TÜKENMİŞLİK SENDROMUNUN ÇALIŞANLARIN DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİNE GÖRE FARKLILIKLARINI BELİRLEMEYE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 1, 33 - 67, 30.06.2016

Elvan Okutan

Öz

Son yıllarda, özellikle insan ilişkilerinin yoğun yaşandığı alanlarda, kişilerin yaşadıkları ilişkilerin zorlaşması nedeniyle tükenmişlik olarak adlandırılan sosyal bir problemin varlığı dikkat çekmeye başlamıştır. Tükenmişlik bireylerin kendilerini, hizmet verdiği kişileri, etrafındaki insanları, içerisinde çalıştıkları örgütleri ve dolayısı ile tüm toplumu olumsuz olarak etkileyen mesleki bir tehlikedir. Ancak tükenmişlikten her birey aynı ölçüde etkilenmemektedir. Aynı çalışına ortamında aynı şartlarda çalışan bireylerin tükenmişlik karşısındaki tutumları farklılık göstermektedir.
Bu bağlamda bu araştırmanın amacı, demografik değişkenlere göre tükenmişlik düzeylerinin farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemektir. Araştırmanın evreni bir katılım bankası çalışanlarından oluşmaktadır. Araştırma kapsamında 714 katılım bankası çalışanına anket uygulanmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak geçerliliği ve güvenilirliği kanıtlanmış Maslach Tükenmişlik Envanteri (MTE)'nden yararlanılmış ayrıca katılımcıların dernografık özelliklerini tespit etmeye yönelik araştırmacının kendi hazırlamış olduğu kişisel bilgi formunu içeren anket kullanılmıştır.
Araştırma sonucunda tükenmişlik ile bazı demografik değişkenler arasında anlamlı ilişkiler bulunmakla birlikte çalışına sonucunda katılımcıların tükenmişlik düzeyleri değerlendirildiğinde duygusal tükenme ve duyarsızlaşma düzeylerinin düşük, kişisel başarılarının yüksek olduğu görülmektedir. Sonuç itibari ile katılımcıların düşük tükenmişlik düzeyinde olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik Sendromu, Duygusal Tükenme, Duyarsızlaşma, Kişisel Başarı Hissi

