Tıbbi Sosyal Hizmetin Farklı Alanlarına Genel Bir Bakış

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 91 - 99, 31.07.2022

Fikri Keleşoğlu

Öz

Sosyal hizmetin, meslek ve disiplin olarak çok boyutlu olması farklı pek çok düzeyde mesleki müdahalelerde bulunmasını mümkün kılmaktadır. Özellikle sağlık alanında sosyal hizmetin görünür şekli olan tıbbi sosyal hizmet, hastaların sosyal sağlığını odağına alarak yüksek yararı, tam bir iyilik hali üzerinden sunmaya çalışmaktadır. Bu çalışmada özellikle tıbbi sosyal hizmet alanında öne çıkan seçili bazı alt disiplinlerin genel karakteristiği ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu amaçla çalışma onkolojik sosyal hizmet, evde sağlık ve bakım hizmetleri, palyatif bakım ve nefrolojik sosyal hizmet ile sınırlandırılarak hem hizmetlerin ortaya çıkışı ve genel çerçevesi verilmiş hem de yer yer ilgili alana dair yasal çerçeveler üzerinden bazı tartışmalar odağa alınmıştır. Bu ve benzeri hizmet alanlarına dair oluşturulacak farkındalık, tıbbi sosyal hizmetin bilinirliğine katkı sunacağı gibi sosyal hizmet mesleği ve disiplininin çatı olarak güçlenmesine de hizmet edeceği düşüncesi bu çalışmanın varsayımını oluşturmaktadır. Sosyal hizmetin sağlık alanındaki temsilcileri olan sosyal çalışmacılar, tıbbi sosyal hizmetin uygulama alanlarında daha görünür oldukça müracaatçıların sosyal işlevsellikleri bundan olumlu etkilenerek, sağlık hizmetlerinin çıktısı olarak beklenen yüksek yarar daha gerçekçi ve sürdürülebilir olacaktır. Bu açıdan tıbbi sosyal hizmetin diğer alanlarının da dahil edildiği farklı çalışmaların sayısının artmasının kritik bir öneme sahip olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Tıbbi sosyal hizmet, Onkolojik sosyal hizmet, Evde bakım, Palyatif bakım, Nefrolojik sosyal hizmet

General Overview of the Different Areas of Medical Social Work

Öz

Multidimensional nature of social work as a profession and discipline makes professional interventions possible at many different levels. Medical social work which is the visible form of social work, especially in the field of health, focuses on the social health of patients and tries to present the highest benefit through a state of complete well-being. In this study, it has been aimed to reveal the general characteristics of some selected sub-disciplines, especially in the field of medical social work. For this purpose, the study was limited to oncology social work, home care services, palliative care and nephrology social work. Both the emergence and general framework of the services are given and some discussions on legal frameworks are focused. The awareness to be created about this and similar service areas will contribute to the awareness of medical social work. The assumption of this study is that this awareness will serve to strengthen the social work profession and discipline as a roof. As social workers who are the representatives of social work in the field of health become more visible in the application areas of medical social work, the social functionality of the clients will be positively affected. Thus, the expected high benefit as an output of health services will be more realistic and sustainable. In this respect, it can be said that the increase in the number of different studies including other fields of medical social work has a critical importance.

Anahtar Kelimeler

Medical social work, Oncology social work, Home care, Palliative care, Nephrology social work

