TRAUMATIC GRIEF IN THE SPECIAL OF KAHRAMANMARAŞ EARTHQUAKE AND GRIEF COUNSELING INTERVENTION OF SOCIAL WORK

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 97 - 121, 31.03.2023

Nurullah Yelboğa

Öz

Although grief is a painful experience, it is a process that many people go through on their own without the need for professional support. However, sometimes emotional, physical, cognitive and behavioral symptoms affect the individual so much that the individual loses control. In the face of the fact that the people with whom life is shared will no longer exist, individuals feel helpless in the face of the difficulty of adapting to the new life and moving forward. Factors such as the manner of death, the identity of the deceased and their age determine what kind of mourning journey the survivors will go through. When traumatic grief is mentioned, a traumatic death usually comes to mind, and the losses experienced in the Kahramanmaraş-centered earthquake are also traumatic deaths. The sudden and terrifying losses in the earthquake expose the survivors to the risk of traumatic grief. . In traumatic grief, individuals blame themselves excessively, deny the death of their relatives for a long time, and remain stuck in the law, thinking that they died in pain. Feelings of helplessness, meaninglessness, and the notion that the world is not a safe place thus make mourning pathological. In deaths caused by disasters such as earthquakes, these situations that prevent the survivors from living their grief in a healthy way can trigger a prolonged, unresolved and chronic grief. Sometimes, the grief of individuals reaches a level that will continue as long as they live. As a profession that focuses on people and supports the well-being and healthy development of the individual, social work should support bereaved individuals whose psychological structures are shaken, who have lost their sense of integrity and who are faced with a serious gap in their social relations. Therefore, it can be said that after the earthquake disaster in which traumatic and multiple deaths occurred, the professional support needs of individuals emerged. Social work, which is one of the mental health professions, can provide this support by accompanying the grieving individuals, that is, by providing grief counseling.

Anahtar Kelimeler

Kahramanmaraş Earthquake, Traumatic Grief, Social Work, Grief Counseling

KAHRAMANMARAŞ DEPREMİ ÖZELİNDE TRAVMATİK YAS VE SOSYAL HİZMETİN YAS DANIŞMANLIĞI MÜDAHALESİ

Öz

Yas, her ne kadar acı bir deneyim olsa da pek çok kişinin profesyonel desteğe ihtiyaç duymadan, kendi başına atlattığı bir süreçtir. Ancak bazen duygusal, fiziksel, bilişsel ve davranışsal belirtileri bireyi o kadar etkiler ki birey kontrolünü kaybeder. Hayatın paylaşıldığı kişilerin artık olmayacağı gerçeği karşısında bireyler yeni hayata uyum sağlayıp ilerlemenin zorluğu karşısında çaresizlik içinde hisseder. Ölüm şekli, ölenin kim olduğu ve yaşı gibi faktörler geride kalanların nasıl bir yas yolculuğundan geçeceğini belirler. Travmatik yas denildiğinde genellikle travmatik bir ölüm akla gelir ve Kahramanmaraş merkezli depremde yaşanan kayıplar da travmatik ölümlerdir. Depremde yaşanan kayıpların ani ve dehşet verici olması geride kalan bireyleri travmatik yas riskiyle karşı karşıya bırakmaktadır. Travmatik yaslarda bireyler kendilerini aşırı derecede suçlamakta, yakınının ölümünü uzun süre inkâr etmekte ve acı çekerek öldüğünü düşünerek yasa saplanıp kalmaktadır. Çaresizlik, anlamsızlık duyguları ve dünyanın güvenli bir yer olmadığı düşüncesi yası böylelikle patolojik hale getirmektedir. Deprem gibi afetler sonuncunda meydana gelen ölümlerde, geride kalan bireylerin yasını sağlıklı yaşamasını engelleyen bu durumlar uzamış, çözümlenmemiş ve kronikleşmiş bir yası tetikleyebilmektedir. Bazen de bireylerin yası onlar yaşadıkça devam edecek bir seviyeye ulaşmaktadır. İnsanı odağına alan ve bireyin refahı, sağlıklı gelişimini destekleyen bir meslek olarak sosyal hizmetin psikolojik yapıları sarsılan, bütünlük duygularını kaybeden ve sosyal ilişkilerinde ciddi bir boşlukla karşı karşıya gelen yaslı bireyleri desteklemesi gerekmektedir. Dolayısıyla travmatik ve çoklu ölümlerin ortaya çıktığı deprem afeti sonrasında bireylerin profesyonel destek gereksinimlerinin ortaya çıktığı söylenebilir. Bu desteği ise ruh sağlığı mesleklerinden biri olan sosyal hizmet, yas tutan bireylere eşlik/refakat ederek yani yas danışmanlığı yaparak verebilir.

