Concepts And Problems Of Old Age From The Perspective Of Gerontological Social Service

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 17, 30.06.2024

Tuğba Aksoy Özkan , Fikri Keleşoğlu

Öz

Every year elderly population is rising in developed and developing countries. Many factors that effecting the increase of life expectancy also cause changes in the structures of society and elderliness. The changing perceptions of aging and old age can be seen at the descriptions of elderly period. In this study, concepts that defining the changing structures of elderliness with the effects of modernization and globalization, and problems of elderly period are discussed from the perspective of gerontological social work. Moreover, the social work which centred around human beings and their lives and its wholesome approach towards to expectations and problems of the elderly and old age is evaluated. Increase in procuring services of health, social services and many other areas of increasing elderly population with the changing demographics is expected. It is thought that the problems related to elderly period that affect the elderly individual and their family today will increase their impact on social dimensions in the future. Consequently, providing the necessary services by identifying the needs and problems in old age, improving the quality of life, and increasing the level of welfare can only be possible by the scientific elucidation of the changing and evolving characteristics of old age. Proper management of resources, ensuring the adequacy of knowledge and qualifications for the adaptation of elderly policies and service plans, to address old age as a whole and with a gerontological approach in teams that include social workers are recommended.

Anahtar Kelimeler

Gerontological social work, Aging, Problems of old age

Gerontolojik Sosyal Hizmet Perspektifinden Yaşlılığa Ait Kavram Ve Sorunlar

Öz

Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yaşlı nüfus her geçen yıl artmaktadır. Yaşam süresinin artmasında etkili olan birçok faktör, toplumun ve yaşlılığın yapısında da değişime neden olmaktadır. Demografik değişim ile artan yaşlı nüfusun sağlık, sosyal hizmet ve birçok alanda hizmet alımının artması beklenmektedir. Yaşlılık döneminin birey ve ailesini etkileyen sorunların günümüzde toplumsal etkisi bulunan sorunlar haline dönüşmesi öngörülmektedir. Yaşlanma ve yaşlılık algısındaki değişim, yaşlılık dönemi tanımlamalarında da görülmektedir. Bu çalışmada modernleşme ve küreselleşmenin etkisiyle yaşlılığın değişen yapısını tanımlayan kavramlar ve yaşlılık dönemi sorunları gerontolojik sosyal hizmet perspektifinden tartışılmaktadır. Ayrıca odağında insan ve yaşamı bulunduran sosyal hizmetin; yaşlanma, yaşlılık ve bu dönem içerisindeki bireylerin, bireysel ve toplumsal beklenti, yaşlanma ve yaşlılığın getirdiği sorunlardaki değişimlerin gözlenmesi ve bütüncül yaklaşımı değerlendirilmektedir. Sonuç olarak yaşlılık döneminde ihtiyaç ve sorunları belirleyerek gerekli hizmeti sağlamak, yaşam kalitesini artırmak ve refah seviyesini yükseltmek ancak yaşlı ve yaşlılığın değişen ve dönüşen özelliklerinin bilimsel olarak ortaya konulması ile mümkün görünmektedir. Kaynakların doğru yönetimi, yaşlılık politikaları ve hizmet planlarının uygun hale getirilmesi için bilgi ve yeterlilikler çerçevesinde, sosyal çalışmacılarında içinde bulunduğu ekiplerde yaşlının bir bütün olarak ve gerontolojik yaklaşımla ele alınması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gerontolojik sosyal hizmet, Yaşlanma, Yaşlılık sorunları

