Türkiye’de ‘Seçim Sandığı’ Tartışmaları: Seçime Katılma Oranlarının Anlamı ve Önemi

Yıl 2015, Cilt: 9 Sayı: 19, 25 - 50, 25.07.2016

Hakan Mehmet Kiriş

Öz

Serbest ve adil seçimler, çağdaş demokrasilerin ayırt edici özelliklerinden biridir. Seçmenlerin sandık başına gelmeleri, siyasal sistemin meşruiyetini onayladıkları anlardan biri olmaktadır. Bununla birlikte yerleşik demokrasilerde seçime katılma oranlarının giderek gerilediği görülmektedir. Bu durum, günümüzde demokrasinin yaşadığı krizlerden birini oluşturmaktadır. Oysa seçmenler, siyasal sisteme yabancılaştıkları için olduğu kadar memnun oldukları için de sandık başına gitmiyor olabilirler. Dolayısıyla seçime katılma oranlarının değerlendirilmesi bakımından bazı ortak konu ve etkenlerden söz edilebileceği gibi, her ülkenin öznel koşullarının oluşturduğu unsurlar da tartışılmalıdır. Bu makalede Türkiye’de seçime katılma oranları 1950 sonrasında, karşılaştırma amacıyla seçilen demokrasilerle de kıyaslanarak ele alınmaktadır. Türkiye’de yapılan milletvekili seçimleri, bu çalışmada geliştirilen katılma ve temsil indeksleri yoluyla değerlendirilmektedir. Genel olarak makalenin en çarpıcı sonuçlarından biri ise, batı demokrasilerinde neredeyse istikrarlı şekilde düşen katılma oranlarına karşın 1960 ve 1970’li yıllarda Türkiye’de de benzer bir görünümün olması ancak 1980 sonrasında Türkiye’de katılma oranlarının yükseldiği bir seyrin ortaya konmasıdır. 1969 seçimleri Türkiye’de gerçekleşen en düşük katılım oranına sahne olurken 1980 sonrasındaki en düşük katılma oranı 2002 seçimlerindedir. Yine 1980 sonrasında temsil bakımından seçim barajının ortaya çıkardığı dengesizlik indekslerde ölçülen skorlara yansımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Seçimler ve demokrasi, seçime katılma, oy verme, temsil

‘Ballot Box’ Arguments in Turkey: The Meaning and Importance of Voter Turnout Rates

Öz

Free and fair elections are one of the distinctive properties of contemporary democracies. That the voters go to polls is one of the moments when they confirm the legitimacy of the political system. Furthermore, it is apparent that voting turnout rates are gradually regressing in consolidated democracies. This case results in one of the crisis the democracy has faced today. However, the voters may not be going to polls because of the fact that they both alienate and are pleased to the political system. Therefore, on one hand, some common issues and factors can be mentioned in terms of the evaluation of voting turnout rates. On the other hand, the elements that the subjective conditions of each country have formed must be discussed. In this article, voting turnout rates in Turkey after 1950 are dealt by comparing with the selected democracies with the purpose of comparison. Parliamentary elections in Turkey are evaluated via participation and representation indexes developed in this article. To summarize, one of the most dramatic results of the article is that in spite of the almost steadily decreasing voting turnout rates in western democracies, Turkey had a similar perspective in 1960s and 1970s; however, a period with the increasing voting turnout rates after 1980 has become clear. While 1969 elections are witnessing the lowest voting turnout in Turkey, the lowest voting turnout after 1980 is in 2002 elections. In addition, as a result of the electoral threshold in terms the representation after 1980, the instability reflects on the evaluated scores in indexes.

