KENT BELLEĞİNİN GELECEĞE AKTARILMASINDA DERİNLEMESİNE GÖRÜŞME YÖNTEMİ: ESKİŞEHİR HAMAMYOLU ÇARŞI ÖRNEĞİ (1940-1980)

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 37 - 60

Elif Atıcı Tektaş , Ayşen Çelen Öztürk

Öz

İnsanların ortak paylaşımlarda bulunmasına imkân veren kentsel mekânlar, sadece fiziki yapılarıyla değil aynı zamanda paylaşımlar sonucu oluşan sosyal yapının da bir yansımasıdır. Kentsel mekânlar, kentin yapılanmasında, geçmiş ve gelecek arasında ilişki kurulması sağlayan bir köprü görevi görmektedir. Kent ve ve kente ait mekânlar ait olduğu toplumun ortak paylaşımlarda bulunmasında imkân sağlamaktadır. Bu imkân sayesinde meydana gelen paylaşımlar ise kolektif belleği ortaya koymaktadır. Kent belleğinde önemli yeri olan mekânların varlığı, zaman içerisinde oluşan somut ve somut olmayan değerlerin kuşaklar arası aktarılmasını sağlamaktadır. Ancak zaman içerisinde kentte var olan yapılar, doğal afetler, kentleşme hareketleri gibi birçok etkenden dolayı değişmekte, dönüşmekte ve yok olmaktadır. Kentsel bellek ögelerinin korunması, kent olan aidiyet duygusunun oluşmasını ve bu duygunun güçlü kalmasını sağlayacak bir etkendir. Dolayısıyla kent belleğinde önemli yeri olan bellek mekânlarının korunması ve bu mekânların sürdürülebilir olması oldukça önemlidir. Bu çalışma kapsamında Eskişehir’in kent belleğinde önemli bir yeri olan Hamamyolu Çarşısı’nın gizli kalmış kentsel bellek ögelerinin tespiti yapılmıştır. Bunun için 1940-1980 dönemine ait veriler toplanmıştır. Veri toplamak için 65 yaş ve üstü bireylerle derinlemesine görüşme yöntemi uygulanmıştır. 20 kadın 20 erkek bireyin katılımıyla uygulama gerçekleştirilmiştir. Uygulama sırasında izinler dahilinde ses kayıtları alınmıştır. Ses kayıtları alınmasının sebebi döneme ait anıların gelecek kuşaklara aktarılmasını sağlamaktır. Bu yöntemin uygulanmasının amacı gizli kalmış anı-mekân verilerini ortaya çıkarmaktır. Elde edilen verilerin toplanması bir geçmiş veri bankası ortaya koyacaktır. Görüşmeler sonucunda elde edilen anı-mekân verileri katılımcıların betimlemeleriyle tablolar halinde ifade edilmiştir. Mekâna ait ses kayıtları kare kodlar eşliğinde tabloya eklemlemiştir. Yapılan bu çalışma, doktora tez çalışmasından üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bellek, kentsel bellek, kolektif bellek, anı-mekân, Eskişehir Hamamyolu Çarşısı.

IN-DEPTH INTERVIEW METHOD IN TRANSFERRING CITY MEMORY TO THE FUTURE: THE EXAMPLE OF ESKİŞEHİR HAMAMYOLU MARKETPLACE (1940-1980)

Öz

Urban spaces that allow people to share in common are not only a reflection of their physical structures but also of the social structure that emerges as a result of sharing. Urban spaces serve as a bridge that enables the past and future to be established in the structuring of the city. The city and the spaces belonging to the city enable the society to share in common. The sharing that occurs thanks to this opportunity reveals the collective memory. The existence of spaces that have an important place in the city's memory ensures that tangible and intangible values that have formed over time are transferred between generations. However, over time, the structures that exist in the city change, transform and disappear due to many factors such as natural disasters and urbanization movements. The protection of urban memory elements is a factor that will ensure the formation of a sense of belonging to the city and the strength of this feeling. Therefore, the protection of memory spaces that have an important place in the city's memory and the sustainability of these spaces are very important. Within the scope of this study, the hidden urban memory elements of Hamamyolu Bazaar, which has an important place in the city's memory, were determined. For this purpose, data from the period 1940-1980 were collected. Interview-in-depth interview method was applied with individuals aged 65 and over to collect data. The application was carried out with the participation of 20 female and 20 male individuals. During the application, sound recordings were taken with permissions. The reason for taking sound recordings is to ensure that memories of the period are transferred to future generations. The purpose of applying this method is to reveal hidden memory-space data. The collection of the obtained data will create a historical data bank. The memory-space data obtained as a result of the interviews were expressed in tables with the descriptions of the participants. The sound recordings of the place were added to the table with QR codes. This study was produced from the doctoral thesis study.