Kaynakça

• Abduşoğlu, A. (2012). Türkiye’de yaşlılık dönemine ilişkin beklentiler araştırması. 18-24 Mart Yaşlılara saygı haftası: Kuşaklar arası dayanışma ve aktif yaşlanma sempozyumu bildirileri (s. 81-115). Ankara: Ankara Ü. Yaşlılık Çalışmaları UAM.
• Adak, N. (2003). Yaşlıların Gayri Resmi Bakıcıları: Kadınlar. (6) , 81-89. T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları.
• Akdemir, N., Görgülü, Ü., & Çınar, F. İ. (2008). Yaşlı İstismarı ve İhmali. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi 15(1) , 67-75.
• Altun, F. (2021). Üretken Bir Nüfus Grubu Olarak Yaşlı Girişimciler. F. Altun (Ed.), Ekonomik ve Sosyal Boyutlarıyla YAŞLILIK içinde. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Arslan, M. (2009). Geleneksellik ve Yaşlı Dindarlığı: Taşrada Sosyal Hizmet Alamayan Yaşlıların Dindarlık Durumları Üzerine Uygulamalı Bir İnceleme. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi (2009/2), 112-125.
• Artan, T. (2013). Huzurevinde kalmakta olan yaşlılarda aile içi istismar. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi , 24, 109-122.
• Aslan, D. (2012). Sağlıklı Beslenme ve Yaşlılık. D. Aslan, Ertem M. (Ed.), Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler (s. 37-41). içinde. Ankara:Palme
• Aydemir, B. (2014, Nisan). İstatistiklerle yaşlılar, elderly statistics 2013. (4158) , 1-91. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu.
• Bähler, C., Huber, C., Brüngger, B., & Reich, O. (2015). Multimorbidity, Health Care Utilization and Costs in an Elderly Community-Dwelling Population: A Claims Data Based Observational Study. BMC Health Services Research , 15 (23), 1-12.
• Ceylan, H. (2015). Sosyal Değerden Sosyal Soruna Yaşlılık: Geleneksel Toplumdan Modern Topluma Değişen Yaşlılık Algısı. H. Ceylan (Ed.) içinde, Modern Hayat ve Yaşlılık (s. 25-53). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ceylan, H., Ayar, M., & Günel, Z. (2015). Küresel ve Yerel Perspektiften Yaşlılara Yönelik Sosyal Politikalar ve Uygulamalar. M. Şentürk, & H. Ceylan (Ed.) içinde İstanbul: Açılım Kitap.
• Ceylan, H., Kurtkapan, H., & Turan, B. (2015). Literatür:Türkiye'de Yaşlıların Yaşam Durumları. M. Şentürk, & H. Ceylan (Ed.) içinde, İstanbul'da Yaşlanmak: İstanbul'da Yaşlıların Mevcut Durumu Araştırması (s. 35-60).
• İstanbul Ü. Edebiyat F. Sosyoloji Araştırma Merkezi & İstanbul Kalkınma Ajansı, Açılım Kitap.
• Çapcıoğlu, İ., & Bilgin, Ö. (2012). Yaşlılara Yönelik Dini Sosyal Hizmet Uygulamaları Çerçevesinde Yaşlılık ve Dindarlık İlişkisinin Tarihsel Gelişimi ve Ülkemizdeki Durumu Üzerine. Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi , 41 (193), 1-16.
• Çunkuş, N., Taşdemir Yiğitoğlu, G., & Akbaş, E. (2019). Yaşlılık ve Toplumsal Dışlanma. Geriatrik Bilimler Dergisi , 2 (2), 58-67.
• Danış, M. Z. (2009). Türkiye’de Yaşlı Nüfusun Yalnızlık Ve Yoksulluk Durumları Ve Sosyal Hizmet Uygulamaları Açısından Bazı Çıkarımlar. Toplum Ve Sosyal Hizmet , 20 (1), 67-84.
• Dayana, S., Arunkumar, B., & Ilango, P. (2014). Gerontological social work in India an emerging field of social work.
• Duru, S., & Kalaycı, E. (2017). Yaşlı Ayrımcılığının Önlenmesinde Sosyal Hizmet Uzmanının Rolü. Socıal Scıences Studıes Journal (10), 1394-1399.
