Yoksulluğun Metalaşması: Gecekondu Turizmi Üzerine Kavramsal Bir Bakış Açısı

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 463 - 475, 19.12.2022

Çağla Aslı Gülduran Arzu Gürdoğan

Öz

Ekonomik koşullarda yaşanan iyileşme ve ülkelerarası ekonomik dengesizlikteki büyüme bireyleri kendilerinden farklı ekonomik koşullarda yaşam mücadelesi veren bireylerin hayatına karşı ilgi göstermesinin sebeplerinden biridir. Son yıllarda özellikle Küresel Güney’de ortaya çıkan gecekondu mahallelerinde zor şartlarda yaşayan insanlara ve onların hayatlarına doğru uzanan deneyimsel bir seyahat türü ortaya çıkmıştır. “Slum tourism”, “ghetto tourism”, “poverty toursim”, “reality tours” ve “favela tours” gibi kavramlar uluslararası yazında yerini almıştır. Ulusal yazında gecekondu turizmi, varoş turizm, yoksulluk turizmi ve varoş turu gibi kavramlar üzerine sınırlı sayıda çalışma yapılmıştır. Yoksulluğun azaltılmasında önemli rolü olduğu ve aynı zamanda ziyaret edilen bölge için ötekileştirme tehlikesi ortaya çıkardığı tartışması devam etmektedir. Karanlık turizm şemsiyesi altında da ele alınmaktadır. Gecekondu turizminin etik olup olmadığı üzerine tartışmaların olması, Yoksul Yanlı Turizm (YYT), karanlık turizm, sorumlu turizm gibi kavramlarla olan ilişkisi, olumlu ve olumsuz sosyo-kültürel etkilerinin olması nedeniyle gecekondu turizmi kavramının irdelenmesi gerekliliği bu çalışmanın ana amacını oluşturmaktadır. Gecekondu turizmi dünyadan örneklerle ele alınmış ve Türkiye’de talep ve arz üzerine değerlendirmelere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gecekondu turizmi, Getto turizm, Yoksulluk turizmi, Yoksul Yanlı Turizm

