BAĞIMSIZ DENETİMDE TERMİNOLOJİNİN ÖNEMİ: RAPOR KAVRAMININ İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 48 - 64, 31.12.2019

Özkan Sarısoy

Öz

Düşünceleri aktarmak ve anlamlandırmak
için kullandığımız kavramlar, meslek hayatında mesleki kavramlar olarak kendine
has özellikleri ile kullanılmaktadır. Muhasebe ve denetim mesleğinde de birçok
kavram kullanılmakta, zamanla yeni bazı kavramlar eklenmekte ya da bazıları
değiştirilmektedir. Bazı hususlar için herkes tarafından kabul edilen kavramlar
kullanılırken çeşitli gerekçelerle bazı hususlar için farklı kavramlar tercih
edilebilmektedir.

Bağımsız denetim faaliyetine yönelik
geçmişten günümüze farklı kesimlerin birçok eleştirisi söz konusu olmuş ve
içinde bulunduğumuz yüzyılın başında meydana gelen skandallarla birlikte bu
eleştiriler farklı bir boyutla ele alınarak denetimle ilgili önemli
değişikliklerin gerçekleştirilmesine neden olmuştur. Bağımsız denetime yönelik
ifade edilen eleştirilerin bir bölümü denetçinin performans ve bağımsızlığı
gibi konulara odaklanırken önemli bir kısmı ise bağımsız denetimle ilgili gerek
denetçinin rolü gerekse bağımsız denetim faaliyetinin kapsamı gibi konularda
anlam belirsizlikleri ile ifade edilmektedir. Bu yönüyle bağımsız denetimde
terminoloji önem arz etmektedir.

Bu araştırmada bağımsız denetim faaliyeti
sonucunda ortaya konan rapor için yaygın olarak kullanılan “bağımsız denetim
raporu” ve “bağımsız denetçi raporu” kavramları terminolojik olarak
incelenmiştir. Bu amaçla uygulamada hangi kavramın tercih edildiğini belirlemek
amacıyla BİST-100 endeksindeki işletmelerin 2018 yılı faaliyet raporları ve
mali tabloları incelenmiştir. Araştırma sonucu bağımsız denetçilerin tamamının
bağımsız denetçi raporu kavramını kullandığı ancak işletme yöneticilerinin iki
kavramı da tercih edebildiğini göstermektedir. Bağımsız denetim sonucunda
ortaya konan rapora ilişkin iki kavramdan hangisinin tercih edileceği tek
başına bahsedilen anlam belirsizliklerini ortadan kaldırabilecek öneme sahip
olmasa da bağımsız denetimde terminolojinin önemi konusuna dikkat çekebileceği
düşünülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Bağımsız Denetçi Raporu, Bağımsız Denetimde Terminoloji

THE IMPORTANCE OF TERMINOLOGY IN INDEPENDENT AUDITING: INVESTIGATION OF THE CONCEPT OF REPORT

Öz

The concepts we use to convey thoughts and make sense are using with
their unique characteristics as 'professional concepts' in their professional
life. In accounting and auditing, many concepts are using in the profession and
some new concepts are added or some are changed over time. For some issues,
while using common concepts accepted by everyone, different concepts may be
preferred for some issues.

There have been many criticisms of different groups from the past to the
present regarding the independent audit activity. With the scandals that took
place at the beginning of the present century, these criticisms were handled in
a different dimension and led to significant changes in the audit. Some of the
criticisms of the independent audit focused on the auditor's performance and
independence. However, an important part of the criticism is expressed in terms
of uncertainty regarding the role of the auditor and the scope of the
independent audit activity. In this respect, terminology is important in
independent auditing.

In this research, commonly used audit report and auditor's report'
concepts are examined. For this purpose, in order to determine which concept is
preferred in practice, 2018 annual reports and financial statements of the
companies in BIST-100 index are examined. As a result of the research, it is
seen that all independent auditors use independent auditor's report, but
business executives can choose both concepts. Although it is not enough to
eliminate the ambiguities of meaning mentioned in the report, which one of the
two concepts will be preferred, it is thought that it may draw attention to the
importance of terminology in independent audit.

