Türkiye Nasıl Bir Siyasi Liderlik İstiyor?

Yıl 2015, Cilt: 9 Sayı: 19, 149 - 176, 25.07.2016

Bülent Özgül

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de siyasi partilerle çeşitli şekillerde ilişki kuran yandaşların, ne tür liderlik beklentilerine sahip olduklarını ve bu beklentilerin hangi faktörlerden, ne ölçüde etkilendiklerini açıklamaktır. Siyasi liderlik, bir siyasi hareketin ya da partinin ulaşmaya çalıştığı amaçlar için yandaş kazanmak ve kazanılan yandaşları hedefe ulaşmak için organize ve motive ederek yönetme ve yöneltme eylemidir. Siyaset bilimi alanında yapılan çalışmaların birçoğunun merkezinde siyasi liderlik bulunmaktadır. Son yıllarda giderek artan biçimde, insanların siyasi tercihlerini yaparken ideolojiden, program ve tüzüklerden ziyade somut siyasi ürünler olarak görünen lider, vaatler, adaylar gibi unsurlara baktıkları görülmektedir. Siyasi liderlik üzerine yapılan çalışmalar, siyasette gücün kaynağına bağlı olarak, siyasi liderliğin ne tür özelliklere sahip olması gerektiği üzerine yoğunlaşmışlardır. Liderlik süreci, lider, izleyiciler ve koşulların bir fonksiyonudur. Liderle beraber, izleyenler ile koşulların ve tüm bu faktörler arasındaki etkileşimin ele alındığı bir bakış açısı, sürecin daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır. Belli başlıları otoriter, karizmatik, dönüşümcü ve demokratik olarak bilinen siyasi liderlik tiplerinin yandaşlarca nasıl algılandığı, bu tiplerle ilgili beklentilerin nasıl oluştuğu ve hangi faktörlerden etkilendiği, liderin özellikleri kadar önem taşıyan faktörlerdir. Türkiye örneğinde, yandaşların siyasi özelliklerinin, liderlik beklentilerine etki eden faktörler oldukları tespit edilmiş, liderliğin sadece lider odaklı bir süreç olmadığı, izleyici ve şartların da önemli ölçüde etki sahibi olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Siyaset, siyasi liderlik, yandaş, beklenti, siyasi parti

What Kind of Leadership Does Turkey Want?

Öz

The aim of this study is to clarify what kind of leadership expectations the advocates of the parties have and by which factors and how much these expectations are affected in Turkey. Political leadership is an act of political movements and parties to gain advocates to reach their aims and an act of managing and guiding the advocates to reach the aim by means of organizing and motivating. Political leadership appears to be at the center of most of the studies done in political sciences sphere. Recently, it has appeared that when people make choice, they take into consideration the concrete political products such as the leader, candidates and promises rather than ideology, the party programme or the regulations. These studies have been focused on what kind of features the political leaders must have depending on the source of power in politics.The process of leadership is a function of a leader, followers and conditions. A viewpoint tackling the followers and conditions with the leader and the interaction between all these factors provide a better come out of the process. How political leadership types, some of which are known as authoritarian, charismatic, transformational democratic, are percieved by the followers, how the expectations about these types appeared and from which factors they are affected are the factors as crucial as the features of the leader. In the case of Turkey, it is determined that the political features of the followers are the factors affecting leadership expectations and that leadership is not only a leader oriented process, but the followers and conditions are also considerably efficient.

