1970’Lİ YILLARDA TÜRK DIŞ POLİTİKASINA MUHALİF BİR SİVİL TOPLUM ÖRGÜTÜ OLARAK “BARIŞ DERNEĞİ”

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 82 - 96, 31.12.2019

İhsan Ömer Atagenç

Öz

II. Dünya Savaşı
sonrası dönem devletlerarası sıcak çatışmaların tamamlanmasına sahne olmuştur.
Ancak ilgili dönemde çeşitli bölgesel krizlerin de cereyan ettiği görülecektir.
Kore Savaşı ile tırmanan gerginlik Soğuk Savaş döneminin de yeni çatışmalara gebe
olacağı yönünde bir algı yaratmıştır. SSCB ise yeni dönemde yeni çatışmaların
ortaya çıkmaması için uluslararası çapta bir barış hareketinin öncülüğünü
yapmıştır. SSCB’nin barış söylemi ise dünya çapında bir barış örgütünün
kurulmasını beraberinde getirmiştir. 1949 yılında kurulan Dünya Barış Konseyi
küresel ölçekte dünya barışının sağlanması için faaliyetlerde bulunmaya
başlamıştır. Dünya Barış Konseyi’nin faaliyetleri ile paralel olarak Türkiye’de
de önce 1950 yılında Türk Barışseverler Cemiyeti (TBC) ardından da 1977 yılında
Barış Derneği kurulacaktır.  Barış
Derneği, dünyada barışın yeniden tesis edilebilmesi için bir yanda Helsinki
Nihai Senedi’ni diğer yanda da üçüncü dünya ülkelerinin ulusal bağımsızlık
mücadelelerini gündeme alacaktır. ABD ve NATO’nun faaliyetlerinin dünya
barışını tehdit ettiğini iddia eden Barış Derneği, tüm dünya ülkelerinin mutlak
olarak silahsızlanmasını ve yeni savaş tehditlerinin tamamen ortadan kalkmasını
talep etmektedir. Ancak Dünya Barış Konseyi’nin kuruluşundaki SSCB etkisi ve
bunun Batı’da yarattığı olumsuz imajdan Barış Derneği de etkilenecek ve
Türkiye’nin “komünizmle mücadele” siyasetindeki listeye doğrudan dahil
edilecektir. Bu çalışma Barış Derneği’nin Türk siyasal hayatı içindeki yerini
analiz etmeye çalışacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türk siyasal hayatı, Soğuk Savaş

Kaynakça

• (1986). Türkiye Barış Derneği Davası: Sorgular-Savunmalar Cilt 1. İstanbul: Bilim ve Sanat Yayınları.(1979). Dünya Barış Konseyinin Berlin Olağanüstü Kurultayı ve Türkiye Barış Derneği. İstanbul: Pirmat Basımevi.Akşin, Aptülahat (1991). Atatürk’ün Dış Politika İlkeleri ve Diplomasisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.Armaoğlu, Fahir (2002). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi. İstanbul: Alkım Yayınları.Atılgan, Gökhan (2009). Behice Boran: Öğretim Üyesi, Siyasetçi, Kuramcı. İstanbul: Yordam Kitap.Aydınoğlu, E. (2007). Türkiye Solu 1960-1980. İstanbul: Versus Kitap.Barış Derneği Özel Komisyonu (haz.) (1979). Çin Saldırısı ve Vietnam Gerçeği. İstanbul: Konuk Yayınları. Berend, Ivan T. (2011). 20. Yüzyıl Avrupa İktisat Tarihi. (Çev.) Serpil Çağlayan. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.Carr, E. H. (2015). Yirmi Yıl Krizi 1919-1939. Can Cemgil (Çev.) İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları. Çavdar, Tevfik (2004). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1950’den Günümüze). İstanbul: İmge Kitabevi.Çizmeci, Yavuz (1980). “Barış Cephesinde Elele.” Yurt ve Dünya, (20), 134-138.Dikerdem, Mahmut (2013). Eserler. (Haz.) Zeynep E. Güler. İstanbul: Yazılama Yayınevi.Dinler, A. Hamdi (1979). “Nötron Bombası ve Emperyalist Sistem”. Yurt ve Dünya, (9), 327-339. Doğan, E. (2011). “Türk Solunun Kısa Tarihi: Sosyalizmi Milliyetçiliğe Eklemlemek”. Doğu Batı, (59), 135-155.Eroğul, Cem (2013). Demokrat Parti: Tarihi ve İdeolojisi. İstanbul: Yordam Kitap.Gazalcı, Mustafa (1992). Barış Zinciri: Barış Derneği Davası. Ankara: Selvi Yayınları. Gökhan Atılgan (2015). “Tarımsal Kapitalizmin Sancağı Altında (1950-1960)”, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat. (Der.) Gökhan Atılgan ve diğerleri. İstanbul: Yordam Kitap, 389-514.Görsev, G. Doğan (2006). Türkiye Barış Komitesi Derneği Serüveni Üzerine: Yaşanmışlıklar-Belgeler (1976-1986). İstanbul: Dünya Yayıncılık.Görsen, G. Doğan (düz.) (1986). Türkiye’de Barış Savaşımı’nın Küçük Seyir Defteri. Duisburg, Infomedia satz & verlag GmbH.Judt, Tony (2009). Savaş Sonrası: 1945 Sonrası Avrupa Tarihi. (Çev.) Dilek Şendil. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.Küçükaydın, D. (2007). “‘Yurtseverliğin Derini’ ya da ‘Milli Gurur’ İnsanı Nereye Götürür: Mihri Belli’nin Günahı”. Sosyalizmin Milliyetçilikle İmtihanı. (Haz.) Ferhan Umruk. İstanbul, Praxis Kitaplığı, 39-48.Oran, Baskın (2003). “TDP’nin Kuramsal Çerçevesi”. Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar Cilt 1 (1919-1980). (Ed.) Baskın Oran. İstanbul: İletişim Yayınları, 100-150.Örnek, Nur Cangül (2013). “Cepheden Mektup Bekleyen Ülke: Kore Savaşı’nın Toplumsal Etkileri”. Kore Savaşı: Uzak Savaşın Askerleri. (Der.) Mehmet Ali Tuğtan. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 117-135.Sert, Hüseyin (2018). “Aynılar İçinde Bir Ayrı: Mahmut Dikerdem’in Dışişleri Memuriyeti”. Toplumsal Tarih, (292), 50-56.Toprak, Zafer (2002). “Radikal Sosyalist ‘Enternasyonal’ ve Cumhuriyet Halk Fırkası 1927 Kongresi”. Toplumsal Tarih, (106), 42-49.Tuncer, Hüner (2011). Atatürkçü Dış Politika. İstanbul: Kaynak Yayınları.