• Erden, Ş., & Boz, H. (2018). Türkiye’de Yaşlı İstismarı ve İhmali. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası , 71 (3), 100-105.
• Ertin, H., & Özkaya, H. (2016). Etik açıdan yaşlıya kötü muamale: İstismar ve Toronto Bildirgesi. Türkiye Klinikleri Dergisi , 2 (2), 77-84.
• Fichter, J. (2006). Sosyoloji Nedir. (N. Çelebi, Çev.) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Görgün Baran, A., Kalınkara, V., Aral, N., Akın, G., Baran, G., & Özkan, Y. (2005). Yaşlı ve aile ilişkileri Ankara örneği. Ankara: Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Gülen, M., Aktürk, A., & Acehan, S. (2013). Yaşlı istismarı ve ihmali. Tarama Dergisi , 22, 393-407.
• Hablemitoğlu, Ş. (2016). Yaşlılığın Kadınlaşması. H. Ceylan (Ed.), içinde, Yaşlılık Sosyolojisi. Ankara: Nobel Yay. Heinze, R., Naegele, G., & Schneiders, K. (2017). Gümüş Ekonomisi Bir Alman Vakası : 'Aktif Yaşlanma' ve 'Yaşlıların Üretkenliği' için Yeni Bir Eylen Alanı Mı? İ. Tufan, & M. Durak içinde, Gerontoloji Disiplinlerarası İşbirliği Cilt 1. Ankara: Nobel Yay.
• Hofman, P. (2012). Yeni bir başlangıç: Emeklilik, keşifler, imkanlar, fırsatlar. (Z. Önen, Çev.) İstanbul: İletişim. İçli, G. (2016). Sosyal statü ve rol bağlamında yaşlılık. H. Ceylan (Ed.), içinde, Yaşlılık Sosyolojisi (s. 41-55). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kalınkara, V. (2016). Yaşlılık: Disiplinlerarası Yaklaşım, Sorunlar, Çözümler 2. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim ve Danışmanlık Tic. Limited Şti.
• Kalkan, M. (2008). Yaşlılık: Tanımı, sınıflandırılması ve genel bilgiler. (K. Ersanlı, & M. Kalkan, Dü)
• Karadeniz, O., & Öztepe, N. D. (2013). Türkiye’de Yaşlı Yoksulluğu. Çalışma Ve Toplum , 3 (38), 77-102. Karahan, A., & Güven, S. (2002). Yaşlılıkta Evde Bakım. Türk Geriatri Dergisi , 5 (4), 155-159.
• Kendirli, B., Keskin, H., & Uçku, R. (2017). Yaşlılarda istismar varlığı ve etkileyen etmenler. Antalya: 19. Halk Sağlığı Kongresi Kitabı.
• Keskinoğlu, P., Giray, H., Pıçakçıefe, M., Bilgiç, N., & Uçku, R. (2004). Yaşlıda fiziksel, finansal örselenme ve ihmal edilme. Türk Geriatri Dergisi , 7, 57-61.
• Kılıç, Ü., & Şelimen, D. (2017). Yaşlıları huzurevi yaşamını seçmeye zorlayan nedenlerin belirlenmesi. G.O.P. Taksim E. A. H. Jaren , 3 (2), 73-82.
• Kılıç, Ü., & Şelimen, D. (2017). Yaşlıları huzurevi yaşamını seçmeye zorlayan nedenlerin belirlenmesi. JAREN (3), 73-82.
• Kıssal, A., & Beşer, A. (2009). Yaşlı istismar ve ihmalinin değerlendirilmesi. Preventive Medicine Bulletin , 8 (4), 357-364.
• Kurt, G. (2008). Türkiye’de Yaşlılık Olgusuna Sosyolojik Bir Bakış: Sivas İl Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü .
• Kurt, G., Beyaztaş, F. Y., & Erkol, Z. (2010). Yaşlıların sorunları ve yaşam memnuniyeti. Adli Tıp Dergisi , 24 (2), 32-39.
• Levy, B. R. (2003). Mind Matters: Cognitive and Physical Effects of Aging Self-Stereotypes. The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences , 58 (4), 203-211.
• Onur, B. (2017). Gelişim Psikolojisi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Özbolat, A. (2016). Beşikten Mezara: Yaşlılığın Sosyolojisi ve Din -Adana Örneği. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) , 16 (2), 53-76.
