İş Baskısı, İş-Serbest Zaman Çatışması, Meslek Memnuniyeti ve Yaşam Doyumu İlişkisi Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 14, 25.11.2014

Serhat Adem Sop

Öz

This study was conducted on hotel employees and the aim of the study was investigating the relationship between job strain, workto-leisure conflict, occupational satisfaction and life satisfaction. The factors which may affect hotel employees in experiencing work-to-leisure conflict were determined as “job demands” and “job control”, like in Karasek’s (1979) job strain model. The study was conducted in Bodrum destination and 325 questionnaires obtained from 12 hotel enterprises were analyzed. In this context, the results showed that most of the participants work over 8 hours and they have low degree of work-to-leisure conflict. The level of life satisfaction of the participants is average. Because of not exhibiting normal distribution of the obtained data, Spearman Rank Correlation was used for analyzing the variables. Consequently, the positively directed relationships between job demands and work-to-leisure conflict; job control and life satisfaction; job control and occupational satisfaction; occupational satisfaction and life satisfaction were determined. On the other hand, the negatively directed relationship between work-to-leisure conflict and occupational satisfaction was detected. Moreover, it was seen that long working hours increased the volume of work-to-leisure conflict, but conversely, the increase in the level of income decreased the volume of the mentioned conflict

Anahtar Kelimeler

Work-to-leisure conflict, occupational satisfaction, life satisfaction, Bodrum, hotel employees

İş Baskısı, İş-Serbest Zaman Çatışması, Meslek Memnuniyeti ve Yaşam Doyumu İlişkisi Üzerine Bir İnceleme

Öz

Otel çalışanları üzerine yürütülen bu çalışmada iş baskısı, iş-serbest zaman çatışması, meslek memnuniyeti ve yaşam doyumu arasındaki ilişkilerin incelenmesi amaçlanmıştır. İş-serbest zaman çatışmasının yaşanmasında etkili olabilecek değişkenler, Karasek (1979) tarafından geliştirilen iş baskısı modelinde açıklanan “işin gerektirdikleri” ve “iş üzerindeki kontrol” olarak ele alınmıştır. Bodrum destinasyonunda yürütülen bu çalışmada, 12 otel işletmesinin 325 çalışanından anket tekniği ile veri toplanmıştır. Bu bağlamda, katılımcıların çoğunlukla 8 saatten fazla çalıştıkları ve düşük düzeyde iş-serbest zaman çatışması yaşadıkları anlaşılmıştır. Katılımcıların yaşam doyumlarının ise orta düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Veri setinin normal dağılım özelliği sergilememesinden dolayı, çalışmanın amacı doğrultusunda ele alınan değişkenler arasındaki ilişkiler Spearman Sıra Korelasyonu kullanılarak incelenmiştir. Bu durumda, işin gerektirdikleri ile iş-serbest zaman çatışması arasında ve iş üzerindeki kontrol ile yaşam doyumu arasına pozitif ilişki gözlenmiştir. Ayrıca, meslek memnuniyeti ile iş üzerindeki kontrol ve yaşam doyumu arasında pozitif ilişki; meslek memnuniyeti ile iş-serbest zaman çatışması arasında ise negatif ilişki tespit edilmiştir. Uzun mesailerin iş-serbest zaman çatışmasını arttırdığı, gelir düzeyindeki artışın ise iş serbest zaman çatışmasını azalttığı sonucuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

İş baskısı, iş-serbest zaman çatışması, meslek memnuniyeti, yaşam doyumu, Bodrum, otel çalışanları

