Davranışsal Finans Eğilimlerinin, Bireysel Yatırımcıların Yatırım Tercihlerine ve Yatırımlarda Yararlandıkları Bilgi Kaynaklarına Göre Karşılaştırılması: Muğla İlindeki Turizm İşletme Yöneticileri Üzerinde Bir Uygulama

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 231 - 248, 15.06.2021

Onur Atak , Doğan Kutukız

Öz

Finansal kararlarda, belirli tahmin ve beklentilerden daha çok davranışsal eğilimlerin etkili olduğunun anlaşılması bu eğilimlerin tespitini, araştırılmasını, işleyişini anlamayı ve sonuçlarının değerlendirmesini zaruri hale getirmiştir. Bu araştırmanın amacı; yatırımcıların davranışsal finans eğilimlerinin bireysel yatırım tercihlerine ve yatırımlarda yararlanılan bilgi kaynaklarına göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemektir. Çalışmada “davranışsal finans eğilimleri”, “finansal yatırım araçları” ve “bilgi kaynakları” değişkenleri kullanılmıştır. Araştırma için Muğla ilindeki turizm sektöründe faaliyet gösteren seyahat acentalarının, bir, iki, üç, dört ve beş yıldızlı otellerin ve butik otellerin yönetici kademesindeki çalışanlar seçilmiştir. Çalışma alanı olarak turizm sektörünün seçilmesini nedeni ülke ekonomisinde önemli bir yer tutan turizm sektöründe istihdam edilen yöneticilerin, bireysel yatırımlarıyla ilgili gerek mevcut gerekse gelecekteki davranışsal eğilimlerinin belirlenmesinin önemli olduğu düşüncesidir. Alt, orta ve üst yönetim kademesinde istihdam edilen yöneticilerin gelirleri, tasarrufları aracılığıyla ülke ekonomisine döndüğünden, turizm işletme yöneticilerinin davranışsal finans eğilimlerinin tespiti oldukça önemlidir. Anketi eksiksiz yanıtlayan 548 yöneticiden veri toplanmıştır. Çalışmada davranışsal finans eğilimleriyle ilgili aritmetik ortalamalar ve standart sapmalar sunulmuş, Independent Samples T-Test analizinden faydalanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda davranışsal finans eğilimlerinin yatırım tercihlerine ve yatırımlarda yararlanılan bilgi kaynaklarına göre anlamlı farklılıklar gösterdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Davranışsal Finans, Finansal Karar Verme, Psikolojik Önyargılar, Yatırımcı Psikolojisi

