EĞİTİM VE MÜHENDİSLİK ETİĞİ

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 87 - 108, 11.07.2021

Sibel Doğan

Öz

Eğitim sistemleri toplumların ihtiyaç duydukları insan gücünü sağlamaktadır. Toplumda ihtiyaç duyulan mesleklerden biri de mühendislik olarak yer almaktadır. Çağımızda teknoloji her geçen gün hızla gelişmektedir. Teknolojiyle doğrudan bağlantılı olan mühendislik, toplumun temel dinamiklerinden biri, önemli bir öğesi haline gelmektedir. Bu anlamda bu işi yapan mühendislerin sorumluluğunun arttığı, yaptıkları işin toplumların geleceğini, güvenliğini önemli ölçüde etkilediği söylenebilir. Dolayısıyla mühendislerin mesleklerinin sorumluluklarının farkına varması, buna uygun hareket etmesi önemli görülmektedir. Etik konusu eğitimin yanı sıra mühendislikte de önemli bir konu haline gelmektedir. İşini etik kurallara uygun yapan kişilere dünyanın her yerinde ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmada kimya, inşaat, elektrik elektronik, ziraat, nükleer enerji, makine mühendisliği gibi pek çok bölümü bulunan ve teknolojiyle iç içe olan bir meslek haline gelen mühendislik mesleğiyle ilgili meslek etiğinin tanımından bahsedilmiş, mühendislik etik kurallarına değinilmiştir. Bunun yanı sıra Türkiye ve Dünya’da mühendislik etiğinin gelişimi incelenmiş, mühendislikte ele verme yöntemi açıklanmış, patent ve telif hakkı anlatılmış ve mühendislik etiğiyle ilgili gerçekleşen olaylara yer verilmiş ve eğitim mühendislik ilişkisi tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