Kaynakça

• Agyar, E. (2013). Life Satisfaction, Perceived Freedom in Lei- sure and Self-Esteem: The Case of Physical Education and Sport Students, Procedia-Social and Behavioral Sciences. 93, 2186-2193.
• Anderson, S.E., Coffey, B.S. & Byerly, R.T. (2002). Formal
• Organizational Initiatives and Informal Workplace Practices: Links to Work-Family Conflict and Job-Related Outcomes, Journal of Management, 28(6), 787-810. Brown, B.A. & Frankel, B.G. (1993). Activity through the Years: Leisure, Leisure Satisfaction and Life Satisfaction, So- ciology of Sport Journal, 10, 1-17.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Veri Analizi El Kitabı (17. Baskı), Pe- gem Akademi, Ankara.
• Demir, Ş.Ş., Yeşiltepe, B. & Demir, M. (2013). Kamu Kurumu ile Otel Yöneticilerinin Serbest Zaman Algılaması ve Değer- lendirmesine Yönelik Bir Karşılaştırma, Akademik Bakış Dergisi, 39, 1-17.
• Diener, E., Emmons, R.A., Larsen, R.J. & Griffin, S. (1985).
• The Satisfaction with Life Scale, Journal of Personality Assess- ment, 49, 71-75. Durak, M., Durak, E.Ş. & Gencoz, T. (2010). Psychometric
• Properties of the Satisfaction with Life Scale among Turk- ish University Students, Correctional Officers, and Elderly Adults, Social Indicators Research, 99, 413-429. Dwyer, D.J. & Ganster, D. (1991). The Effects of Job Demands and Control on Employee Attendance and Satisfaction, Jour- nal of Organizational Behavior, 12, 595-608.
• Gökçe, H. & Orhan, K. (2011). Serbest Zaman Doyum
• Ölçeğinin Türkçe Geçerlilik Güvenirlik Çalışması, Hacettepe Journal of Sport Sciences, 22(4), 139-145. Griffin, J. & McKenna, K. (1998). Influences on Leisure and Life Satisfaction of Elderly People, Physical & Occupational
• Therapy in Geriatrics, 15(4), 1-16. Guest, D.E. (2002). Perspectives on the Study of Work-Life
• Balance, Social Science Information, 41(2), 255-279. Hosseinkhanzadeh, A.A. & Taher, M. (2013). The Relation- ship between Personality Traits with Life Satisfaction, Sociol- ogy Mind, 3, 99-105.
• Huang, C.Y. & Carleton, B. (2003). The Relationships among
• Leisure Participation, Leisure Satisfaction, and Life Satisfac- tion of College Students in Taiwan, Journal of Exercise Sci- ence and Fitness, 1(2), 129-132. Jamal, M. (2004). Burnout, Stress and Health of Employees on Non-Standard Work Schedules: A Study of Canadian
• Workers, Stress and Health, 20(3), 113-119. Johnson, J.V. & Hall, E.M. (1988). Job Strain, Work Place So- cial Support, and Cardiovascular Disease: A Cross-Sectional
• Study of a Random Sample of the Swedish Working Popula- tion, American Journal of Public Health, 78, 1336-1342.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik
• Teknikleri (5. Baskı). Asil Yayın Dağıtım, Ankara. Karakoç, E. & Taydaş, O. (2013). Bir Serbest Zaman Etkin- liği Olarak Üniversite Öğrencilerinin Internet Kullanımı ile Yalnızlık Arasindaki Ilişki: Cumhuriyet Üniversitesi Örneği, Selçuk İletişim, 7(4), 33-45.
• Karasek, R., Theorell, T., Schwartz, J., Schnall, P., Pieper, C. & Michela, J. (1988). Job Characteristics in Relation to the Prevalence of Myocardial Infarction in the U.S. HES and HANES, American Journal of Public Health, 78, 910-918.
• Karasek, R.A. (1979). Job Decision Latitude, and Mental
• Strain: Implications for Job Redesign, Administrative Science Quarterly, 24(2), 285-308. Karatepe, O. & Sökmen, A. (2006). The Effects of Work Role and Family Role Variables on Psychological and Behavioral
• Outcomes of Frontline Employees, Tourism Management, 27, 255-2
• Kelly, J.R. (1972). Work and Leisure: A Simplified Paradigm,
• Journal of Leisure Research, 4(1), 50–62. Köker, S. (1991). Normal ve Sorunlu Ergenlerin Yaşam Doyu- mu Düzeylerinin Karşılaştırılması, Yayımlanmamış Yüksek
• Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Kovacs A. (2007). The Leisure Personality: Relationships Be- tween Personality, Leisure Satisfaction, and Life Satisfaction,
