From Organization-Centered Governance to Individual-Oriented and Digital Hybrid Models: A Perspective on Sustainable Volunteering

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 2, 58 - 73, 29.12.2025

Yalçın Kahya

Öz

This study examines the transition in modern volunteering practices from an organization-centered “volunteer management” approach to individual-centered “volunteering methods” through sociological and organizational perspectives. The main objective of the research is to explain this structural transformation and to evaluate the effects of individual-centered volunteering methods on volunteer participation. In this context, traditional volunteer management focused on institutional goals and contemporary approaches based on individual initiative are comparatively analyzed. The research is grounded in a sociological framework shaped by individualization, reflexivity, and the dynamics of late modern society. Within the scope of qualitative methods, a literature review and analyses of digital platforms were conducted, with a particular focus on the “Kelebek Rotası” (Butterfly Route) platform to assess volunteers’ motivation, participation, and competence development processes. The findings indicate that individual-centered methods enhance volunteers’ motivation, continuity of participation, and capacity to generate social impact. Volunteers engage in flexible, value-driven, and meaning-oriented tasks, exhibiting sustainable participation, strengthening their sense of belonging and social capital, and contributing to social solidarity. This study is original in that it examines individual-centered volunteering methods from a sociological perspective and reveals how digitalization and individualization transform volunteer participation.

Anahtar Kelimeler

Volunteering , butterfly route , digitalization , sociology of volunteering

Örgüt Merkezli Yönetimden Birey Merkezli ve Dijital Hibrit Yaklaşımlara: Sürdürülebilir Gönüllülük Perspektifi

Öz

Bu çalışma, modern gönüllülük pratiklerinde örgüt merkezli “gönüllü yönetimi” anlayışından birey merkezli “gönüllülük yöntemleri”ne geçiş sürecini sosyolojik ve örgütsel perspektiflerle ele almaktadır. Araştırmanın temel amacı, bu yapısal dönüşümü açıklamak ve birey merkezli gönüllülük yöntemlerinin gönüllü katılımı üzerindeki etkilerini değerlendirmektir. Bu bağlamda, kurumsal hedef odaklı geleneksel gönüllü yönetimi ile bireysel inisiyatife dayalı çağdaş yaklaşımlar karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Araştırma, bireyselleşme, refleksivite ve geç modern toplum dinamikleri çerçevesinde sosyolojik bir perspektife dayandırılmıştır. Nitel yöntemler çerçevesinde literatür taraması ve dijital platform örnekleri analiz edilmiş, özellikle “Kelebek Rotası” platformu üzerinden gönüllülerin motivasyon, katılım ve yetkinlik kazanım süreçleri değerlendirilmiştir. Bulgular, birey merkezli yöntemlerin gönüllülerin motivasyonunu, katılım sürekliliğini ve sosyal etki üretme kapasitelerini artırdığını göstermektedir. Gönüllüler, değerlerine uygun, esnek ve anlam merkezli görevler üstlenerek sürdürülebilir bir katılım sergilemekte, aidiyet duygusu ve sosyal sermaye üretimi güçlenmekte, toplumsal dayanışmaya katkı sunmaktadır. Çalışma, birey merkezli gönüllülük yöntemlerini sosyolojik bir bakışla incelemesi ve dijitalleşme ile bireyselleşmenin gönüllü katılımını dönüştürme süreçlerini ortaya koyması bakımından özgünlük taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gönüllük , kelebek rotası , dijitalleşme , gönüllülüğün sosyolojisi

Etik Beyan

Çalışma etik izin gerektirmemektedir.