Kaynakça

• Acar, M. (2013). Onkolojide sosyal hizmet: vaka örnekleri. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(2), 231-252 .
• Allison, H., Gripton, J., ve Rodway, M. (1983). Social work services as a component of palliative care with terminal cancer patients. Social Work in Health Care, 8(4), 29-44.
• Auslander, G. (2001). Social work in health care: What have we achieved?. Journal of Social Work, 1(2), 201-222.
• Aydemir, İ. & Işıkhan, V. (2013). Hasta hakları birim sorumlularının karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(1), 7-24.
• Bağ, B. (2012). Hospis ve hospiste ölüme hazırlanma. Akademik Geriatri, 4, 120-125.
• Beder J, Mason S, Johnstone S, Callahan MB, LeSage L. (2003). Effectiveness of a social work psychoeducational program in improving adherence behavior associated with risk of CVD in ESRD patients. Journal of Nephrology Social Work, 23,12-22.
• Bekiroğlu, S. (2016). Türkiye’de tıbbi sosyal hizmet alanında sosyal çalışmacı istihdamı. Sosyal Hizmet Sempozyumu, 26-28.
• Callahan, M.B. (2011). The role of the nephrology social worker in optimizing treatment outcomes for end‐stage renal disease patients. Dialysis & Transplantation, 40(10), 444-450.
• CNSW. (2003): Standards of practice for nephrology social work (5th ed). New York: National Kidney Foundation, 2003, 7-9.
• Dikmen Özarslan, A. (2014). Sağlık alanında sosyal hizmet. P. Akkuş ve Ö. Başpınar Aktütün (Ed), Sosyal hizmet ve öteki içinde (ss. 246-271). Ankara: Bağlam Yayıncılık.
• Duman, M. F. (2019). Suç habitatının gençlerin özerkliğine etki eden nitelikleri: İzmir ili örneği. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 7(18), 79-116.
• Duyan, V. (1996). Tıbbi Sosyal Hizmet, Ankara: 72TDFO Bilgisayar Yayıncılık.
• Duyan, V. (2007). Grupla sosyal hizmet. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Elçigil, A. (2006). Pediatrik palyatif bakım ve hemşirelik. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yükseokulu Dergisi, 9(4), 75-81.
• Ersoy, N. (2001). Kanserde Etik, Onkoloji Sempozyumu–2000’li Yıllarda Akciğer Kanserleri Tanı ve Tedavi Son Gelişmeler. Bursa: Uludağ Onkoloji Dayanışma Derneği Yayını.
• Fobair, P., Stearns, N. N., Christ, G., Dozier-Hall, D., Newman, N. W., Zabora, J., ... & Hedlund, S. (2009). Historical threads in the development of oncology social work. Journal of Psychosocial Oncology, 27(2), 155-215.
• Gedik, M. (2020). Sosyal hizmetlerde “hak temelli” yaklaşım. Çekmece İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16 ), 28-57.
• Gültekin, M., Özgül, N., Olcayto, E., ve Tuncer, M. (2010). Türkiye’de palyatif bakım hizmetlerinin mevcut durumu. Türk Jinekolojik Onkoloji Dergisi, 1, 1-6.
• Levendoğlu, F., Altıntepe, L. ve Uğurlu, H. (2004). Yaşlı hemodiyaliz hastalarında disabilite, depresyon ve yaşam kalitesi, Türk Geriatri Dergisi, 7(4), 195-198.
• Merighi, J. R. ve Ehlebracht, K. (2005). Emotional exhaustion and workload demands in renal social work practice. Journal of Nephrology Social Work, 24, 14-20.
• Merighi, J. R., ve Ehlebracht, K. (2004). Workplace resources, patient caseloads, and job satisfaction of renal social workers in the United States. Nephrology News & Issues, 18(5), 58-68.
• National Association of Social Workers. (1987). Standards for social work in health care settings. Silver Springs, Maryland: NASW Press.
• National Association of Social Workers. (1995). NASW clinical indicators for social work and psychosocial services in home health care. Washington: NASW Press.
• National Association of Social Workers. (2003a). NASW Standarts for Palliative & End of Life Care. Washington, DC: NASW Press.
