Yüksek ve Düşük Benlik Saygısını Etkileyen Faktörler

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 109 - 121, 01.12.2021

Kaan Sevim , Taner Artan

Öz

Multidisipliner çalışmalar benlik saygısını anlamada oldukça önemli adımlar atmıştır. Benlik saygısı insanın aile hayatından başlayan ve hayatı boyunca değişiklikler gösterebilen ve kişinin bio-psiko-sosyal tüm yönlerini etkileyebilen bir olgudur. Benlik saygısının hem nedenlerinin hem de sonuçlarının araştırılması için birçok multidisipliner çalışmalar yapılmaktadır. Kişilerin gerçek benlikleri ile ideal ve olması gereken benlikleri arasında farkların oluşması düşük ya da yüksek benlik saygısına yol açabilmektedir. Yüksek ya da düşük benlik saygısı arasında birçok fraksiyon da bulunmaktadır. Bu durum bazen genel bir benlik saygısını yansıtırken bazen de özel bir durumu yansıtabilmektedir. Kişilerin benlik saygısına duydukları ihtiyaç da benlik saygısını etkileyen önemli faktörlerden bir tanesidir. Benlik saygısı üzerine etkisi olan faktörlerin bilinmesi olumsuz etkilerinden korunma açısından önemli bir bilinç de yaratmaktadır. Aynı zamanda benlik, öz-kavram ve ego kavramlarının yanlış anlaşılması benlik saygısının da tam olarak anlaşılmasını zorlaştırmaktadır. Mültidisipliner perspektifle benlik saygısı üzerine yapılan çalışmalar incelenerek hem yüksek hem düşük benlik saygısını etkileyen faktörlerin ortaya konulması önem arz etmektedir. Böylelikle bu çalışma literatür taraması yaparak yüksek ve düşük benlik saygısını etkileyen faktörleri incelemeye çalışacaktır.

Anahtar Kelimeler

Benlik, Yüksek benlik saygısı, Düşük benlik saygısı, Benlik saygısı

Factors Affecting High and Low Self-Esteem

Öz

Multidisciplinary studies have made significant strides in understanding self-esteem. Self-esteem is a phenomenon that starts with a person's family life and can change throughout his life and can affect all bio-psycho-social aspects of the person. Many multidisciplinary studies investigated both the causes and consequences of self-esteem. Differences between people's actual/own self-state and their ideal self-state and ought self-state can lead to low or high self-esteem. There are also many factions between high or low self-esteem. While this situation sometimes reflects general self-esteem, it can sometimes reflect a particular case. The need for self-esteem is one of the significant factors affecting self-esteem. Knowing the factors that affect self-esteem also creates a substantial awareness in the sense of protection from their unfavorable effects. At the same time, misunderstanding the concepts of self, self-concept, and ego makes it difficult to comprehend self-esteem. It is outstanding to reveal the factors affecting both high and low self-esteem by examining the studies on self-esteem from a multidisciplinary perspective. Thus, this study will investigate the factors affecting high and low self-esteem by reviewing the literature.