Anahtar Kelimeler

Politics, political leadership, follower, expectation, political party

Kaynakça

• Allix, M.N., (2000), “Transformational Leadership, Democratic or Despotic?”, Educational Management & Administration, 28(1), s. 7-20
• Arklan, Ü., (2004), “Siyasi Liderlikte Karizma Olgusu: Recep Tayyip Erdoğan Örneğinde Teorik ve Uygulamalı Bir Çalışma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya.
• Bal, H., (2014), “Siyaset Teorisinde Otorite Kavramı”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,Vol.9/2, Winter, s. 247-255
• Bass, B.M., “Leadership: Good, Better, Best”, Organizational Dynamics, Winter 1985, Vol. 13 Issue 3, 26-40
• Berberoğlu, G.N., (1997), Siyasi Parti Yönetimi, Anadolu Üniversitesi İİBF Yayınları, No: 108, Eskişehir.
• Burns, J., (1979), Leadership, Harper and Row, New York.
• Conger, J.A. – Kanungo, R.N. – Menon, S.T., (2000), “Charismatic Leadership and Follower Effects”, Journal of Organizational Behavior, 21, s.747-767
• Conger, J.A., (1999), “Charismatic and Transformational Leadership in Organization: An Insider‟s Perspective on These Developing Streams of Research”, Leadership Quarterly,C.: 10, No: 2, s. 145-170
• Dean, D., (2004), “A Faustian Pact? Political Marketing and th Authoritorian Personality”, Journal of Public Affairs, Vol. 4, No.3, s. 256-267
• Duverger, M., (1994), Siyasal Rejimler,İletişim Yayınları, İstanbul.
• Edinger, L.J., (1976), “Editors Introduction”, Political Leadership in Industrialized Societes, ed: Lewis J. Edinger, New York, Robert E. Krieger Publishing Company
• Elcock, H., (2001), Political Leadership, Edward Elgar Publishing Lim., Cheltenham.
• Eraslan, L., (2014), “Liderlikte Post-Modern Bir Paradigma: Dönüşümcü Liderlik”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi,(http://www.jhumansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/viewFile/168/ 168)
• Eren, E., (2004), Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi,Beta Yay., İstanbul. Freidman, M., (1988), Kapitalizm ve Özgürlük, çev. Doğan Erbek, Altın Kitaplar Yayınları, İstanbul.
• Giddens, A., (1992), Max Weber Düşüncesinde Siyaset ve Sosyoloji, çev. Ahmet Çiğdem, Vadi Yayınları, Ankara.
• Gökçe, A.F., (2013), “Siyasi Partilerde Parti İçi Demokrasi ve Disiplin Algısı: Türkiye”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, Kasım, Yıl: 5, Sayı: 9, s. 65-79
• Ilgar, Y., (2002), “Türkiye‟de Siyasi Partilerdeki Merkeziyetçi Yapılanmaya Etki Eden Etmenler ve Merkeziyetçi Yapılanmanın Siyasal Demokrasi Açısından Olumsuz Sonuçları”,Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Y.Lisans Tezi), Isparta.
• İslamoğlu,H., (2002), Siyaset Pazarlaması Toplam Kalite Yaklaşımı, Beta Yayınları, İstanbul.
• Kellerman, B. (ed.), (1986), Political Leadership: A Source Book, University of Pittsburg Press, Pittsburgh.
• Kışlalı, A.T., (1993), Siyasal Çatışma ve Uzlaşma, İmge Kitabevi, Ankara.
• Kışlalı, A.T., (1987), Siyaset Bilimi, A.Ü.Basın-Yayın Yüksekokulu Yayınları, No: 9, Ankara.
• Komsuoğlu,A., (2008), Siyasal Yaşamda Bir Lider Süleyman Demirel, Bengi Yayınları, İstanbul.
• Köktürk, A.,(2011), “Modern Öncesi Devletin Yönetim Anlayışı”, Journal of Security Strategies, Sayı: 13, s. 73-97
• Közleme, O., (2013), “Liderlik, Siyasal Otorite Tipleri ve Karizma”, Toplum Bilimleri Dergisi,Ocak, C. 7(13), s. 239-250
• MacKenzie, S.B. – Podsakoff, P.M. - Rich, G.A., (2001), “Transformational and Transactional Leadership and Salesperson Performans”, Academy of Marketing Science, c. 29, No: 2, s. 115-134
• Newstrom, W.J. - Davis, K., (1993), Organizational Behavior (Human Behavior at Work), McGrand Hill Inc.
• Özkan, A., (2004), Siyasal İletişim, Nesil Yayınları, İstanbul.
• Öztekin, A., (2003), Siyaset Bilimine Giriş, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Palmer, J., (2002), “Smoke and Mirrors: Is That The Way It Is? Themes in Political Marketing”, Media, Culture&Society, Vol.24, s. 245-363
• Polat, C. - Külter, B., (2008), “Genç Seçmenler Gözüyle Siyasal Ürün (Siyasi Lider) Özellikleri: Ankara‟daki Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Çalışma”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 1, s. 1-31
• Schmidt,A.G., (2002), Demokrasi Kuramlarına Giriş, çev. M.Emin Köktaş, Vadi Yayınları, Ankara.
• Sitembölükbaşı, Ş., (2004), “Isparta‟da Seçmenlerin Parti Tercih Nedenleri Üzerine Bir Araştırma: 1995, 1999 ve 2002 Genel Seçimleri Karşılaştırması”, Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi (8), s. 156-176
• Tekarslan, E., (1989), Sosyal Psikoloji,Filiz Kitabevi, İstanbul.
• Thompson, B.L., (1998), Yeni Yöneticinin El Kitabı,çev. V.Diker, Hayat Yayınları, İstanbul.
• Tucker, R.C., (1981), Politics as Leadership,University of Missouri Press, Columbia.
• Vural, A.M., (2010), “Parti İçi Demokrasi ve Siyasal İletişime Katkıları”, Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi,Aralık, Sayı: 13, s. 147-162
• Weber, M., (1995), Toplumsal ve Ekonomik Örgütlenme Kuramı,çev. Özer Ozankaya, İmge Kitabevi, Ankara.
• Weber, M., (1996), Meslek Olarak Siyaset,çev. Taha Parla, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Yıldız, N., (2002), Türkiye’de Siyasetin Yeni Biçimi: Liderler İmaj Medya,Phoenix Yayınevi, Ankara.
• Yukl, G., (1989), Leadership in Organizations,Prentice Hall, New Jersey.
• Zaccaro, S.J. et al., (1991), “Leadership and Social Intelligence: Linking Social Perceptiveness and Behavioral Flexibility to Leader Effectiveness”, The Leadership Quarterly, Vol.2, s. 317-342