274 VE 275 SAYILI KANUNLARIN HAZIRLANIŞ SÜRECİ VE SENDİKALAR

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 97 - 120, 08.01.2018

Samet Yaşar

Öz

1961 Anayasasının toplu sözleşme özerkliği ve
grev hakkını güvenceye alınan hükümleri çerçevesinde 274 sayılı Sendikalar
Kanunu ve 275 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu’nun hazırlanma
süreci bu makalenin başlıca konusunu oluşturmaktadır.  Sendikal haklar bakımından önemli bir kırılma
noktası olan bu kanunların hazırlanma sürecine ilişkin literatürdeki görüşler
Meclislerdeki görüşmeler etrafında yeniden değerlendirilmiştir. Türkiye’de
sendikacılığın önünü önemli ölçüde açan bu kanunların hazırlanmasında
darbecilerin toplumsal meşruiyet arayışının belirleyici bir unsur olduğu
görülmüştür. Bununla birlikte darbecilerin meşruiyet aracı olarak sendikal
haklara odaklanmasında, işçi sınıfındaki nicel büyümenin ve 1950’lerden
itibaren artarak devam eden sendikal taleplerin sınırlı bir etkisinin olduğu
görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler

1961 Anayasası, sendikacılık, 274 sayılı Kanun, 275 sayılı Kanun

Kaynakça

• Millet Meclisi Tutanakları; Cumhuriyet Senatosu Tutanakları
• Çelik Aziz, “ 50. Yılında 274-275 Dersleri”, http://azizcelik.org/2013/07/27/50-yilinda-274-275-dersleri/, (Çevrimiçi), 25.04.2015.
• Çelik Aziz, “Türkiye’de 1960 Sonrası İstihdam ve Ücretliler”, https://azizcelik2013.files.wordpress.com/2013/10/tc3bcrkiye_de-1960-sonrasc4b1-istihdam-ve-c3bccretliler.pdf , (Çevrimiçi), 15.04.2015.
• Çelik Aziz, Vesayetten Siyasete Türkiye’de Sendikacılık: 1946-1967, İstanbul, İletişim Yayınları, 2010.
• Dereli Toker, Aydınlar, Sendika Hareketi ve Endüstriyel İlişkiler Sistemi (Genel Olarak Türkiye’de), İstanbul, 1975.
• Fişek Kurthan, Türkiye’de Kapitalizmin Gelişmesi ve İşçi Sınıfı, Ankara, Doğan Yayınları, 1969.
• Güzel M. Şehmus, Türkiye’de İşçi Hareketi: 1908-1984, İstanbul, Kaynak Yayınları, 1996.
• “ICFTU – Tasarılar Hakkında Görüşü”, Türk-İş Dergisi, S.5, 1963.
• İleri Ülkü, Türkiye’de Toplumsal Değişimin Çalışma İlişkileri Üzerindeki Etkileri, Ankara, Türk Ağır Sanayi ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası Eğitim Yayını - Yayın No: 62, 2009.
• “İşçi Bayramı”, Türk-İş Dergisi, S.5, 1963.
• Koç Canan, Yıldırım Koç, Türkiye İşçi Sınıfı ve Mücadeleleri Tarihi, Ankara, Tüm İktisatçılar Birliği Yayınları Yayın No: 16, 1976.
• Koç Yıldırım, Türkiye İşçi Sınıfı Tarihinden Yapraklar, İstanbul, Ataol Yayıncılık, 1992.
• Koç Yıldırım, Türkiye İşçi Sınıfı ve Sendikacılık Tarihi: Olaylar ve Değerlendirmeler, Ankara, Yol-İş Sendikası Yayınları, 1996.
• Koç Yıldırım, Türkiye İşçi Sınıfı ve Sendikacılık Hareketi Tarihi, İstanbul, Kaynak Yayınları, 2003.
• Koçak M. Hakan, “İşçi Hareketinin Örgütsel ve Ölçeksel Strateji Bağlamında İstanbul İşçi Sendikaları Birliği Örneği”, Çalışma ve Toplum, 2014, S. 43, ss. 53-102.
• Koçak M. Hakan, Aziz Çelik, “Türkiye İşçi Sınıfının Ayağa Kalktığı Gün: Saraçhane Mitingi”, Sınıf Sendika Siyaset – Türkiye Emek Tarihinden Kesitler, Derleyenler: Ahmet Makal-Aziz Çelik-M. Hakan Koçak, İmge Kitabevi, Ankara, 2016.
• Makal Ahmet, Ameleden İşçiye, 2. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2011.
• Millioğulları Özgün, Türkiye’de 1960-1980 ve 1980-2005 Dönemlerinde Grev Hareketlerinin Karşılaştırılması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi S.B.E.), Ankara, 2007.
• “Olaylar – 5’inci Genel Kurul”, Türk-İş Dergisi, S.11, 1964.
• “Sendikalar Kanunu Tasarısının Son Şekli Üzerinde Türk-İş’in Görüşü”, Türk-İş Dergisi, S.2, 1963.
• Sülker Kemal, Türkiye’de Grev Hakkı ve Grevler, 2. Baskı, TÜSTAV Yayınları, İstanbul, 2004.
• Talas Cahit, Sait Dilik, Alpaslan Işıklı, Türkiye’de Sendikacılık Hareketi ve Toplu Sözleşme – İktisadi Yönleriyle, Ankara, Sevinç Matbaası, 1965.
• “Toplu Sözleşme – Grev ve Lokavt Hakkında Türk-İş’in Görüşü”, Türk-İş Dergisi, S.1, 1963.
• “Türk-İş’in Sendikalar Kanun Tasarısı Hakkındaki Görüşü”, Türk-İş Dergisi, S.1, 1963.