Anahtar Kelimeler

Kahramanmaraş depremi, Travmatik yas, Sosyal hizmet, Yas danışmanlığı

Kaynakça

• Abay, A. R. ve Yelboğa, N. (2022). Sosyal Sermaye Kapsamında Taziye Kültürünün Yas Sürecinde Psikososyal Açıdan Değerlendirilmesi. C. Kahraman (Ed.), Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Temel Alanında Akademik Çalışmalar V içinde (82-103). (1. bs.). Artikelakademi.
• APHB. (2011). Afetlerde Psikososyal Hizmetler Birliği Psikososyal Uygulamalar Katılımcı Kitabı. Türk Kızılay Derneği.
• Arıcı, N. (2014). Travmatik Yas Sorununda Aile Dayanıklılığı Programının Kadınlardaki̇ Travma Sonrasi Stres, Yas Ve Aile Dayanıklılığı Düzeylerine Etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Baloğlu, M. ve Göv, E. (Ed.). (2017). Ölüm-Yas Travması. Ankara: MEB- Özel Eğitim ve Rehberlik Genel Müdürlüğü.
• Beasley, J. (2010). Grief and Bereavement in the Counseling World. In Academic Forum (Vol. 28, p. 11). Retrieved from https://www.hsu.edu/academicforum/2010- 2011/beasley.pdf
• Becvar, D. S. (2003). In the Presence of Grief: Helping Family Members Resolve Death, Dying, and Bereavement Issues. Guilford Press.
• Bonanno, G. A. (2005). Resilience in the Face of Potential Trauma: Current directions in psychological science, 14(3), 135–138. doi:10.1111/J.0963-7214.2005.00347.X
• Borins, M. (1995). Grief counseling. Canadian Family Physician, 41(July), 1207–1211. doi:10.1007/978-3-030-39903-0_862
• Bowlby, J. (1980). Attachment And Loss: Loss, Sadness And Depression (Vol. 3). Basic Books.
• Bucuka, Y. (2021). Covid-19 Kaynaklı Ölümlerde Yerine Getirilemeyen Ritüeller ve Ölümün Toplumsal Bağlamından Uzaklaşması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 1, 103–123. doi:10.33417/tsh.1004546
• Dyregrov, A. ve Matthiesen, S. Be. (1987). Anxiety And Vulnerability in Parents Following The Death of an Infant. Scandinavian Journal of Psychology, 28(1), 16–25. doi:10.1111/j.1467-9450.1987.tb00901.x
• Eisma, M. C., Lenferink, L. I. M., Chow, A. Y. M., Chan, C. L. W. ve Li, J. (2019). Complicated Grief and Post-Traumatic Stress Symptom Profiles in Bereaved Earthquake Survivors: A Latent Class Analysis. European Journal of Psychotraumatology, 10(1). doi:10.1080/20008198.2018.1558707
• Er, F., Yıldırım, Ş., Çınar, A. ve Kısa, İ. (2018). Şehi̇t Ai̇leleri̇ne Yöneli̇k Yas Danışmanlığı Modeli̇ne Dayalı Grup Çalışması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(60), 1183–1196.
• Freud, S. (1998). Totem ve Tabu (Çev.: Akın Kanat). Cumhuriyet Dünya Klasikleri.
• Granek, L. (2013). Disciplinary Wounds: Has Grief Become the Identified Patient for a Field Gone Awry? Journal of Loss and Trauma, 18(3), 275–288. doi:10.1080/15325024.2012.688708