Kaynakça

• Adaman, F. & Keyder, Ç. (2007), Türkiye’nin Büyük Kentlerinin Gecekondu ve Çöküntü Mahallelerinde Yaşanan Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma, Tes-İş Dergisi, 83-89.
• Ak Çetin, D. (2020). Karanlık Turizm ve Kentsel Keşif Üzerine Teorik Bir Karşılaştırma, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2): 1509-1526.
• Alili, M. (2017). Avrupa’daki ve Türkiye’deki Hüzün Turizmi Destinasyonlarının Karşılaştırılması Üzerine Teorik Bir Çalışma. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 37-50.
• Ashley, C., Boyd, C. & Goodwin, H. (2000). Pro-Poor Tourısm: Puttıng Poverty at the Heart of the Tourısm Agenda, Natural Resource Perspectives, 51, 1-6.
• Çakır, S. (2011). Türkiye’de göç, kentleşme/gecekondu sorunu ve üretilen politikalar. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23, 209-222.
• Çelik, A. (2017). Hüzün Turizmi Üzerine Bir Derleme, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt.1, Sayı.3, ss.41-55.
• Çetin, İ. (2011). Kentiçi bir çöküntü alanı örneği Kadifekale’de mekan sosyolojisi denemesi. Sosyoloji Dergisi, 25, 53-80.
• Çobanoğlu, Ö. (2016). Göçmen folkloru bağlamında Brezilya Favelalarıyla Türkiye gecekondu mahallelerinin karşılaştırılması. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 4, 180-196.
• Delic, J. M. (2011). Trends in Slum Tourism. School of Hospitality and Tourism Management, University of Guelph.
• Demirci, A. (2014). Coğrafya Araştırma Yöntemleri, Bölüm: Literatür Taraması, Ed: Arı, Y. ve Kaya, İ. Coğrafyacılar Derneği, ISBN: 978-605-86453-2-5.
• Dürr, E., & R. Jaffe. (2012). Theorizing Slum Tourism: Performing, Negotiating and Transforming Inequality. European Review of Latin American and Caribbean Studies/Revista Europea de Estudios Latinoamericanos y del Caribe, (93): 113–123.
• Dyson, P. (2012). Slum Tourism: Representing and Interpreting ‘Reality’ in Dharavi, Mumbai, Tourism Geographies: An International Journal of Tourism Space, Place and Environment,1-21.
• Edelman, D. J., & Gunawan, D. S. (2020). Managing the Urban Environment of Jakarta, Indonesia. Current Urban Studies, 8, 57-106.
• Erkan, N. E. & Altıntaş, S. (2018). Soylulaştırmanın Gündelik Hayattaki Görünümleri: Balat’ın Mekânsal ve Sosyal Dönüşümü. İDEALKENT, 9 (23) , 292-335.
• El-Sherbiny, E. (2018). Inside Nairobi's Slum Tourism Boom. https://www.thedailybeast.com/inside-nairobis-slum-tourism-boom?ref=scroll. Erişim tarihi: 24.08.2021.
• Fonseca, A., Seabra, C. & Silva, C. (2016). Dark Tourism: Concepts, Typologies and Sites. Journal of Tourism Research & Hospitality. S02. 1-6.
• Freire-Medeiros, B. (2009). The Favela and Its Touristic Transits. Geoforum, 40(4): 580–588.
• Freire-Medeiros, B. (2013). Touring Poverty. New York, NY: Routledge.
• Frenzel, F., Koens, K. & Steinbrink, M. (2012). Slum Tourism: Poverty, Power and Ethics.
• Frenzel, F., K. Koens, M. Steinbrink, & C. M. Rogerson. (2015). Slum Tourism: State of the Art. Tourism Review International, 18(2): 237–252.
• Frenzel, F. (2013). Slum Tourism in the Context of the Tourism and Poverty (Relief) Debate. DIE ERDE: Journal of the Geographical Society of Berlin, 144(2): 117–128.
• Frenzel, F. (2014). SlumTourism and Urban Regeneration: Touring Inner Johannesburg. Urban Forum, 25(4): 431–447.
• Goodwin, H. (2008). Pro-poor Tourism: a response, Third World Quarterly, 29(5): 869-871.
• Güzel, B., İşçi, C. & Bağçı, E. (2020). Slum Area for Tourists: From Residents’ Perspective Tarlabaşı Case Study. Journal of Travel and Tourism Research 16, 111-133
• Harrison, D. (2008). Pro-poor Tourism: a critique. Third World Quarterly, 29(5), 851–868.
• Kieti, D. & Magio, K . (2013). The ethical and local resident perspectives of slum tourism in Kenya . Advances in Hospitality and Tourism Research (AHTR) , 1 (1) , 37-57.
• Korstanje, M.E. (2019). Tourism in the Days of Morbid Consumption, Terrorism, Technology and Apocalyptic Futures, 81-101.
• Köroğlu, A. S. (2015). Literatür Taraması Üzerine Notlar ve Bir Tarama Tekniği, GİDB Dergi, s.1.
• Laigsingh, S.S. (2019). Slum Tourism in Dharavi: a Multimodal Analysis on the Online Representation of Slum Tours in Dharavi. Rodboud Universiteit Nijmegen, BA thesis - premaster Tourism & Culture.
• Lennon, J. (2017). Dark Tourism, Oxford Research Encyclopedia of Criminology and Criminal Justice, 1-42.
• Lennon, J. & Foley, M. (2001). Dark Tourism: The Attraction of Death and Disaster, Boston: Cengage Learning.
• Ma, B. (2010) A Trip into the Controversy: A Study of Slum Tourism Travel Motivations. Philadelphia, University of Pennsylvania.
• Macanas, R. (2019). Slum Tourism as a Catalyst for Poverty Alleviation Among the Philippine Urban Poor: Government Policies Needed (June 4, 2019). http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3399119.
• Mekawy, M.A. (2012). Responsible slum tourism: Egyptian experience. Annals of Tourism Research, 39(4): 2092-2113.
• Meschkank, J. (2010) Investigations into slum tourism in Mumbai: Poverty tourism and the tensions between different constructions of reality. – GeoJournal 76 (1): 47-62
• Monroe, E. & Bishop, P. (2016). Slum tourism: helping to fight poverty …or voyeuristic exploitation? https://www.tourismconcern.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/Slum-Tourism-Report-print-web.pdf. Erişim tarihi: 23.08.2021.
• Nisbett, M. (2017) Empowering the empowered?: Slum tourism and the depoliticization of poverty. Geoforum, 85, 37–45.
• Pinho, P. (2016). Touring Poverty. Bianca Freire-Medeiros . London and New York: Routledge, 2013. 224 pp.. The Journal of Latin American and Caribbean Anthropology. 21. 193-195. 10.1111/jlca.12200.
• Rolfes, M. (2010) Poverty tourism: Theoretical reflections and empirical findings regarding an extraordinary form of tourism. GeoJournal, 75(5), 421–442.
• Steinbrink, M. (2012) 'We did the slum!: Reflections on urban poverty tourism from a historical perspective. Tourism Geographies, 14(2), 1–22.
• Toker, A. (2019). Gecekondu Turizminde Turist Rehberlerinin İlham Verici Rolü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(4), 3029- 3044.
• Yıldız, S. & Yıldız, Z. (2018). Gecekondu Turizmi: Bir Çözüm Mü? Yoksa Bir Problem Mi? Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(4), 974-992.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.