Anahtar Kelimeler

Elections and democracy, voter turnout, voting, representation

Kaynakça

• Aarts K., Wessels, B., (2005), “Electoral Turnout”, Edt. Jacques Thomassen, TheEuropean Voter – A Comparative Study of Modern Democracies, OxfordUniversity Press, Oxford, s.64-83.
• Abadan, N., (1966), Anayasa Hukuku ve Siyasi Bilimler Açısından 1965 Seçimlerinin Tahlili, AÜSBF Yayını, No.202–184, Ankara.
• Abrial, S., Cautrès, B., Mandran, N., (2003), “Turnout and abstention at multi-levelelections in France”, Centre d’Informatisation des Données Socio-PolitiquesCentre National de la Recherche Scientifique Grenoble, s.1-32.
• Barker, N., “Apathy in the UK? A Look at the Attitudes of Non-Voters”, http://survation.com/apathy-in-the-uk-understanding-the-attitudes-of-nonvoters/
• Beetham, D., Carvalho, E., Landman, T., Weir, S., (2008), Assessing the Quality ofDemocracy, International Institute for Democracy and ElectoralAssistance (IDEA), Stockholm.
• Çarkoğlu, A., Kalaycıoğlu, E., (2007), Turkish Democracy Today - Elections, Protest and Stability in an Islamic Society, I.B.Tauris, London.,
• Duverger, M., (1993), Siyasi Partiler, (Çev. Ergun Özbudun), Dördüncü Basım, Bilgi Yayınevi, Ankara.
• EIU, Democracy Index 2012 – Democracy at a Standstill.
• European Commission for Democracy Through Law (Venice Commission), (2010),Report On Thresholds and Other Features of Electoral Systems Which BarParties From Access To Parliament (II), (Venice, 12-13 March), http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDLAD(2010)007-e
• Finseraas, H., Vernby, K., (2014), “A Mixed Blessing for the Left? Early Voting, Turnout and Election Outcomes in Norway”, Electoral Studies, Vol.33, s.278-291.
• Franklin, M. N., (1999) “Electoral Engineering and Cross National Turnout Differences”,British Journal of Political Science, 29/1.
• Franklin, M.N., (1999), “Electoral Engineering and Cross National Turnout Differences”,British Journal of Political Science, 29/1.
• Gemenis, K., (2008), “The 2007 Parliamentary Election in Greece”, MediterraneanPolitics, Volume 13, Issue 1, s.95-101.
• Gratschew, M., (2004), “Compulsory Voting in Western Europe”, içinde Voter Turnoutin Western Europe, International Institute for Democracy and Electoral Assistance (IDEA), Stockholm.
• Gül, H., (2008), “Demokrasi Kuramları Bağlamında AKP’nin Yeni Anayasa Girişiminin veDemokrasi Anlayışının Bir Değerlendirmesi”, Toplum ve Demokrasi, 2 (2), Ocak-Nisan, s. 159- 180.
• http://greece.greekreporter.com/2015/09/21/voter-turnout-in-greek-elections-dropsto-new-historic-low-infographic/
• http://www.eiu.com/public/topical_report.aspx campaignid=Democracy0115
• http://www.idea.int/vt/compulsory_voting.cfm
• http://www.imf.org/external/ns/cs.aspx?id=28
• http://www.parliament.uk/about/livingheritage/transformingsociety/electionsvoting/chartists/contemporarycontext/el ectionturnout/
• http://www.theguardian.com/politics/2005/jul/04/voterapathy.uk
• http://www.turkeyandtheworld.com/turkey-voter-turnout-second-highest-amongoecd-countries.html
• http://www.worldpolicy.org/journal/fall2012/democracy-decline
• Huntington, S. P., Dominguez, J. J., (1975), Siyasal Gelişme, (Çev.Ergun Özbudun), Siyasi İlimler Derneği Yayınları, Ankara.
• Hyde, S., (2004), “Low Turnout and Why It Matters. The Case of Japan from StableMobilised Voters to Non-participants. An Explanation for Continuing LDPDominance?”, ECPR Joint Sessions, Uppsala Universitet, Uppsala, 13-18 April,s.1-17.
• Kalaycıoğlu, E., (1984), Çağdaş Siyasal Bilim, Beta Yayınları, İstanbul.
• Kamalak, İ. (2013), “Yerelin Yerel Seçimlere Etkisi: Belediye Başkan Adayları ÜzerindenBir İnceleme”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 3, s. 419-446.