Anahtar Kelimeler

Auditor’s Report, Terminology in Independent Auditing

Kaynakça

• Afify, H.A.E. (2009). "Determinants of Audit Report Lag: Does Implementing Corporate Governance Have any Impact? Empirical Evidence from Egypt", Journal of Applied Accounting Research, 10:1.
• Ashton, R.H. ve Willingham, J.J. ve Elliott, R.K. (1987). "An Empirical Analysis of Audit Delay" Journal of Accounting Research, 25:2.
• Bozkurt, B. Ü. 2018. “Kavram, Kavramsallaştırma Yaklaşımları ve Kavram Öğretimi Modelleri: Kuramsal Bir Derleme ve Sözcük Öğretimi Açısından Bir Değerlendirme”, Dil Dergisi, 169:2 (Temmuz - Aralık).
• Deloitte, Yeni Denetçi Raporu, Ocak, (2017). www.denetimnet.net/UserFiles/Yeni_Denetci_Raporu.pdf (Erişim Tarihi: 12 Ocak 2019).
• Doğan, A. (2017). “Yeni Denetim Raporlaması”, Muhasebe ve Denetim Dünyası.
• Ericson, (1995). Aktaran: Malatyalı, E. ve Yılmaz, K. 2014. “Yapılandırmacı Öğrenme Sürecinde Kavramlar Ve Önemi: Kavramların Pedagojik Açıdan İncelenmesi", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3:14.
• Geiger, M.A. (1988). "SAS no. 58: Did the ASB Really Listen?", Journal of Accountancy, 1988.
• Humphrey, C. (2007). Debating Audit Expectations, Book Chapter, Current Issues in Auditing, 3rd Edition, Paul Chapman Publishing.
• IAASB Auditor Reporting Project. www.iaasb.org/projects/auditor-reporting (Erişim Tarihi: 20 Mart 2019).
• IAASB Meeting Highlights and Decisions, February, 12 - 14, 2013. www.iaasb.org/system/files/meetings/files/20120214-IAASB-February-2013_Meeting_Highlights-final.pdf (Erişim Tarihi: 10 Ocak 2019).
• IAASB Meeting Highlights and Decisions, March, 12 - 16, 2012. www.iaasb.org/system/files/meetings/files/20120312-IAASB-March_2012_Meeting_Highlights%20-%20for%20review.pdf, (Erişim Tarihi: 20 Ocak 2019).
• IAASB Meeting Highlights and Decisions, September, 15 - 19, 2014. www.iaasb.org/system/files/meetings/files/September%202014%20IAASB%20Meeting%20Highlights.pdf (Erişim Tarihi: 22 Ocak 2019).
• IAASB, Auditor Reporting Projects, Consultation Paper: Enhancing the Value of Auditor Reporting: Exploring Options for Change, May, 2011. www.ifac.org/system/files/publications/exposure-drafts/CP_Auditor_Reporting-Final.pdf (Erişim Tarihi: 12 Ocak 2019).
• IAASB, Meeting, Main Agenda, Auditor Reporting-Issues and Task Force Proposals September, 2012. www.iaasb.org/system/files/meetings/files/20120917-IAASB-Agenda_Item_9A-Auditor_Reporting_Issues-v6.pdf (Erişim Tarihi: 12 Ocak 2019).
• International Organization of Securities Commissions (IOSC) Report. (2009). Auditor Communications Consultation Report.
• Ittonen, K. (2010). A Theoretical Examination of the Role of Auditing and the Relevance of Audit Reports, Vaasan Yliopisto, Vaasa.
• Jaggi, B. ve Tsui, J. (1999). "Determinants of Audit Report Lag: Further Evidence from Hong Kong", Accounting and Business Research, 30:1.
• Kneer, D.C. ve Reckers, P.M.J. ve Jennings, M.M. (1996). "An Empirical Examination of the Influence of the “New” US Audit Report and Fraud Red-Flags on Perceptions of Auditor Culpability”, Managerial Auditing Journal, 11:6.
• Owusu-Ansah, S. (2000). "Timeliness of Corporate Financial Reporting in Emerging Capital Markets: Empirical Evidence from the Zimbabwe Stock Exchange", Accounting and Business Research, 30:3.
• Pasko, O.V. (2013). "Transformation of Auditor's Report Structure, Content and Scope in International Standards on Auditing", Accounting and Finance, 59:1.
• Report of the National Commission on Fraudulent Financial Reporting (NCFFR), October, 1987.
• Russel, J.P. ve Regel, T. (1997). After the Quality Audit: Cloosing the Loop on the Auit Process, Vanity Book International, New Delhi.
• Russel, J.P. (2000). The Quality Audit Handbook: Principles, Implementation and Use, 2nd Edition, ASQ Quality Press, Wisconsin.
• Saxena, R.G. ve Srinivas, K. (2010). Auditing; Business Communications, Revised Edition, Himalaya Publishing House, Mumbai.
• Sürmen, Y. ve Bayraktar, Y. (2015). “Muhasebe ve Denetim Mesleğinde Mesleki Yargı Kullanımının Değerlendirilmesi: Borsa İstanbul (BIST) 100 Endeksi’ndeki Şirketler Üzerine Bir Araştırma”, MUFTAV Dergisi, Temmuz, 2015.
• The Auditor's Report on an Audit of Financial Statements when the Auditor Expresses an Unqualified Opinion and Related Amendments to PCAOB Standards”, Release No. 2017-001, 2017. www.pcaobus.org/Rulemaking/Docket034/2017-001-auditors-report-final-rule.pdf (Erişim Tarihi: 17 Ocak 2019).
• Yücel, G. (2016). “Yarım Yüzyıldır Devam Eden Hata: Gelir Tablosu”, Seçmeler 2016 İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Muhasebe Enstitüsü, 75.
• BDS 240 Finansal Tabloların Bağımsız Denetiminde Bağımsız Denetçinin Hileye İlişkin Sorumlulukları, KGK.
• BDS 330 Bağımsız Denetçinin Risk Olarak Değerlendirilmiş Hususlara Karşı Yapacağı İşler, KGK.
• Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğ, Seri: X No: 22
• Türk Dil Kurumu, www.tdk.gov.tr (Erişim Tarihi: 25 Ocak 2019).
• 15605 Sayılı Resmi Gazete, 3 Haziran 1976.
• 19674 Sayılı Resmi Gazete, 24 Aralık 1987.
• 19846 Sayılı Resmi Gazete, 18 Haziran 1988.
• 25248 Sayılı Resmi Gazete, 3 Ekim 2003.
• 26934 Sayılı Resmi Gazete, 12 Temmuz 2008.
• 28509 Sayılı Resmi Gazete, 26 Aralık 2012.
• 29314 Sayılı Resmi Gazete, 2 Nisan 2015.