Kemal Tahir’in düşüncesinde batılılaşma sorunu ve bu sorunun yegâne çözümü olarak ‘devlet’

Yıl 2021, , 39 - 49, 30.06.2021

Abdül Samet Çelikçi , Yunus Koç

https://doi.org/10.47934/tife.10.01.04

Öz

Türk edebiyatının önde gelen isimlerinden olan Kemal Tahir, aynı zamanda siyasi görüşleriyle de dikkat çeken düşünce insanıdır. Sosyalist bir kimliğe sahip olmakla birlikte, Marksizm’i Doğu-Batı çatışması ve farklılaşması üzerinden ele almıştır. Tahir, Karl Marx Doğu toplumları üzerine geliştirmiş olduğu Asya Tipi Üretim Tarzı (ATÜT) kavramsallaştırmasından faydalanmış ve bu şekilde genelde Doğu toplumlarını daha özelde de Anadolu-Türk toplumunu analiz etmeye ve anlamaya çalışmıştır. Bu çerçevede, Tahir’in Osmanlı’nın son döneminde başlayan ve Cumhuriyet dönemi boyunca devam eden Batılılaşma hareketlerine dönük sert eleştirileri son derece dikkat çekicidir. Tahir, Doğu toplumları için ‘devlet’in hayati önemine dikkat çekmek istemiştir. Bu çalışmanın konusu, Kemal Tahir’in Türkiye’deki Batılılaşma anlayışına yaklaşımı ve Batılılaşma anlayışının yaratmış olduğu sorunlara karşı çözüm olarak sunduğu devlet düşüncesidir. Bu doğrultuda, çalışmanın temel amacı Kemal Tahir’in Türkiye’deki Batılılaşma anlayışına ve hareketlerine eleştirel yaklaşımını ortaya koyarak Batılılaşma sorununa getirdiği çözüm olan devlet fikrini incelemektir.

Anahtar Kelimeler

Kemal Tahir, Batılılaşma, Devlet

The ıssue of westernization in Kemal Tahir's view and the 'state' as the sole solution

Öz

Kemal Tahir, one of the prominent names of Turkish literature, is also an intellectual who draws attention with his political views. Although he has a socialist identity, he has dealt with Marxism through the East-West conflict and differentiation. Tahir benefited from Karl Marx's conceptualization of Asian Type of Production (ATUT) on Eastern societies and in this way he tried to analyze and understand the Eastern societies in general and the Anatolian-Turkish society in particular. In this context, Tahir's harsh criticism of the Westernization movements that started in the last period of the Ottoman Empire and continued throughout the Republic period is extremely remarkable. Tahir wanted to draw attention to the vital importance of the ‘state’ for Eastern societies. The subject of this study is Kemal Tahir's approach to the to the conception of Westernization in Turkey and the state thought that he presented as a solution to the problems created by the issue of Westernization. In this direction, the main purpose of the study is to examine Kemal Tahir's critical approach to the conception and movements of Westernization in Turkey and again within this framework, the solution he brought to the issue of Westernization namely the idea of the state.

Anahtar Kelimeler

Kemal Tahir, Westernization, State

Kaynakça

• Avcı, M. G. (2001). Kemal Tahir ve devlet: ‘Bey kısmının onuru kendi malı değildir’. E. Eğribel ve M. F. Andı (Ed.), Kemal Tahir 100 Yaşında kitabı içinde (s. 281-286). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Berksoy, N. Ç. (2003). Kemal Tahir için biyografi çalışması. E. Eğribel ve U. Özcan (Ed.), Kemal Tahir’in 30. ölüm yıldönümü anısına kitabı içinde (s. 267-298). İstanbul: Kızılelma Yayıncılık.
• Bozdağ, İ. (2003). Kemal Tahir'in sohbetleri. İstanbul: Yaba Yayınları.
• Coşkun, S. (2012). Esir şehrin hür insanı Kemal Tahir: İnsan, eser, fikir. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kaçmazoğlu, H. B. (2012). Türk sosyolojisinde temalar 3: Doğu-batı çatışması. İstanbul: Doğu Kitabevi.
• Kaçmazoğlu, H. B. (2001). Kemal Tahir ve Batıcılaşma Eleştirisi. E. Eğribel ve M. F. Andı (Ed.), Kemal Tahir 100 Yaşında kitabı içinde (s. 287-297). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Kırbaş, D. (1987). Osmanlı toplum düzeni ve Kemal Tahir. İstanbul: Arba Yayınları.
• Moran, B. (2006). Türk romanına eleştirel bir bakış 2. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Refiğ, H. (2009). Doğruyu aradım güzeli sevdim. I. Zileli (Ed.). İstanbul: Bizim Kitaplar Yayınevi.
• Sarıkoca, E. (2004). Kemal Tahir ve toplum yapıları. A. Yaraman (Ed.), Biyografya 4: Kemal Tahir kitabı içinde. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Tahir, K. (1992a). Notlar/Osmanlılık/Bizans. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Tahir, K. (1992b). Notlar/Sosyalizm, toplum ve gerçek. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Tahir, K. (1992c). Notlar/Çöküntü. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Tahir, K. (1992d). Notlar/Batılaşma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Tahir, K. (1997). Yorgun Savaşçı. İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Tahir, K. (2004). Yol Ayrımı. İstanbul: Adam Yayınları.
• Tahir, K. (2007a). Sağırdere. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Tahir, K. (2007b). Rahmet yolları kesti. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Tahir, K. (2013). Devlet ana. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Tahir, K. (2014). Kurt kanunu. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Topluk, G. (2017). Kemal Tahir ve Yaşar Kemal örnekleri üzerinden eşkıyalık yazımına bir bakış, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (1), 59-78.