Kaynakça

• AKTUG, İsmail Yavuz, Alev Susur, Selda Keskin, Yasemin Balcı, Gülten Seher (2006), "Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde Çalışan Hekimlerde Tükenmişlik Düzeyleri", Osmangazi Tıp Dergisi; 28, 2, s.91- 101.
• ANGERER, Jolrn M (2003), "Job Burnout", Journal of Employment Counseling, Yol. 40, No. 3, s.98-107.
• BABAOGLAN, Emine (2006), İlköğretim Okulu Yöneticilerinde Tükenmişlik (Düzce Örneği), Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayunlarnnarnış Doktora Tezi, Bolu.
• BARUTÇU Esin, Celalettin Serinkan (2008), "Günümüzün Önemli Sorunlarından Biri Olarak Tükenmişlik Sendromu ve Denizli'de Yapılan Bir Araştırma", EgeAkademikBalaş, 8, 2, s.541- 561.
• CORDES, C L., Dougherty, T. W. (1993), "A Review and an Integration of Research on Job Burnout", Academy of Management Rewiev, Yol. 18, No. 4, s.621-656.
• ÇAM, Olcay (1995), Tükenmişlik, Saray Medikal Yayıncılık, İzmir. ÇOKLUK, Ömay (2003), "Örgütlerde Tükenmişlik", Editörler: Cevat Elma ve Kamile Demir, Yönetimde Çağdaş Yaklaşzmlar, Anı yayıncılık, Ankara, s. 109-133.
• ERGİN, Canan (1993), "Doktor ve Hemşirelerde Tükernnişlik ve Maslach Tükernnişlik Ölçeğinin Uyarlarnnası", Vll. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara. ERSOY, Füsun, Cenap Yıldırım, Tamer Edime (2001), "Tükernnişlik (Bumout) Sendromu", Sürekli Tıp Eğitim Dergisi,
• (www.ttb.org.tr/STED/sted02001/1.html) (Erişim 25-11-2008).
• FREUDENBERGER, H.J. (1974), "StaffBum-out", Journal ofSocial Jssues, Yol. 30, No. 1, s.159-165.
• GÜLLÜCE, Ali Çağlar (2006), Mesleki Tükenmişlik ve Duygusal Zeka Arasındaki İlişki, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı Yayınlarnnamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• IZGAR, H. (2001), Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• KAÇMAZ, N (2005), "Tükenmişlik (Burnout) Sendromu", İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68, 1, s.29-32.
• MARAŞLI, Müge (2005), "Bazı Özelliklerine ve Öğrenilmiş Güçlülük Düzeylerine Göre Lise Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri", Türk Tabipler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, Terrnnuz-Ağustos­ Eylül, Sayı 27, s.33.
• MASLACH, C., S. E. Jackson (1981), "The Meassurement of Experienced Bumout", Journal of Occupational Behavior, Yol. 2, s. 99-113.
• MASLACH, C. (1982), Burnout, The Cost of Caring, Engelewood Cliffs, Prentice Hali. N.J..
• MASLACH, C., Wilrnar B. Schaufeli (1993), "Historical and Conceptual Development of Burnout", Editörler: Wilmar B. Schaufeli, C. Maslach, T Marek, Professional Burnout Recent Development in Theory and Research, Taylor&Francis, Washington, s. 1-16. MASLACH, C., Michael P. Leither (1997), The TruthAbout Burnout, Jossy-Bass, San Francisco.
• MASLACH, Christina, Wilmar B. Schaufeli, Leither, Michael P. (2001), "Job Burnout",Annual Review of Psychology, Yol. 52, s.397-422.
• OKUT AN, Elvan (2010), Kişilik Özelliklerinin Tükernnişliğe Etkisi: Bir Örnek Olay İncelemesi, Yayınlarnnamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi, Sakarya.
• ÖZGEN, Işıl (2007),"Yiyecek-İçecek İşletmeleri Çalışanlarında Tükernnişlik Sendromu: İzmir Adnan Menderes Havalirnam Örneği", 1. Ulusal Gastronomi Sempozyumu ve Sanatsal Etkinlikleri, Antalya, s. 116- 124.
• ÖZGÜVEN, İbrahim Ethem (2003), Endüstri Psikolojisi, Pdr Yayınları, Ankara.
• PELTZER, Kari, Mashego Teresa-Anne, Mabeba Matlala (2003), "Short Cornrnunication: Occupational Stress and Burnout Arnong South African Medical Practitioners", Stress and Health, Yol. 19, s.275-280.
• POTTER, Beverly A (1995), Preventing Job Burna : Transforming Wark Pressures into Productivity, Course Technology Crisp, Menlo Park, CA, USA
• POTTER, Beverly (2005), Overcoming Job Burnout: How ta Renew Enthusiasm far Wark, Ronin Publishing, Califorııia.
• SCHAUFELI, Wilrnar B., Esther R. Greenglass (2001), "Introduction to Special Issue on Burnout and Health", Psychology & Health, Yol. 16, s.501-510. SÜRGEYİL, O, (2006), Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• TOGIA, Aspasia (2005), "Measurernent of Burnout and The Influence of Background Characteristics in Greek Academic Librarians", Library Management, Yol. 26, No. 3, s.130-138.
• TOPALOGLU, M, Hakan Koç, Ercan Yavuz (2007), "Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlernnesine Yönelik Bir Araştınna", Kamu-iş Dergisi, Yol. 9, No. 3, s.31-52.
• TORUN, Alev (1996), "Stres ve Tükernnişlik", Editörler: Suna Tevruz, Endüstri ve Örgüt Psikolojisi,, Türk Psikologları Derneği ve Kalder Derneği Ortak Yayını, s.43-53