Anahtar Kelimeler

The Self, High self-esteem Low self-esteem, Self-esteem

Kaynakça

• APA (2009). College dictionary of psychology. Washington, DC: American Psychological Association.
• Arda, E., Kılıçgedik, N., Bakan, S., Bakan, İ & Kemer, B. (2003). Sosyal bilimler el sözlüğü. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Arkonaç, S. (2008). Psikolojide insan modelleri ve yerel insan modelimiz. Ankara: Nobel Yayınları.
• Arthur, C. (1968). Some implication of self-esteem for social influence. Gordon, J. ve Gergen, J. (Ed), The self in social interaction, Volume I; cassis and contemporary perspectives İçinde. New York: John Wiley and Sens.
• Aslan Yılmaz, H. (2016). Bir derleme: benlik kavramına ilişkin bazı yaklaşımlar ve tanımlamalar. Sosyal Bilimler Dergisi, 48, 79-89.
• Aydın, B. (1996). Benlik kavramı ve ben şemaları. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8, 41-47.
• Bahçivan Saydam, R. & Gençöz, T. (2005). Aile ilişkileri, ebeveynin çocuk yetiştirme tutumu ve kendilik değerinin gençler tarafından belirtilen davranış problemleri ile olan ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 20(55), 61-74.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy the exercise of control. New York: W. H.
• Blascovich, J. & Tomaka, J. (1991). Measures of self-esteem. J. Robinson, Shaver ve L. Wrightsman (Ed.). Measures of personality and psychological attitudes İçinde. New York: Academic Press.
• Burger, M.J. (2006). Kişilik. (İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Campbell J.D. & Lavallee L.F. (1993). Who am I? The role of self-concept confusion in understanding the behavior of people with low self-esteem. Baumeister R.F. (Ed.). Self-esteem: The puzzle of low self-regard İçinde. Boston: Springer.
• Crocker, J. ve Major, B. (1989). Social stigma and self-esteem: the self-protective properties of stigma. Psychological Review, 96(4), 608-630.
• Cüceloğlu, D. (1993). İnsan ve davranışı. 4. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Demirtaş, H.A. (2003). Sosyal kimlik kuramı, temel kavram ve varsayımlar. İletişim Araştırmaları, 1(1), 123-144.
• Dilek, H. (2007). Farklı eğitim programlarına devam eden lise II. sınıf öğrencilerinin benlik saygısı ile anne babalarının benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi.
• Engel, B. (2000). Kimliksiz kadınlar. (Çev. Deniz Atlas). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Eriş, Y. & İkiz, F. E. (2013). Ergenlerin benlik saygısı ve sosyal kaygı düzeyleri arasındaki ilişki ve kişisel değişkenlerin etkileri. Turkish Studies, 8(6), 179-193.
• Ersanlı, K. (1996). Benliğin gelişimi ve görevleri, 2. Basım. Samsun: Biz Ajans Yay.
• Fleming, J.S. & Courtney, B.E. (1984). Dimensionality of self–esteem: II. hierarchical facet model for revised measurement scales. Journal of Personality and Social Psychology, 46(2), 404-421. Doi: 10.1037/0022-3514.46.2.404
• Gecas, V. (1982). The self-concept. Annual Review of Sociology, 8, 1-33.
• Gerrig, R & P. Zimbardo (2013). Psikolojiye giriş: psikoloji ve yaşam (Çev. H. Sart). İstanbul: Ekin Yay.
• Higgens, E.T. (1987). Self-discrepancy: A theory relating self and affect. Psychological Review, 94(3), 319-340.
• Hogg. M.A. & Vaughan. G.M. (2007). Sosyal psikoloji. (İbrahim Yıldız ve Aydın Gelmez Çev.). Ankara: Ütopya Yayınları.
• James, W. (1950). The principles of psychology. Vol 1. Dover Publications.
• Jones, S.C. (1973). Self- and interpersonal evaluations: esteem theories versus consistency theories. Psychological Bulletin, 79(3), 185-199.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Benlik, aile ve insan gelişimi kültürel psikoloji. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kımter, N. (2008). Benlik saygısı ve dindarlık ilişkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Köknel, Ö. (1982). Kişilik. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Lazarević, L.B., Lazarević, D. & Orlić, A. (2017). Predictors of students' self-esteem: The importance of body self-perception and exercise. Psihološka istraživanja, 20(2), 239-254. Doi: 10.5937/PsIstra1702239L
• Masaroğulları, G. ve Koçakgöl, M. (2011). Psikoloji sözlüğü. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık.
• Maslow, A. (1970). Motivation and personality. (2nd Ed.). New York: Harper and Row.
• Mckay, M. ve Fanning, P. (2000). Self-esteem. USA: New Harbinger Publications.
• Mead, G.H. (1934). Mind, self, and society. Chicago: The University of Chicago Press.
• Ogilvie, D. M. (1987). The undesired self: A neglected variable in personality research. Journal of Personality and Social Psychology, 52(2), 379–385. https://doi.org/10.1037/0022-3514.52.2.379
• Özkan, İ. (1994). Benlik saygısını etkileyen etmenler. Düşünen Adam, 7(3), 4-9.
• Plummer, D. (2001). Helping children to build self-esteem: a photocopiable activities book. London: Kingsley, J. Publishers.
• Rhodewalt, F. & Petersan, B. (2008). The self and social behavior, the fragile self and interpersonal self regulation. Frederick R. (Ed.). Personality and social behavor içinde. New York: Psychology Press.
• Rogers, C. (1951). Client-centered therapy. Boston: Henghton Mifflin Co.
• Rosenberg, M. (1979). Conceiving the self. NY: Basic.
• Sanford, L.T. & Donavan, M.E. (1999). Kadınlar ve benlik saygısı. (Çev. Semra Kunt). Ankara: HYB Yayıncılık.
• Şerif, M. & Şerif, C. W. (1956). An outline of social psychology. New York: Harpers & Brothers.
• Tuncer, Ö., Atay, M.İ., Türker, Y. & Tuncer, H. (2014). Adolesanlarda kardeş sayısı ile öz-kavram ilişkisi. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi, 16(3), 22-25.
• Uyanık Balat, G. & Akman, B. (2004). Farklı sosyo-ekonomik düzeydeki lise öğrencilerinin benlik saygısı düzeylerinin incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 175-183.
• Yalçın, Ş. (2010). Modern felsefede benlik. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Yardley, K. & Honess, T. (1987). Self and identity: psychological perspectives. London: St. Edmundsburey Press.
• Yavuzer, H. (2000). Okul çağı çocuğu. 4. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldız, M. (2012). Öğretmen adaylarının benlik saygısı ve kişilik özelliklerinin sahip oldukları değerler açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Yörükoğlu, A. (1985). Gençlik çağı.7. Baskı, İstanbul: Özgür Yayınları.