• Hablemitoğlu, Ş. (2021). Yas Uzun Bir Veda. Doğan Kitap. Hazzard, A., Weston, J., & Gutterres, C. (1992). After a Child’s Death: Factors Related to Parental Bereavement. Journal of Developmental and Behavioral Pediatrics, 13(1), 24-30.
• Harris, D. L. ve Winokuer, H. R. (2021). Principles and Practice of Grief Counseling (3. bs.). Springer Publishing Company.
• Helvacı-Çelik, F. G. ve Hocaoğlu, Ç. (2015). Rize’de Heyelan Sonrası “Travmatik Yas”: Üç Olgunun Sunumu. Klinik Psikiyatri, 8, 130–136.
• Herman, J. L. (2022). Travma ve İyileşme (Çev.: Tamer Tosun) (4. bs.). Literatür Yayınları.
• Humphrey, K. M. (2017). Kayıp ve Yas İçin Danışmanlık Becerileri. (F. Tanhan, Ed.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Işık, A. (2020). Koronavirüs (COVID-19) Salgını Döneminde Ailede Krize Müdahale. Akademia Doğa ve İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 1-9.
• Işık, A. (2021). Tinsel Sosyal Hizmet Yaklaşımının Etik Bağlamda Değerlendirilmesi. Y. Baykara-Acar ve T. ÇAvuşoğlu (Ed.), Selçuk Karacık'ın Anısına Armağan Yazılar: Sosyal Hizmetin Tarihi, Eğitimi, Etiği ve Farklı İhtiyaç Grupları içinde (121-152). Nika Yayınevi.
• Izadi-Mazidi, M. ve Riahi, F. (2020). Pathologic Grief and Loss Associated with COVID-19 in Iran. Journal of Loss and Trauma, 26(2), 202-206. doi:10.1080/15325024.2020.1828695
• Javadian, R. (2007). Social Work Responses to Earthquake Disasters: A Social Work Intervention in Bam, Iran. International Social Work, 50(3), 334–346. doi:10.1177/0020872807076047
• Jordan, J. R. ve Neimeyer, R. A. (2003). Does ‘Grief Work’ Work? Death Studies, 27, 765–786. doi:10.1080/02682620308657561
• Kaya-Kılıç, A. (2020). Toplum Temelli Ruh Sağlığı Alanını Tanıma. Ayten Kaya Kılıç (Ed.), Toplum Temelli Ruh Sağlığında Sosyal Hizmet Uygulamaları içinde (1-23). Nobel Yayınevi.
• Keser, E. (2021). Kayıp ve Yas Psikolojisi. Nobel Yayınevi.
• Keser, E. (2019). Kayıp Yaşamış Yetişkinlerde Uzamış Yas Belirtilerinin Süregiden Bağlar, Süregiden Bağlara İlişkin Bilişler ve Anlamı Yeniden Yapılandırma Çerçevesinde İncelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Esntitüsü.
• Kılınç, G., Yıldız, E. ve Harmancı, P. (2017). Toplumsal Travmatik Olaylar ve Aile Ruh Sağlığı. Turkiye Klinikleri, 3(2), 182–188.
• Kübler-Ross, E. (2014). On Death and Dying. What the Dying Have to Teach Doctors, Nurses, Clergy and Their Own Families . (Reprint.). Scribner. doi:10.1086/406574
• Lehman, D. R., Wortman, C. ve Williams, A. F. (1987). Long-Term Effects of Losing a Child in a Motor Vehicle Crash. Article in Journal of Personality and Social Psychology, 52(1), 218–231. doi:10.1037/0022-3514.52.1.218
• Levine, P. A. ve Frederick, A. (2020). Kaplanı Uyandırmak: Travmayı İyileştirmek (Çev: Zeynep Yalçınkaya). (B. Gündoğdu, Ed.). Butik yayıncılık.
