Sınıf ve Vatandaslık Ekseninde Türkiye’de Sosyal Yardımı Yeniden

Yıl 2009, Cilt: 3 Sayı: 5, 27 - 38, 25.07.2016

Burcu Yakut Çakar Volkan Yılmaz

Öz

Günümüzde Türkiye’de iktisadi eşitsizliğin boyutlarının ciddi noktalara ulaşmasına karşın, bu eşitsizlik siyasi gündemde yeterince yer almıyor ve sosyal yardım tartışmaları gelir dağılımı eşitsizliği ve yoksulluk düzleminin dışında gerçekleşiyor. Bu makale, sosyal yardım politikaları üzerinden bir güncel ve kuramsal değerlendirme ile, sol siyasetin sınıf perspektifinden ödün vermeksizin, eşit vatandaşlık üzerinden bu mekanizmalar ile “gelir hakkı” savunusunu neden ve nasıl içermesi gerektiği üzerine ipuçları sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal yardım, sol, vatandaşlık, yeniden dağıtım, gelir dağılımı eşitsizliği, Türkiye

Rethinking Social Assistance in Turkey through the Axes of Class and Citizenship

Öz

Despite the growing economic inequality in contemporary Turkey, economic inequality has long been out of the scope of the political agenda and debates on social assistance seem to be decoupled from the poverty and unequal distribution of income nexus. In this article, through a contemporary as well as theoretical analysis of social assistance mechanisms, we aim to present how and why social assistance could be integrated into the politics of the left to advocate for “the right to income” on the basis of equal citizenship without extenuating the emphasis upon the class perspective.

Anahtar Kelimeler

Social assistance, left, citizenship, redistribution, inequality in income distribution, Turkey