Anahtar Kelimeler

Memory, urban memory, collective memory, memory-space, Eskişehir Hamamyolu Bazaar

Kaynakça

• Alpan, A. (2016). Eskişehir'in Yaya Omurgası Hamamyolu Caddesi Üzerine Düşünceler. Serbest Mimar(24), 44-48.
• Atuk, A. (2002). 101 Eskişehir (Cilt 1.). Ankara: Eskişehir Odunpazarı Belediyesi.
• Batur, E. (2017). Eskişehir: Kökleri Derinde Yepyeni Bir Şehir. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Creswell, J. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma Ve Araştırma Deseni. (Ç. M. Demir, Dü.) Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Drassisma, D. (2007). Bellek Metaforları. Çev.: Gürol Koca, İstanbul: Metis Yayınları.
• Efe, A. (2009). Eskişehir'in demografiik yapısında değişim: 1831'den 1927'e. E. P. Safi içinde, Kurtuluş ve Aydınlanma Eskişehir arşiv belgeleriyle (s. 99-120). Ankara: Büyükharf Yayıncılık.
• Erdoğan, İ. (2012). Pozitivist Metodoloji ve Ötesi- Araştırma Tasarımları Niteliksel ve İstatistiksel Yöntemler. Ankara: Erk Yayınları.
• Fleckner, U. (2005). Bellek ve Sonsuz. (O. Duman, I. Ergüden, A. O. Gültekin, R. Hakmen, & İ. Uysal, Dü) İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Halbwachs, M. (2017). Kolektif Hafıza . (ç. Barış, Dü.) Ankara: Heretik Yayınları.
• Huyssen, A. (1999). Alacakaranlık Anıları, Çev. Kemal Atakay. İstanbul: Metis Yayınları.
• Jedlowski, P. (2001). Memory and Sociology: Themes and Issues. Time and Society, 10(1), 29–44, https://doi.org/10.1177/0961463X01010001002.
• Kahraman, S. A., & Dağlı, Y. (2006). Günümüz Türkçe'siyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi 3. Cilt 1. Kitap. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Mutlu, E., & Kaya, A. T. (2019). Kent Kimliğinin Korunması Ve Kolektif Bellek Mekanlarının Tespiti. İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi, 8(2), 42-50.
• Nora, P. (2006). Hafıza Mekanları. Ankara: Dost Yayınevi, çev. Mehmet Emin Özcan.
• Rogge, J., & Salmi, H. (2017). An Experimental Approach to Cultural Transfer in History, 1500-2000. C. Sarti, H. Aali, & A.-L. Perämäki içinde, Mainzer Historische Kulturwissenschaften (s. 11-20, DOI: 10.14361/transcript.9783839427866). Transkript Verlag,.
• Rossi, A. (2006). Şehrin Mimarisi (1. b.). (N. Gürbilek, Çev.) İstanbul: Kanat Kitap, Pusula Yayıncılık.
• Sarıöz, P. (1997). Bir Zamanlar Eskişehir (Cilt 1.). İstanbul: Esbank.
• Tekin, O. (2020, 08 13). Bugünüyle Dünüyle Eskişehir. Facebook: https://www.facebook.com/groups/eskisehir222 adresinden alındı
• Yancı, M. (2021). Matrakçı Nasuh'un Gözünden Bazı Anadolu Kentlerinin Çzümlenmesi. İzmir, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk-İslm Arkeolojisi Anabilim Dalı.