• Lindemann, E. (1963). Symptomatology and Management of Acute Poisoning. Pastoral Psikology, Semtember, 8–18.
• Marrone, R. (1999). Dying, Mourning and Spirituality: A Psychological Perspective. Death Studies, 23(6), 495–519. doi:10.1080/074811899200858
• Morris, S., Fletcher, K. ve Goldstein, R. (2019). The Grief of Parents After the Death of a Young Child. Journal of Clinical Psychology in Medical Settings, 26(3), 321–338. doi:10.1007/s10880-018-9590-7
• Murphy, S. A. (1997). A Bereavement Intervention for Parents Following the Sudden, Violent Deaths of Their 12-28-Year-Old Children: Description and Applications to Clinical Practice. Canadian Journal of Nursing Research, 29, 51-72.
• Müller, M., Brathuhn, S., & Schnegg, M. (2019). ÜbungsRaum Trauerbegleitung: Methodenhandbuch für die Arbeit mit Trauernden. Vandenhoeck & Ruprecht.
• Nadir, A., & El-Amin, C. (2012). Home-Based Social Services. In Counseling Muslims (pp. 197-211). Routledge.
• Neimeyer, R. A., Prigerson, H. G. ve Davies, B. (2002). Mourning and Meaning. American Behavioral Scientist, 46(2), 235–251. doi:10.1177/000276402236676
• Neimeyer, R. A. (2011). Grief and Bereavement in Contemporary Society. Grief and Bereavement in Contemporary Society. Routledge.
• Nuhoğlu, H. (2019). Boşanma Çalışmalarında Metafor Kullanımı. Ö. Altındağ, O. Tatlıcıoğlu ve Y. Kryvenko (Ed.), Current Problems and Approaches in Social Work içinde (ss. 137–148). IJOPEC Publication.
• Parkes, C. M. (1988). Research: Bereavement. OMEGA - Journal of Death and Dying, 18(4), 365–377. doi:10.2190/1h2q-lvyd-uwxl-fmde
• Pearlman, L. A., Wortman, C. B., Feuer, C. A., Farber, C. H. ve Rando, T. A. (2014). Treating Traumatic Bereavement: A Practitioner’s Guide. Treating Traumatic Bereavement: A Practitioner’s Guide. Guilford Publications.
• Rasmussen, B. (2000). Poetic Truths and Clinical Reality: Client Experience of the Use of Metaphor by Therapists. Smith College Studies in Social Work, 70(2), 355–373. doi:10.1080/00377310009517597
• Reed, M. D. (1998). Predicting Grief Symptomatology Among the Suddenly Bereaved. Suicide & Life-Threatening Behavior, 28(3), 285–301. doi:10.1111/j.1943-278X.1998.tb00858.x
• Reed, M. D. ve Greenwald, J. Y. (1991). Survivor‐Victim Status, Attachment and Sudden Death Bereavement. Suicide and Life‐Threatening Behavior, 21(4), 385–401. doi:10.1111/j.1943-278X.1991.tb00576.x
• Rynearson, E. K. (2006). Violent Death: Resilience and Intervention Beyond the Crisis. Taylor & Francis.
• Sezgin, U., Yüksel, Ş., Topçu, Z. ve Dişcigil, A. G. (2004). Ne Zaman Travmatik Yas Tanisi Konur ? Ne Zaman Tedavi Baslar ? Klinik Psikiyatri, 7, 167–175.
• Sherkat, D. E. ve Reed, M. D. (1992). The Effects of Religion and Social Support on Self-Esteem and Depression Among the Suddenly Bereaved. Social Indicators Research, 26(3), 259–275. doi:10.1007/BF00286562