• Kiriş, H.M., (2010), “Türk Parti Sisteminde 1980 Sonrası Kutuplaşma ve Dinamikleri”,SDÜ SBE Kamu Yönetimi ABD, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Isparta.
• Kolovos, I., Harris, P., (2005), “Voter Apathy in British Elections: Causes andRemedies”, University of Otago, NZ, s.1-14.
• Lijphart, A., (1997), “Unequal Participation: Democracy’s Unresolved Dilemma”, TheAmerican Political Science Review, Volume 91, Issue 1, March, s.1-14.
• Lijphart, A., (2014), Demokrasi Modelleri, (Çev. G. Ayas & U. U. Bulsun), İthakiYayınları, İstanbul.
• Lipset, S. M., (1964), Siyasi İnsan, (Çev. Mete Tunçay), Türk Siyasi İlimler DerneğiYayınları, Siyasi İlimler Serisi: 8, Ankara.
• Listhaug, O., Grønflaten, L., (2007), “Civic Decline? Trends in Political Involvement andParticipation in Norway, 1965–2001”, Scandinavian Political Studies, Volume30, Issue 2, June, s. 272–299.
• Maggini, N., (2013), “Italian Parties’ Loss of Support and the Success of a New PoliticalActor”, (eds.) De Sio L., V. Emanuele, N. Maggini and A. Paparo, The ItalianGeneral Elections of 2013: A Dangerous Stalemate?, Centro Italiano StudiElettorali (CISE), Rome, 55-58.
• Matsusaka, J. G., Palda, F., (1999), “Voter Turnout: How Much Can We Explain?”,Public Choice, V.98, NL, s.431-446.
• Midtbø, T., (1996), “Voter Turnout in Norway: Time, Space, and Causality”,Scandinavian Political Studies, Vol.4, s.379-400.
• Milbrath, L. W., (1965), Political Participation: How and Why Do People Get Involved inPolitics?, Rand Mc Nally, Chicago.
• Nie, N. H. & Verba, S. (1989) “Siyasal Katılma”, (Çev. İ. Turan), Siyasal KatılmaKamuoyu ve Oy Verme Davranışı, (Der.) N. H. Nie, S. Verba & P. E. Converse(Çev. İ. Turan & T. Karamustafaoğlu) Siyasi İlimler Türk Derneği Yayınları, Ankara.
• Nie, N. H., Verba S., Converse P.E., (1989), Siyasal Katılma Kamuoyu ve Oy Verme Davranışı, (Çev. İlter Turan, Tunçer Karamustafaoğlu), Siyasi İlimler Türk Derneği Yayınları, Ankara.
• Nie, N. H., Verba, S. & Converse, P. E. (1989) Siyasal Katılma Kamuoyu ve Oy VermeDavranışı, (Çev. İ. Turan & T. Karamustafaoğlu), Siyasi İlimler Türk Derneği Yayınları, Ankara.
• Nohlen, D., (2002) “Political Participation in New and Old Democracies”, Edit. RafaelLopez Pintor, Maria Gratschew, Voter Turnout from 1945 to 1997 A GlobalReport on Political Participation, International IDEA, Stockholm.
• Özbudun, E., (1975), Türkiye’de Sosyal Değişme ve Siyasal Katılma, AÜHF Yayını, No.363, Ankara.
• Passarelli, G., Tuorto, D., (2014), “Not With My Vote: Turnout and the Economic Crisis in Italy”, Contemporary Italian Politics, Volume 6, Issue 2, s.147-158.
• Ringen, S., (2010), Demokrasi Neye Yarar? Özgürlük ve Ahlaki Yönetim Üzerine, (Çev. Nurettin Elhüseyni), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Taşkın, B., (2015), “Voter Turnout in Turkey’s Parliamentary and Local Elections (1950– 2014): Does Participation Increase when Competition Decreases?, Turkish Studies, Volume 16, No.4, s.465-486.
• The Polity Project, http://www.systemicpeace.org/polityproject.html
• Tuorto, D., (2013), Transition to Adulthood and Turnout - Some Implications from the Italian Case, ECPR General Conference, Bordeaux, 4-7 September, s.1-27.
• Turan, İ., (1986), Siyasal Sistem ve Siyasal Davranış, (3. Basım) Der Yayınları, İstanbul.
• Türk, H.S., (1969), “Türk Seçim Sisteminde Oy Hakkı”, A.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XXVI, S 3-4.
• UNDP (2015), Human Development Report 2015, UNDP.
• UNDP, Human Development Report 2015, NY.
• Vasilopoulou, S., Halikiopoulou, D., (2013), “In the Shadow of Grexit: The GreekElection of 17 June 2012”, South European Society and Politics, Volume 18,Issue 4, s.523-542.
• Vehrkamp, R., (2013), “2013 Bundestag Election – Why the Low Voter Turnout HarmsGermany’s Democracy”, Einwurf Future of Democracy, 2, s. 1-8.