EĞİTİM, MÜHENDİSLİK, ETİK

Kaynakça

• Abdullah, H., Yalçın, A.; Sazak, N., Yıldız, M., (2003). Elektrik elektronik bilgisayar mühendisliği mesleğinde etiksel ilkeler, Elektrik, Elektronik, Bilgisayar Mühendislikleri Eğitimi Sempozyumu.
• Aydın, İ. (2016). Yönetsel mesleki ve örgütsel etik (7. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Baradan, S.; Çalış, G. (2008). Yurtdışındaki lisanslı mühendislik sistemlerinin incelenmesi. Türkiye Mühendislik Haberleri, 450 (4), 31-42.
• Çernobil Faciası http://www.sabah.com.tr/cernobil-faciasi adresinden 20.11. 2019 tarihinde ulaşılmıştır.
• Dinç, G. (1997). Mühendislik etik sorunlarının hukuksal boyutları, III. Ulusal Tesisat Mühendisleri Kongresi ve Sergisi, 85-86.
• Duman, V. (2011). Fukuşima nükleer santral kazası: Kaza hikayesi, gelinen son durum özeti ve kazanın etkileri. TMMOB Fizik Mühendisleri Odası.
• Erbahayetmez, B. A. (2008). Bilgisayar programlarının telif hakları kapsamında korunması ve yazılım korsanlığı (Uzmanlık tezi) Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları ve Sinema Genel Müdürlüğü.
• Esen, E.; Kaplan, H. (2012). İşletmelerde ahlaki olmayan davranışların duyurulması, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.14(2), 33-52.
• Fikri Mülkiyet Haklarının Uluslararası Düzeyde Korunması http://www.mfa.gov.tr/fikri-mulkiyet-haklarinin-uluslararasi-duzeyde-korunması adresinden 21.12.2019 tarihinde ulaşılmıştır.
• Gerçek, H. (2005). Mühendislikte etik sorunların ele verilmesi, Madencilik Dergisi, 44(4), 29-38.
• IEEE Code of Ethics http://www.ieee.org/about/corporate/governance adresinden 01.12.2019 tarihinde indirildi.
• Kapukaya, Ç. (2010). Çernobil nükleer kazası ve Türkiye üzerindeki etkileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Orta Öğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Bölümü Fizik Eğitimi Anabilim Dalı: Ankara.
• Klıne, R. R. (2002). Mühendislikte etik: Afet etiği ve ötesi. İTÜ Dergisi, 1(1), 23-34.
• Korhan, O. (2010). Profesyonel mühendislik etiği. Emobilim dergisi. ağustos sayısı, 42-44.
• Kuçuradi, İ. (2003). Etik ve etik ilkeler, TMH Dergisi, Sayı: 420, İstanbul.
• Kumbasar, N. (2003). Mühendislik etiği ve güçlendirme. TMH - Türkiye Mühendislik Haberleri 423 (1).
• MÜDEK (Mühendislik Eğitim Programları Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği) (2008). Kalite Politikası http://www.mudek.org.tr/doc/tr/MUDEK adresinden 29.11.2019 Tarihinde indirildi.
• Müezzinoğlu, A. (2003). Mühendislikte etik ,Türkiye Mühendislik Haberleri Dergisi , 423(1), 20-22.
• Mühendislik Etiği İlkeleri: Temel ilkeler http://www .tedmer.org.tr/akademik_makaleler/muhendisler_birligi.pdf adresinden 25.11.2019 tarihinde indirildi.
• National Police Agency of Japan, Emergency Disaster Countermeasures Headquarters (2015). http://www.npa.go.jp/archive/keibi/biki/higaijokyo_e.pdf adresinden 21.11.2019 tarihinde indirilmiştir.
• NSPE, (2007). National society of professional engineers, Code of Ethics for Engineers, Publication No.1102.
• Özbakır, E. (1997). Etik kurallarının oluşturulması ve etik sorunların çözümünde meslek odalarının görev ve sorumlulukları, III. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi ve Sergisi, Mevcut Durum Analiz Raporları ve Panel Bildirileri Kitabı, İzmir, 93-134.
• Sağır, N. (2009). Eğitimde etik düşünce modellemesinin bir kazanımı: Etik mühendis, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı.
• Taluğ, C.; Kanber, H.; Yalım, Y. (2015). Türkiye’de mühendislik etiği eğitimi, Türkiye Biyoetik Dergisi, 2(3), 202-12.
• Taş, H., Bingöl, S., Cebeci, E., Kartal, K., Zengince, M., (2005). Etik, etik mühendislik ve etik kavramının tarihsel gelişimi, Kocaeli Üniversitesi, TMMOB, Jeoloji Mühendisleri Odası, Öğrenci Üye Kurultayı, Kocaeli.
• The Fukushima Daiichi Accident (2014). https://www.iaea.org/newscenter/news/iaea-releases-director-generals-report-on-fukushima-daiichi-accident adresinden 24.11.2019 tarihinde indirilmiştir.
• TMMOB (2003). EMO Etik Komisyonu, Etik, Ahlak ve Mesleki Davranış İlkeleri, Ankara.
• TMMOB (2004). Mesleki Davranış İlkeleri: Madencilik Bülteni 38. Genel Kurul Kararı.
• Turgut, Z.; Karan, O. (2009). Mühendislik etiği eğitimi, gerekliliği ve yöntemleri, Haliç Üniversitesi Dergisi.
• Türk Patent Enstitüsü Mevzuatı http://www.tpe.gov.tr/TurkPatentEnstitusu/commonContent/ adresinden 21.12.2019 tarihinde ulaşılmıştır.
• Türkiye Barolar Birliği İnsan Hakları Merkezi (2014). Soma Maden Faciası Raporu. Türkiye Barolar Birliği Yayınları.
• Usmen, M.; Baradan, S.; Akboğa, Ö. (2011). İnşaat mühendisliğinde etik: Amerika Birleşik Devletleri örneği, Journal of New World Sciences Academy, 7(1), 342-349.
• Volkswagen Emisyon Hatası. http://www.bbc.com/turkce/ekonomi/2015/09/150922_ adresinden 02.12.2019 tarihinde ulaşılmıştır.
• WFEO (World Federation of Engineering Organizations) (2011). WFEO code of ethics, http://www.wfeo.net/about/code-of-ethics 01.12.2019 tarihinde indirildi.
• World Nuclear Association (2015). http://www.world-nuclear.org/info/Safety-and-Security/Safety-of-Plants adresinden 15.11.2019 tarihinde indirildi.