Kaynakça

• Arı, F. (2021). Gönüllülükten Görünürlüğe Sivil Toplum Kuruluşlarının Etiği. 6th International Management and Social Research Conference January 16–18, İstanbul, 185-193.
• Arslan, M. L. (2018). Sivil toplum kuruluşlarında gönüllülük: Sorunlar ve çözüm yolları. İlke Politika Notları, 4, 1-16.
• Bauman, Z. (2005). Bireyselleşmiş Toplum (2. b.) (Y. Alogan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2011). Yaşam Sanatı (1. b.) (A. Sarı, Çev.). İstanbul: Versus Kitap.
• Bauman, Z. (2014). Modernlik ve Müphemlik (2. b.) (İ. Türkmen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Beck, U. (2014). Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru (2. b.) (K. Özdoğan & B. Doğan, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Beck, U., & Gernsheim, E. B. (2012). Aşkın Normal Kaosu (1. b.) (N. Ermiş, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Bourdieu, P., & Wacquant, L. (2011). Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar (5. b.) (N. Ökten, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bourdieu, P. (1983). Ökonomisches Kapital, Kulturelles Kapital, Soziales Kapital. R. Kreckel (Ed.), Soziale Ungleichheit, Soziale Welt, Sonderband 2. Göttingen.
• Boz, İ., & Palaz, S. (2007). Factors influencing the motivation of Turkey’s community volunteers. Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, 36, 643.
• Bussell, H., & Forbes, D. (2002). Understanding the volunteer market: The what, where, who and why of volunteering. International Journal of Nonprofit and Voluntary Sector Marketing, 7(3), 244–257.
• Clary, E. G., Snyder, M., Ridge, R. D., Copeland, J., Stukas, A. A., Haugen, J., & Miene, P. (1998). Understanding and assessing the motivations of volunteers: A functional approach. Journal of Personality and Social Psychology, 74(6), 1516–1530.
• Çakı, F. (2014). Türk sosyolojisinde yeni bir alan: Gönüllülük araştırmaları. Sosyoloji Dergisi, 29(2), 185–202.
• Dekker, P., & Halman, L. (2003). The values of volunteering: Cross-cultural perspectives. Springer.
• Dörner, A., & Vogt, L. (2001). Das Kapital der Bürger: Freiwilligenarbeit als Herausforderung der Politik. GWP – Gesellschaft. Wirtschaft. Politik, 50(1), 43–55.
• Ebert, O., Hartnuß, B., Rahn, E., & Schaaf-Derichs, C. (2002). Freiwilligenagenturen in Deutschland. Stuttgart: W. Kohlhammer.
• Erdoğan, E., & Uyan-Semerci, P. (2020). Türkiye’de gönüllülük araştırması 2019: Gönüllü profili, gönüllülerin koşulları ve kazanımları. Türkiye’de Gönüllülük: Deneyimler, sınırlılıklar ve yeni açılımlar, 1–43.
• Erdoğmuş, N., Bircan, H. M., Sayın, Z., & Aydemir, Ö. F. (2020). Genç gönüllülerin motivasyonu. https://ilke.org.tr/files/netstk/50/web/115/3753/dosyalar/Genç_Gönüllülerin_Motivasyonu.pdf
• Ergül, B. (2022). Gönüllülükte kurumsallaşmanın güçlenmesi: Gönüllü programları. M. Şentürk (Ed.), Gönüllülük ve gönüllülerle birlikte çalışmak (ss. 107–133). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Field, J. (2006). Sosyal sermaye (B. Bilgin & B. Şen, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• T.C. Gençlik ve Spor Bakanlığı. (2019). Gönüllülük Yılı Stratejisi. T.C. Gençlik ve Spor Bakanlığı 2019 Gönüllülük Yılı Dergisi, 1(1), 1–23.
• Giddens, A. (2010). Modernite ve bireysel kimlik (1. b.) (Ü. Tatlıcan, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Güzel, A. (2013). Zumbara: Parayı değil, zamanı paylaşmak. Türkiye’de gönüllülük: Gönüllülüğün rolünün ve katkılarının keşfedilmesi içinde. Birleşmiş Milletler Gönüllüleri (UNV) Programı Türkiye & GSM Gençlik Servisleri Merkezi (Çev. Bordo Tercüme Bürosu & Eda Erdem). Ankara: Tasarımhane Tanıtım, 99–100.
• https://www.wege-ins-ausland.de/wege-ins-ausland/freiwilligendienst-im-ausland/nicht-gefoerderter-freiwilligendienst-im-ausland/organisationen-fuer-freiwilligenarbeit-im-ausland
• Kotler, P., & Lee, N. (2005). Kurumsal sosyal sorumluluk. İstanbul: MediaCat Kitapları.
• Noack, J., & Thiele, T. (2017). Freiwilligenarbeit im Safer Nightlife-Ansatz (Bachelor’s thesis).
• Özesmi, U. (2013a). Sosyal medya ve teknoloji gönüllülerin emrinde. Türkiye’de gönüllülük: Gönüllülüğün rolünün ve katkılarının keşfedilmesi içinde. Birleşmiş Milletler Gönüllüleri (UNV) Programı Türkiye & GSM Gençlik Servisleri Merkezi (Çev. Bordo Tercüme Bürosu & Eda Erdem). Ankara: Tasarımhane Tanıtım, 96–98.
• Sennett, R. (2017). Karakter aşınması: Yeni kapitalizmde işin kişilik üzerindeki etkileri (11. bs.) (B. Yıldırım, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sennett, R. (2010). Kamusal insanın çöküşü (S. Durak & A. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Simonson, J., Kelle, N., Kausmann, C., & Tesch-Römer, C. (2021). Unterschiede und Ungleichheiten im freiwilligen Engagement. In Freiwilliges Engagement in Deutschland: Der Deutsche Freiwilligensurvey 2019 (pp. 67–94). Wiesbaden: Springer Fachmedien Wiesbaden.
• Veli, İ. (2025). Kelebek Rotası: Gönüllü insanın yol haritası (1. b.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Yanardağ, U., & Yanardağ, M. Z. (2020). Gönüllü yönetimi. Gençlik ve Gönüllülük Bağlamında SivilAnT içinde (ss. 21–37). Nobel Yayınları.