sage Publications.
• Hawkley, L. C., & Cacioppo, J. T. (2010). Loneliness matters: A theoretical and empirical review of consequences and mechanisms. Annals of Behavioral Medicine, 40(2), 218–227.
• Heinrich, L. M., & Gullone, E. (2006). The clinical significance of loneliness: A literature review. Clinical Psychology Review, 26(6), 695–718.
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1–55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
• Hudiyana, J., Lincoln, T., Hartanto, S., Shadiqi, M., Milla, M., Muluk, H., & Jaya, E. (2021). How universal is a construct of loneliness? Measurement invariance of the UCLA Loneliness Scale in Indonesia, Germany, and the United States. Assessment, 29, 1795–1805.
• Iso-Ahola, S. E. (1980). The social psychology of leisure and recreation. W.C. Brown.
• Kaiser, H. F. (1974). An index of factorial simplicity. Psychometrika, 39(1), 31–36. https://doi.org/10.1007/BF02291575
• Kama, S. (2023). The relationship between leisure constraints, social isolation and self-determination. GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism, Recreation and Sports Sciences (ATRSS), 6(1), 47–64.
• Kan, A., & Akbaş, A. (2005). Lise öğrencilerinin kimya dersine yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 227–237.
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. Routledge.
• Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling (4th ed.). The Guilford Press.
• Korkmaz, Ö., Usta, E., & Kurt, İ. (2014). Sanal Ortam Yalnızlık Ölçeği (SOYÖ) geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 144–159.
• Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28(4), 563–575.
• Long, C. R., & Averill, J. R. (2003). Solitude: An exploration of benefits of being alone. Journal for the Theory of Social Behaviour, 33(1), 21–44.
• Peplau, L. A., & Perlman, D. (1982). Perspectives on loneliness. In L. A. Peplau & D. Perlman (Eds.), Loneliness: A sourcebook of current theory, research, and therapy (pp. 1–18). Wiley.
• Perlman, D., & Peplau, L. A. (1981). Toward a social psychology of loneliness. Personal Relationships, 3, 31–56.
• Reichmann, F. F. (1959). Loneliness. Psychiatry, 22(1), 1–15. https://doi.org/10.1080/00332747.1959.11023153
• Sarıçam, H. (2023). COVID-19 sonrası yetişkinlerde yalnızlık: UCLA Yalnızlık Ölçeği kısa formunun (UYÖKF-6) psikometrik özellikleri. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32, 1–17.
• Stebbins, R. A. (2017). Leisure and positive psychology: Linking activities with positiveness. Palgrave Macmillan.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (5th ed.). Allyn & Bacon.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson Education.
• Türk Dil Kurumu. (2024). 2024 yılının kelimesi: “Kalabalık yalnızlık.” https://tdk.gov.tr/icerik/basindan/2024-yilinin-kelimesi-kavrami-kalabalik-yalnizlik/
• Weiss, R. S. (1973). Loneliness: The experience of emotional and social isolation. MIT Press.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74–85.