Kaynakça

• Abaan, D. E. (1998). Fayda Teorisi ve Rasyonel Seçimler. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Araştırma Genel Müdürlüğü Tartışma Tebliği no: 2002/3. Ankara: T.C. M. B. Araştırma Genel Müdürlüğü, Tartışma Tebliği, No: 2002/3, 1998.
• Ateş, A. (2007). Finansal Yatırımların Davranışsal Finans Açısından Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, ss. 79-82.
• Balcı, A. (2001). Sosyal Bilimlerde Araştırma, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Barak, O. (2006). Hisse Senedi Piyasalarında Anomaliler ve Bunları Açıklamak Üzere Geliştirilen Davranışsal Finans Modelleri. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• Bernstein, W. (2005). Yatırımın Dört Temel Taşı. Neşenur Domaniç ve Nusret Avhan (çev.), İstanbul: Scala Yayıncılık.
• Canbaş, S. & Kandır, Y. S. (2006). Yatırımcı Duyarlılığının İMKB Sektör Getirileri Üzerindeki Etkisi, 10. Uluslararası Finans Sempozyumu, İzmir, 01–04. Kasım.
• Cunningham L. (2001). Behavioral Finance and Investor Governance, Cardozo Law School, Public Law and Legal Theory Research Paper Series, Working Paper, No: 32, s.18.
• Döm, S. (2003). Yatırımcı Psikolojisi ve İMKB Üzerine Ampirik Bir Çalışma, İstanbul: Değişim Yayınları.
• Eckel, C. & Moore, E. (2001). Measuring Ambiguity Aversion, Southern Economic Association 71st Annual Conference. Tampa, Florida.http://www.utdallas.edu/~eckelc/Catherine%20Eckel_files/Ambiguity%20Aversion%202006.pdf, Erişim Tarihi: 11 Eylül 2018.
• Hair, J. F., Black, C. W., Babin, J. B. & Anderson, R. E. (2009). Multivariate Data Analysis (7th ed.). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
• Hayta, A. B. (2014). Bireysel Yatırımcıların Finansal Risk Algısına Etki Eden Psikolojik Önyargılar. TSA, 8 (3), 329-352.
• Kahneman, D. & Tversky, A. (1979). Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk, Econometrica, 47(2), 263-291.
• Kalaycı, Ş. (2006). Faktör Analizi. Kalaycı (Ed.). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (ss.321-332). Ankara: Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• Kaminsky, G. L., Reinhart, C. & Vegh, C. A. (2003). The Unholy Trinity of Financial Contagion, NBER Working Paper, No. 10061.
• Karan, M. B. (2013). Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi, 4. Baskı, Ankara: Gazi Kitabevi
• Karasar, N. (2002). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar İlkeler Teknikler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kline, R.B. (2005). Structural Equation Modeling, 2nd ed., The Guilford Press, New York, NY.
• Korkmaz, T. & Ceylan, A. (2010). Sermaye Piyasası ve Menkul Değer Analizi, Yenilenmiş 5. Baskı, Bursa: Ekin Basım Yayım Dağıtım.
• Küçüksille, E. & Usul, H. (2012). Bilişsel önyargılar ve yatırımcı kararlarına etkileri, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 4:24-35.
• McFadden, D. (1996). Rationality for Economists? Journal of Risk and Uncertainty, Special Issue on Preference Elicitation.
• Michenaud, S. & Solnik, B., (2005). Hedging Currency Risk: A Regret Theoretic Approach, Erişim Tarihi: 8 Kasım, http://www.inquireeurope.org/project/finished%
• Mongin, P. (1997). Expected Utility Theory. Londra: Handbook of Economic Methodology. Ed.: John B. Davis, D. Wade Hands, Uskali Mäki, UK, Edward Elgar Publishing, 1998, pp.171-178.
• Montier, J. (2002). Behavioral Finance: Insights into Irrational Minds and Markets, John Wiley & Sons, Ltd. West Sussex.
• Mullainathan S. & Thaler R. (2000). Behavioral Economics: Entry in International Encyclopedia of the Social and Behavioral Sciences. The MIT Press, Cambridge.
• Pompian, M. M. (2006). Behavioral Finance and Wealth Manegement: How to Build Optimal Portfolios That Account for Investor Biases, New Jersey: John Wiley and Sons Yayın Evi.
• Risen, J. L. & Gilovich, T. (2007). Another Look at Why People Are Reluctant to Exchange Lottery Tickets, Journal of Personality and Social Psychology, Vol: 93, Sayı: 1.
• Ritter, R. J. (2003). Behaviorral Finance, Pacific – Basin Finance Journal, c.11, sy.4, ss.429-437.
• Sahi S. K., Arora, A. P. & Dhameja, N. (2013). An Exploratory Inquiry into the Psychological Biases in Financial Investment Behavior, Journal of Behavioral Finance, 14:2, 94-103.
• Sekaran, U. (2003). Research Methods For Busıness, (fourth edition), John Wiley & Sons, Inc., USA.
• Statman, M. (2002). Lottery Players/Stock Traders, Financial Analysts Journal. Vol.58, sayı.1, ss. 14-21.
• Taşkın, F. D. (2006). Overreaction Hypothesis; Evidence From Istanbul Stock Exchange, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.