• Özmete, E., Hablemitoğlu, Ş., & Yıldırım, F. (2012). Ankara’da Yaşlı Yoksulluğu: Ekonomik, Sosyal, Kültürel İhtiyaçların Analizi. Ankara Üniversitesi Yaşlılık Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi .
• Özvurmaz, S. (2018). Yaşlı bireylerin yalnızlık düzeyleri ve sosyal destek algıları arasındaki ilişki. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(3) , 112-120.
• Pekcan, H. (2000). Antropoloji ve Yaşlılık Antropoloji ve Yaşlılık Prof. Dr. Vedia Emiroğlu’na Armağan.
• Sayan, A., & Durat, G. (2004). Yaşlı İstismarı ve İhmali Önleyici Girişimler. Ankara Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi , 7 (3), 97-106.
• Seyyar, A., & Genç, Y. (2010). Sosyal Hizmet Terimleri (Ansiklopedik “Sosyal Pedagojik Çalışma” Sözlüğü). Sakarya: Sakarya Kitabevi.
• Steverink, N., Westerhof, G., Bode, C., & Dittman-Kohli, F. (2001). The personal experience of aging, individual resources, and subjective well-being. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci , 56 (6), 364-373.
• Şentürk, Ü. (2015). Modernleşmenin Şekillendirdiği Yeni Yaşlılık Profili ve Türkiye'deki Yaşlılık Olgusu. Türkiye Dördüncü Nüfusbilim Konferansı Tebliğ Metinler Kitabı. içinde Ankara.
• Şentürk, Ü. (2020). Yaşlılık Sosyolojisi Yaşlılığın Toplumsal Yörüngeleri. Bursa: Dora Yayıncılık.
• The Ekonomist. (2010). Eril Dodo: Erkekler Gerekli Mi? A. Giddens (Ed.), Sosyoloji Başlangıç Okumaları içinde. İstanbul: Say Yay.
• Tufan, İ. (2003). Modernleşen Türkiyede Yaşlılık ve Yaşlanmak Yaşlanmanın Sosyolojisi. İstanbul: Anahtar Kitaplar.
• Tufan, İ. (2007a). Birinci Türkiye Yaşlılık Raporu. Antalya: Gero Yay.
• Tufan, İ. (2007b). Modernleşme hareketi bağlamında Türkiye’de kuşaklar arası ilişkiler: Modernleşme hareketi genç ve yaşlı kuşakların ilişkilerine nasıl bir etki yapıyor? Akdeniz Ü. G.B. İTGE Arşivi , 1-158.
• Tufan, İ. (2008). Türkiye gerontoloji ajandası 2020: Türkiye’de bilim insanlarının gözünde yaşlılık sorunları; Görüşler, planlar, talepler. Akdeniz Ü. G.B. Antalya: İTGE Arşivi , 1-54.
• Tufan, İ. (2012). Türkiye’de demografik değişimlerin yaratacağı yaşlanma ve yaşlılık olgusu ve gelecek için öneriler. Sosyal Dönüşüm, Biyoetik ve Kamu Politikaları Konferansı, BM Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu Türkiye MK, (s. 15-29). Ankara.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2022). İstatistiklerle Yaşlılar .
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2023). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları.
• Uysal, A. Dünyada yaygın bir sorun yaşlı istismarı ve ihmali. 2002.
• Varışlı, B. (2015). 65 yaş üstü kişilerle yapılan niteliksel araştırma, İstanbul Sancaktepe ve Şişli. İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Varışlı, B. (2020). Yaşlılık Deneyimi ve Kesişimsellik: İstanbul Örneği. OPUS International Journal of Society Researches , 16 (30), 2551-2567.
• WHO. (2002). The Toronto Declaration on the Global Prevention of Elder Abuse.
• World Health Organization. (2011). Global Health and Aging. NIH Pub.
• World Health Organization. (2015). World Report on Ageing and Health. WHO Library Cataloguing-Pub:Luxembourg .
• Zastrow, C., Karen, K., & Ashman, K. (2015). İnsan Davranış ve Sosyal Çevre II Yetişkinlik-Yaşlılık. (S. E. Türközü, & B. Alparslan, Çev.) Ankara: Nika Yay.