• Smith, J. C. (2011). Pseudoscience and Extraordinary Claims of the Paranormal (5. bs.). John Wiley & Sons, Inc.
• Strange, J.-M. (2005). Death, Grief and Poverty in Britain, 1870–1914. Cambridge University Press.
• Thompson, N. (2002). Loss and grief: A Guide for Human Services Practitioners. (N. Thompson, Ed.) (2. bs.). New York: Palgrave. doi:10.4324/9780429475528-7
• Thursby, J. S. (2006). Funeral Festivals in America: Rituals for the Living. Journal of Chemical Information and Modeling. The University Press of Kentucky.
• Tufan, B. ve Duyan, V. (2008). Prefabrik Konutlarda Depremzede Olmak. SHUDER Yayını 12.
• Tuncay, T. (2004). Afetlerde Sosyal Hizmet 1999 Yılı Marmara Ve Bolu-Düzce Depremleri Sonrasında Gerçekleştirilen Sosyal Hizmet Uygulamaları. Özbay Ofset Matbaacılık.
• Viorst, J. (1986). Necessary Losses: The Loves Illusions Dependencies and Impossible. The Free Press.
• Volkan, V. D. (2017). Immigrants and Refugees: Trauma, Perennial Mourning, Prejudice, and Border Psychology. Routledge.
• Volkan, V. D. (2017). Göçmenler Ve Mülteciler: Travma, Sürekli Yas, Önyargı ve Sınır Psikolojisi. Pusula Yayınevi.
• Volkan, V. D. ve Zintl, E. (2020). Kayıptan Sonra Yaşam: Komplike Yas ve Tedavisi. (S. Yağcı, Ed.) (5. bs.). Pusula Yayınevi.
• Weller, F. (2022). Kederin Vahşi Kıyısı: Yenilenme Ritüelleri ve Yas tutmanın Kutsal Çalışması. Butik Yayıncılık.
• Worden, J. W. (2018). Worden, J. W. (2018). Grief Counseling and Grief Therapy. A Handbook for the Mental Health Practitioner (5. bs.). Springer Publishing Company. doi:10.1177/0030222819869396
• Yalom, İ. (2017). Din ve Psikiyatri (1. bs.). Pegasus Yayınları.
• Yalom, I. D. (2017). Güneşe Bakmak Ölümle Yüzleşmek (Çev. Zeliha Babayiğit). Kabalcı Yayınevi.
• Yalom, İ. D. ve Yalom, M. (2022). Ölüm Kalım Meselesi (1. bs.). Pegasus Yayınları.
• Maraş’ta ölen üç bin kişi yan yana defnedildi. 17 Şubat 2023 tarihinde https://artigercek.com/guncel/marasta-olen-uc-bin-kisi-yan-yana-defnedildi-238677h adresinden erişildi.
• Kahramanmaraş Toplu Mezarlar Kenti! Yürek Yakan Görüntüler! - Kahramanmaraş Haber - K.Maraş Gündem Son Dakika Haberleri. 17 Şubat 2023 tarihinde https://www.haber46.com.tr/kahramanmaras-toplu-mezarlar-kenti-yurek-yakan-goruntuler adresinden erişildi.
• T.C. AFAD Başkanlığı, https://www.afad.gov.tr/kahramanmarasta-meydana-gelen-depremler-hk-28, adresinden 11.03.2023 tarihinde erişildi.
• T.C. AFAD Başkanlığı, https://www.afad.gov.tr/kahramanmarasta-meydana-gelen-depremler-hk-basin-bulteni-32 adresinden 17.02.2023 tarihinde erişildi.
• T.C. AFAD Başkanlığı, https://www.afad.gov.tr/kahramanmarasta-meydana-gelen-depremler-hk-basin-bulteni-33 adresinden 21.02.2023 tarihinde erişildi.