Kaynakça

• Bağdadioğlu, N., Başaran, A., Kalaycıoğlu, S. & Pınar, A., 2009, Kamu Kolaylıkları Yönetişiminde Yoksulluğun Dikkate Alınması, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ve Hacettepe Üniversitesi Piyasa Ekonomisini ve Girişimciliği Geliştirme Merkezi, Ankara.
• Behrens, M., Hamann, K. & Hurd, R., 2004, “Conceptualizing Labour Union Revitalization”, içinde Varieties of Unionism: Strategies for Union Revitalization in a Globalizing Economy, (der.) Frege, C. M. & Kelly, J., s. 11-31, Oxford University Press, Oxford.
• Boratav, K., Yeldan, A. E & Köse, A. H., 2000, “Globalization, Distribution and Social Policy: Turkey, 1980-1998”, Centre for Economic Policy Analysis, Working Paper Series I, Working Paper No. 20, s. 1-35.
• Bruto da Costa, A., 2003, “Minimum Guaranteed Income and Basic Income in Portugal”, içinde Minimum Income Schemes in Europe , (der.) Standing, G., s. 73-104, International Labor Organization Socio-economic Security Programme, Geneva.
• Buğra, A. & Keyder, Ç., 2006, “The Turkish Welfare Regime in Transformation”, Journal of European Social Policy, 16 (3), s. 211-228.
• Buğra, A. & Adar, S., 2007, Türkiye’nin Kamu Sosyal Harcamalarının Karşılaştırmalı bir Analizi, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu.
• Çarkoğlu, A., 2006, “Türkiye’de Bireysel Bağışlar ve Vakıf Uygulamalarında Eğilimler”, içinde Türkiye’de Hayırseverlik: Vatandaşlar, Vakıflar ve Sosyal Adalet, s. 83- 124, Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı (TÜSEV), İstanbul.
• Çulha Zabcı, F., 2003, “Sosyal Riski Azaltma Projesi: Yoksulluğu Azaltmak mı, Zengini Yoksuldan Korumak mı?”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 58/2, s. 215-241.
• Devlet Denetleme Kurulu, 2009, Türkiye’de Sosyal Yardımlar ve Sosyal Hizmetler Alanındaki Yasal ve Kurumsal Yapının İncelenmesi, Aile, Çocuk, Özürlü, Yaşlı ve Diğer Kişilere Götürülen Sosyal Hizmetlerin ve Sosyal Yardımların Genel Olarak Değerlendirilmesi, Bu Hizmetlerin Düzenli ve Verimli Şekilde Yürütülmesinin ve Geliştirilmesinin Sağlanması Hakkında, Araştırma ve İnceleme Raporu No. 2009/4, DDK, Ankara.
• Erbil Erdugan, F., 2009, Türkiye’de Özürlü Yoksulluğu ve Mücadele Politikalarının Değerlendirilmesi: Ankara-Keçiören Örneği, T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı yayınlanmamış uzmanlık tezi.
• EUROSTAT İstihdam ve Sosyal Politika veritabanı-Sosyal İçerme göstergeleri [http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/living_conditions_and_soci al_protection/data/database], e.t. 12 Ağustos, 2009.
• _____, 2008, ESSPROS Manual 2008 Edition, Eurostat Methodologies and Working Papers, Luxembourg.
• Ferguson, J., 2007, “Formalities of Poverty: Thinking about Social Assistance in Neoliberal South Africa”, African Studies Review, 50 (2), s. 71-86.
• Gallin, D., 2001, “Propositions on Trade Unions and Informal Employment in Times of Globalisation”, Antipode, 33 (3), s. 531-549.
• Garfinkel, I., Huang C. C. & Naidich, W., 2003, “The Effects of Basic Income on Poverty”, içinde Redesigning Redistribution, (der.) Wright, E. O., The Real Utopias Project Volume V, s. 117-141.
• Gough, I., 1996, “Social Assistance in Southern Europe”, South European Society and Politics, 1 (1), s. 1-23.
• Gökşen, F., Özertan, G., Sağlam, İ. & Zenginobuz, Ü., 2008, “Impacts of the Tax System on Poverty and Social Exclusion: A Case Study on Turkey”, New Perspectives on Turkey, no. 38, Spring 2008, s. 159-179, Homer Kitabevi.
• Hünler, A., 2005, “Yoksullukla Mücadele-Yoksulluk Yönetimi Ayrımında Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu”, Türk İdaresinin Güncel Sorunları Seminer Çalışması, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü, Ankara.
• International Labour Organization, 2008, World of Work Report 2008, Cenevre.
• Iranzo, C. & Patruyo, T., 2002, “Trade Unionism and Globalization: Thoughts from Latin America”, Current Sociology, 50 (1), s.57-74.
• Marshall, T.H., 1950, “Citizenship and Social Class”, in Citizenship and Social Class and Other Essays, Cambridge University Press, Cambridge.
• Marx, K., 1973, Grundrisse: Foundations of the Critique of Political Economy, Penguin Books.
• Milliyet, 2008, “100 bin aile imaretten gelecek yemeği bekliyor”, Milliyet, 23 Aralık, [http://www.milliyet.com.tr/default.aspx?aType=HaberDetay&ArticleID=103142 8].
• OECD, 2008, Growing Unequal? Income Distribution and Poverty in OECD Countries, OECD, Paris.
• _____, 2009, Is Informal Normal? Towards More and Better Jobs in Developing Countries, Development Center of the Organizaton for Economic Co-operation and Development.
• Önder, H. & Şenses, F., 2006, “Türkiye’de Yoksulluk ve Yoksulluk Düşüncesi”, içinde İktisat, Siyaset ve Devlet Üzerine Yazılar, (der.) Ülman, B. & Akça, İ., s. 199- 221, Bağlam Yayınları, Ankara.
• Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Primsiz Ödemeler Genel Müdürlüğü, 2008, Türkiye’de Sosyal Yardım Sistemi Çalıştayı, Ankara.
• Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, 2008, Stratejik Plan 2009-2013, Ankara.
• Standing, G., 2003, “CIG, COAG and COG: A Comment on a Debate”, içinde Redesigning Redistribution, (der.) Wright, E. O., The Real Utopias Project Volume V, s. 142-157.
• _____, 2005, “Why Basic Income is Needed for a Right to Work”, Rutgers Journal of Law & Urban Policy, 2 (1), s. 91-102.
• Şeker, S. D., 2008, Türkiye’de Sosyal Transferlerin Yoksulluk Üzerindeki Etkileri, Devlet Planlama Teşkilatı Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü Uzmanlık Tezi.
• Şenses, F., 1999, “Yoksullukla Mücadele ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu”, ODTÜ Gelişme Dergisi, 26 (3-4), s. 427-451.
• _____, 2008, “Missing Links in Poverty Analysis in the Age of Neoliberal Globalization: Some Lessons from Turkey”, New Perspectives on Turkey, No. 38, Spring 2008, Homer Kitabevi, s. 61-81.
• United Nations Development Programme, 2009, Human Development Report 2008, New York.
• Van Parijs, P., 2000, “Basic Income: A Simple and Powerful Idea for the 21st Century”, Basic Income European Network VIIIth International Congress, s. 1-19.
• Wright, E. O., 2003, “Basic Income, Stakeholder Grants, and Class Analysis”, içinde Redesigning Redistribution, (der.) Wright, E. O., The Real Utopias Project Volume V, s. 75-82.
• Yılmaz, V., 2008, “Nasıl Bir Sosyal Yardım Politikası?”, Taraf, 17 Eylül.
• Yılmaz, V. & Yakut-Çakar, B., 2008, Türkiye’de Merkezi Devlet Üzerinden Yürütülen Sosyal Yardımlar Üzerine Bilgi Notu, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu, İstanbul.
• Zenginobuz, E. Ü., Özertan, G., Sağlam, İ. & Gökşen F., 2006, Yurttaşların Cebinden Devletin Kasasına: Türkiye’de Kim Ne Kadar Vergi Ödüyor?, Açık Toplum Enstitüsü Türkiye Temsilciliği ve Boğaziçi Üniversitesi Araştırma Fonu, Mayıs 2006, İstanbul.