• Yayımlanmamış Doktora Tezi, Indiana University, School of Health Physical Education and Recreation, ABD. Lapa, T.L., Ağyar, E. & Bahadır, Z. (2012). Yaşam Tatmi- ni, Serbest Zaman Motivasyonu, Serbest Zaman Katilimi:
• Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenleri Üzerine bir Inceleme (Kayseri İli Örneği), SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, X(2), 53-59. Lapa, T.Y. (2013). Life Satisfaction, Leisure Satisfaction and Perceived Freedom of Park Recreation Participants, Proce- dia-Social and Behavioral Sciences, 93, 1985-1993.
• Law, J., Pearce, P.L. & Woods, B.A. (1995). Stress and Cop- ing in Tourist Attraction Employees, Tourism Management, 16(4), 277-284.
• McFillen, J.M., Riegel, C.D. & Enz, C.A. (1986). Why Restau- rant Managers Quit and How to Keep Them, Cornell HRA Quarterly, 27(3), 37-43.
• Mulgan, G. & Wilkinson, H. (1995). Well-Being and Time, Demos, 5, 2-11.
• Ngai V.T. (2005). Leisure Satisfaction and Quality of Life in
• Macao China, Leisure Studies, 24, 195-207. Nimrod, G. (2007). Retirees’ Leisure: Activities, Benefits, and Their Contribution to Life Satisfaction, Leisure Studies, 26(1), 65-80.
• Pearson M. Q. (2008). Role Overload, Job Satisfaction, Lei- sure Satisfaction and Psychological Health among Employed
• Women, Journal of Counselling & Development, 86, 56-63. Pearson M.Q. (1998). Job Satisfaction, Life Satisfaction and Psychological Health, Career Development Quarterly, 7(46), 416-4
• Poulsen, A.A., Ziviani, J.M. & Cuskelly, M. (2007). Perceived
• Ross, G.F. (1993). Type, Severity and Incidence of Work
• Stressors among Australian Hospitality Industry Employees, Australian J Leisure and Recreation, 3(4), 5-12. Saatçioğlu, N. (1997). İş ve Boş Zaman, Cogito: Çalışmak Yor- ar, 12, 47-51.
• Sarıışık, M. (2008). Turizm Işletmelerinde Stres Yönetimi (Edt. Okumuş F. ve Avcı U.), Turizm Işletmelerinde Çağdaş Yöne- tim Teknikleri içinde (ss.149-175), Detay Yayıncılık, Ankara.
• Schwartz, J., Pieper, C. & Karasek, R. (1988). A Procedure for Linking Psychosocial Job Characteristics Data to Health
• Surveys, American Journal of Public Health, 78, 904-909. Serçek, S. & Serçek, G.Ö. (2014, 04-05 Nisan). Turizm ve Rekreasyon Kaynaklarının Turistik Destinasyon Açısından
• Değerlendirilmesi, III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi’nde Sunulan Bildiri, Kuşadası, Aydın. Shin, D.C. & Johnson, D.M. (1978). Avowed Happiness as an
• Overall Assessment of the Quality of Life, Social Indicators Research, 5, 475-492. Snir, R. & Harpaz, I. (2002). Work-Leisure Relations: Leisure
• Orientation and the Meaning of Work, Journal of Leisure Re- search, 34(2), 178-202. Taner, B. & Tetik, D. (2010). Çalışanlar Açısından Iş Doyumu ve Turizm Işletmeleri için Önemi (Edt. Timurcanday Özmen Ö.N. & Topaloğlu C.), Çalışma Yaşamında Bireysel Gelişim
• Turizm İşletmelerinden Örnekler ve Uygulamalar içinde (ss. 142-160), Beta, İstanbul. Tatarkiewicz, W. (1976). Analysis of Happiness, Martinus Ni- jhoff, The Hague, Netherlands.
• Tsaur, S.-H. & Tang, Y.-Y.(2012). Job Stress and Well-Being of Female Employees in Hospitality: the Role of Regulato- ry Leisure Coping Styles, International Journal of Hospitality Management, 31, 1038-1044.
• Van der Goef, M.P. & Maes, S. (1999). The Job Demand-Con- trol (-support) Model and Psychological Well-Being: A Re- view of 20 Years of Empirical Research, Work & Stress, 13(2), 87
• Wong, J.-Y. & Lin, J.-H. (2007). The Role of Job Control and Job Support in Adjusting Service Employee’s Work-to-Lei- sure Conflict, Tourism Management, 28, 726-735.
• Yetim, Ü. (1991). Kişisel Projelerin Organizasyonu ve Örüntüsü Açısından Yaşam Doyumu, Yayımlanmamış Dok- tora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.