• National Association of Social Workers. (2003b). Standards of practice for nephrology social work (5th ed.). New York: National Kidney Foundation.
• Özateş, Ö. S. (2010). Sosyal hizmet etiğinin felsefi temelleri. Toplum ve Sosyal Hizmet, 21(1), 85-97.
• Payne, M. (2007). Know your colleagues: Role of social work in end-of-life care. End of Life Care, 1(1), 69-73.
• Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşları Tarafından Evde Sağlık Hizmetlerinin Sunulmasına Dair Yönetmelik. (2010, 27 Şubat). Resmî Gazete (Sayı: 29280). http://www.resmîgazete.gov.tr/eskiler/2015/02/20150227-14.htm (Erişim tarihi: 25.02.2022).
• Schroepfer, T. (2011). Oncology social work in palliative care. Current Problems in Cancer, 6(35), 357-364. doi:10.1016/j.currproblcancer.2011.10.010.
• Sontag, S. (2005). Metafor olarak hastalık. (O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı. Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği (SHUDER), 2022, http://shuder.org/Sayfa/sosyal-hizmet-uzmanlari-derneginin-tarihcesi1656. (Erişim tarihi: 20.02.2022).
• Şener, M. M. (2017). Evde Sağlık, Bakım Hizmetleri ve Sosyal Hizmet. Şeker, M. ve Y. Bulduklu (Ed.), Tıbbi ve psiko-sosyal hizmet içinde (ss. 132-153). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi AÖF Yayını.
• Taylor-Brown, S. ve Mary, S. (2004). End-of-life care. Health & Social Work, 29(1), 3-5.
• Tuncay, T & Tekin, H. H. (2021). Sosyal hizmet mesleğinin ABC’si. Ankara: Nika Yayınevi.
• Tuncay, T. (2010). Kanserle başetmede destek grupları, Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 21(1), 59–71.
• Tuncay, T. (2019). Palyatif bakımda sosyal hizmet uygulamaları. Şeker, M. ve Y. Bulduklu (Ed.), Tıbbi ve psiko-sosyal hizmet içinde (ss. 262-285). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi AÖF Yayını.
• Tuncay, T. ve Oral, M. (2012). Onkoloji çalışmalarında dolaylı travmatizasyon üzerine bir gözden geçirme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23(1), 161-172.
• World Health Organisation (2000). Home-based long-term care. http://whqlibdoc.who.int/trs/WHO_TRS_898.pdf (Erişim tarihi: 31.02.2022).
• World Health Organization. (2007). WHO definition of palliative care. Erişim adresi: http://www.who.int/cancer/palliative/definition/en (Erişim tarihi: 25.02.2022).
• World Health Organization. (2014). World cancer report 2014. Lyon: World Health Organization International Agency for Research on Cancer.
• Yıldırım, B. (2017). Bir tıbbi sosyal hizmet uygulaması: hemodiyaliz hastaları üzerine etkileşim grubu planlama. Sosyal Çalışma Dergisi, 1 (2), 64-73.
• Yıldırım, B., Acar, M., ve Tuncay, T. (2013). Onkoloji alanında sosyal hizmet uzmanlarının görevleri ve kanıta dayalı değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 24(1), 169-189.
• Zebrack, B., Burg, M. A., ve Vaitones, V. (2012). Distress screening: an opportunity for enhancing quality cancer care and promoting the oncology social work profession. Journal of Psychosocial Oncology, 30(6), 615-624.
• Zebrack, B., Walsh, K., Burg, A. M., Maramldi, P. ve Lim, J. (2008). Oncology social worker competencies and ımplications for education and training. Social Work in Health Care, 47(4), 355–375.
• Zengin, O. (2016). Nefrolojik sosyal hizmet: Kronik böbrek yetmezliğinde sosyal hizmet müdahalesi. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi, 25(3), 221-226.
• Zengin, O. (2019). Evde Bakım Hizmetleri, Tıbbi Sosyal Hizmet içinde (224-243). Erzurum: Atatürk Üniversitesi AÖF Yayını.
• Zubaroğlu Yanardağ, M. ve Özmete, E. (2017). Bir mesleki uygulama alanı olarak geçmişten geleceğe klinik sosyal hizmet. Toplum ve Sosyal Hizmet, 28(1), 203-226.